بیماری دژنراسیون ماکولا چیست

همه افراد علائم و نشانه‌های یکسانی از دژنراسیون ماکولا را تجربه نمی‌کنند. برخی از افراد علائم حاد با شدت کمتری را تجربه می‌کنند و کمتر از بقیه قدرت بینایی خود را از دست می‌دهند. اگرچه، با وجود این بیماری می‌توان برای سال‌ها بینایی خود را به صورت نرمال حفظ کرد، اما دژنراسیون ماکولا یک بیماری پیش‌رونده است و با گذر زمان بدتر خواهد شد.

بیشتر علائم، دردی در فرد ایجاد نمی‌کنند. زیرا خطر مشکلات چشم بعد از 40 سالگی افزایش می‌یابند. بنابراین نیاز است که به صورت منظم و سالانه چشم‌ها را معاینه کرد.

علائم خاص بیماری دژنراسیون ماکولا

از دست دادن قدرت بینایی در مراحل اولیه بیماری دژنراسیون ماکولا به تدریج اتفاق می‌افتد به گونه‌ای که فرد متوجه آن نخواهد شد. همچنان که بیماری پیشرفت می‌کند، ممکن است که یا بینایی را از دست بدهید یا در ناحیه میانی دایره‌ دید خود بدون تغییر قدرت دید رنگ خاکستری ببینید. پزشک ممکن است که قبل از این که شما متوجه شوید درصدی از پیشرفت این بیماری را در شما تشخیص دهد.

در مراحل اولیه بیماری دژنراسیون ماکولا پزشک ممکن است بلور یا مواد زائدی بر روی سطح شبکیه چشم شما تشخیص دهد. گاهی تغییر رنگ چشم در ماکولا رخ خواهد داد.

علائم اولیه

از دست دادن قدرت بینایی در بیشتر موارد بیماری دژنراسیون ماکولا به تدریج اتفاق خواهد افتاد. در واقع، اکثر بیماران متوجه علائم آن نخواهند شد تا زمانی که بیماری به طور قابل توجهی پیشرفت کرد. ابتدا، تصاویری که همیشه در نظر شما واضح و شفاف بودند ناگهان تار خواهند شد. با پیشرفت بیماری این مشکل وخیم‌تر خواهد شد. تاری حجم بیشتری از دید شما را در بر می‌گیرد، تصاویر را به صورت غبارآلود خواهید دید یا نقاط تیره جلوی چشم شما ظاهر خواهند شد. ممکن است که موارد زیر را تجربه کنید:

• خطای دید ( ممکن است که خطوط صاف به نظر خم شده بیایند).
• کاهش دید میانی در یک یا هر دو چشم
• به سختی به نور کم چشم عادت می‌کند، از جمله وقتی که وارد یک اتاق تاریک می‌شوید.
• تار دیدن کلمات چاپ شده
• کاهش شدت یا درخشانی رنگ‌ها
• به سختی چهره‌ها را تشخیص می‌دهید.

علائم بسیار پیش‌رفته بیماری دژنراسیون ماکولا

با پیش‌رفت علائم، قدرت دید ممکن است که بدتر شود به ویژه ممکن است که بر توانایی شما برای خواندن، رانندگی کردن و تشخیص چهره‌ها تاثیر بگذارد. علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل ایجاد بلورهای بزرگ و گاهی اوقات ایجاد نقاطی تار در مرکز دید شما باشد. نقاط تار ممکن است که به تدریج بزرگ‌تر و تیره‌تر شوند. انجام وظایف مانند خواندن و نوشتن ممکن است که به سختی قابل انجام باشند. در برخی از موارد دژنراسیون ماکولا پیش‌رفته ممکن است که موجب از دست دادن قدرت بینایی و با گذر زمان کوری مطلق اتفاق خواهد افتاد.

انواع دژنراسیون ماکولا

دژنراسیون ماکولا به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند: خشک و تر، که 90 درصد افراد به نوع خشک آن مبتلا می‌شوند.

دژنراسیون ماکولا خشک:

بخشی از ماکولا با افزایش سن ضخیم‌تر می‌شود و بلورهای کوچکی از جنس پروتئین در چشم ایجاد می‌گردد. و قدرت دید مرکزی به آهستگی از دست خواهد رفت. دژنراسیون ماکولا خشک معمولا به دژنراسیون ماکولا غیر اگزوداتیو شناخته می‌شود.

دژنراسیون ماکولا تر:

رگ‌های خونی جدید و غیر عادی زیر شبکیه چشم ایجاد می‌گردد. ممکن است که از این رگ‌ها، خون یا مایع  چکه کند و موجب آسیب به ماکولا شوند. در شرایط بدتر قدرت بینایی از دست خواهد رفت. دژنراسیون ماکولا تر به عنوان دژنراسیون ماکولا اکسوداتیو شناخته می‌شود.

برای درمان بیماری دژنراسیون ماکولا چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر در خانواده‌ای زندگی می‌کنید که فردی قبلا به این بیماری مبتلا بوده است به ویژه به موجب این بیماری بینایی خود را از دست داده است به شما توصیه می‌شود که حتما هر ساله به صورت منظم چشم‌های خود را معاینه کنید.

بسیار مهم است که بدانید باید مورد معاینه ویژه زیر نظر متخصص قرار بگیرید نه این که فقط توسط پزشک خانواده به صورت عادی معاینه شوید.

معاینات پزشکی باید توسط چشم پزشک یا بینایی‌سنج انجام شود. همچنین، سیگار کشیدن و داشتن بیماری‌های قلبی عروقی ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. اگر در هر کدام از این شرایط به سر می‌برید حتما معاینه منظم سالیانه را در برنامه خود قرار دهید.

با پیشرفت دژنراسیون ماکولا اگر هر گونه تغییری به صورت ناگهانی در دید شما رخ داد به پزشک مراجعه کنید از جمله موارد زیر:

• به صورت ناگهانی و به سرعت دید خود را از دست دادید.
• متوجه نقاط خالی یا تیره در مرکز دید خود شدید.
• خطوط مستقیم به صورت منحنی و موج دار به نظر می‌رسند یا اندازه و شکل اجسام شروع به تغییر کردند.
• هر فردی می‌تواند به انوع دژنراسیون ماکولا مبتلا شود اما این بیماری قابل درمان خواهد بود.

اگر موارد زیر را در خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید:

• تغییر در دید میانی
• کاهش قدرت دیدن رنگ‌ها و جزئیات

این تغییرات ممکن است که مقدمه‌ای بر مبتلا شدن به دژنراسیون ماکولا باشد به ویژه اگر سن شما بالای 50 سال می‌باشد.

دژنراسیون ماکولا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما می‌تواند در یک چشم وخیم‌تر باشد.

بسیار مهم است که هنگام معاینه چشم در منزل، قدرت دید هر دو چشم را به صورت مستقل چک کنید. یک چشم را بپوشانید و با یک چشم نگاه کنید سپس این کار را بر عکس انجام دهید. اگر این کار را غالبا انجام می‌دهید، اگر مشکلی در دید شما ایجاد شود سریع‌تر به آن پی خواهید برد.

علل و عوامل ایجاد کننده بیماری دژنراسیون ماکولا

عامل اصلی ایجاد کننده دژنراسیون ماکولا که آن را با علائم اختصاری AMD یا ARMD نشان می‌دهند، هنوز مشخص مشخص نیست ( حقیقتی که به صورت مشابه برای بیماران و پزشکان اتفاقی ناخوشایند می‌باشد). این بیماری موجب از دست دادن قدرت دید و کوری در امریکاییان بالای 50 سال شده است. برخی از پزشکان معتقدند که عوامل ایجاد کننده این بیماری می‌توانند سیگار کشیدن، چاقی، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، برخی عوامل دیگر که از آن آگاهی کامل ندارید مانند سن و ژنتیک می‌باشند.

عوامل پرخطر متداول

افزایش سن

سن یک عامل ریسکی بسیار قابل توجه در ایجاد دژنراسیون ماکولا می‌باشد. تقریبا یک درصد از افرادی که در محدوده سنی 60 تا 69 سالگی هستند امکان ابتلا به این بیماری در آن‌ها وجود دارد و این درصد تا 14 درصد برای افرادی 80 ساله یا مسن‌تر افزایش می‌یابد.

جنسیت

مطالعات نشان داده‌اند که بیماری دژنراسیون ماکولا در زنان دارای ریسک بالاتری نسبت به مردان می‌باشد. به نظر می‌رسد که بین یائسگی و دژنراسیون ماکولا رابطه‌ای وجود داشته باشد. در حقیقت تحقیقاتی انجام شده است که تاثیر استروژن بر دژنراسیون ماکولا را مورد بررسی قرار داده است.

همچنین، چون زنان تمایل به زندگی طولانی‌تری دارند، نسبت به مردانی که مبتلا به این بیماری هستند بیشتر در خطر تجربه کاهش قدرت دید می‌باشند.

تاثیر ژنتیک بر بیماری دژنراسیون ماکولا

در ایجاد بیماری دژنراسیون ماکولا زنتیک افراد نقش قابل توجهی بازی خواهد کرد.

سابقه خانوادگی

سابقه خانوادگی ریسک ابتلا به این بیماری را در افراد افزایش خواهد داد. اگر از اعضای خانواده شما شخصی به بیماری دژنراسیون ماکولا مبتلا باشد باید توجه ویژه‌ای به علائم پر خطر این بیماری داشته باشید و معاینه منظم را در برنامه خود قرار دهید.

تاثیر نژاد بر بیماری دژنراسیون ماکولا

از جمله عوامل تاثیرگذار بر ابتلا به بیماری دژنراسیون ماکولا نژاد می‌باشد. بیماری دژنراسیون ماکولا در افراد سفید پوست امریکایی موجب کوری می‌گردد. این بیماری در دیگر افراد با نژادهای مختلف به ندرت ایجاد می‌شود اما امکان پذیر خواهد بود.

رنگ چشم

اگرچه هنوز به طور کامل عامل ایجاد کننده بیماری دژنراسیون ماکولا مشخص نمی‌باشد، اما وجود رنگدانه‌های بافت چشم می‌توانند نقش مهمی در بیماری بازی کند. افرادی که دارای رنگ چشم روشن‌تری هستند بیش‌تر در معرض ابتلا به بیماری دژنراسیون ماکولا می‌باشند.

بیماری استارگارد

بیماری استارگارد نوعی بیماری ژنتیکی چشمی است که بیشتر در جوانان متداول است و حتی از هر 10 هزار کودک یک نفر را مبتلا می‌کند. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم این بیماری نوعی نقص ژنتیکی می‌باشد که موجب از بین رفتن گیرنده‌های چشمی می‌گردد. قدرت دید ابتدا به آهستگی و سپس با سرعت بیشتری از بین خواهد رفت. این اختلال با تاثیر بر قدرت دید مرکزی چشم، فرد را کور خواهد کرد.

بیماری استارگارد را می‌توان در سن 6 سالگی تشخیص داد و این بیماری قبل از 20 سالگی بسیار قابل توجه می‌باشد. ممکن است که فرد به این بیماری مبتلا باشد و تا سن 40 سالگی از وجود آن بی اطلاع باشد. این بیماری به صورت مشابه بر زنان و مردان تاثیر خواهد گذاشت.

تاثیر شرایط سلامتی بر بیماری دژنراسیون ماکولا

فشار خون بالا و بیماری قلبی

فشار خون بالا یا دیگر بیماری‌های عروقی ریسک ابتلا به بیماری دژنراسیون ماکولا را افزایش خواهند داد. دژنراسیون ماکولا موجب تغییر رگ‌های خونی درون شبکیه چشم خواهد شد و این باور وجود دارد که عوامل ایجاد کننده بیماری‌های عروقی نیز قادر خواهند بود که دژنراسیون ماکولا را نیز ایجاد کنند.

چاقی و بیماری دژنراسیون ماکولا

چاقی و افزایش وزن به طور مستقیم موجب ایجاد این بیماری نخواهد شد اما چون می‌تواند بر عروق و بیماری‌های قلبی تاثیر بگذارد پس احتمال تاثیر آن بر عروق ناحیه چشم نیز وجود خواهد داشت. برخی از عادات و سبک‌های زندگی نیز می‌توانند بر گسترش بیماری دژنراسیون ماکولا تاثیر بگذارند از جمله:

سیگار کشیدن

تحقیقات نشان داده‌اند که سیگار کشیدن ریسک ابتلا به این بیمای را افزایش خواهد داد. دلیل اصلی این امر هنوز مشخص نیست اما همه می‌دانیم که سیگار کشیدن بر عروق و عوامل ایجاد کننده بیماری‌های قلبی تاثیر گذار است و به طور کلی اختلالات رگ‌های خونی بخش بزرگی از ایجاد این بیماری محسوب می‌شوند.

نور خورشید

گذراندن مدت زمان زیادی در برابر نور خورشید بدون محافظت از پوست در برابر نورشید به ویژه عدم استفاده از عینک آفتابی سرعت ابتلا به بیماری دژنراسیون ماکولا را افزایش خواهد داد. تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند و از لوازم محافظت کننده در برابر نور خورشید استفاده نمی‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به دژنراسیون ماکولا می‌باشند.