آب سیاه چشم چیست؟
گلوکوم یا آب سیاه چشم یکی از انواع مختلف بیماری های چشمی است که با آسیب رساندن به عصب پشت چشم که به آن عصب بینایی گفته می شود می تواند باعث نابینایی شود. علائم این بیماری آنقدر آهسته و کند ظهور می کنند که ممکن است خود فرد متوجه آنها نشود. در واقع تنها راه تشخیص گلوکوم انجام معاینات جامع و کامل چشمی است. متاسفانه هیچ درمانی برای از بین بردن کامل گلوکوم وجود ندارد اما درمان زود هنگام و سریع می تواند مانع از پیشرفت بیماری شود و بینایی بیمار را حفظ کند. در این مقاله به بررسی بیماری آب سیاه چشم و روش های درمانی مرتبط با آن می پردازیم.
انواع مختلف گلوکوم کدامند؟
گلوکوم انواع مختلفی دارد اما شایع ترین نوع آن گلوکوم زاویه باز است. گلوکوم مادرزادی و گلوکوم زاویه بسته شیوع کمتری دارند.
آب سیاه چشم چه علائمی دارد؟
معمولا گلوکوم در ابتدا هیچ علامت خاصی ندارد. به همین دلیل نیمی از مبتلایان به این بیماری خودشان از وجود آن اطلاع ندارند. با گذشت زمان و کم کم فرد بینایی اش را از دست می دهد. این روند معمولا با از دست رفتن دید جانبی یا محیطی وبه خصوص بینایی قسمتی که نزدیک به بینی است شروع می شود. از آنجایی که این روند بسیار آهسته رخ می دهد، بسیاری از بیماران متوجه نمی شوند که بینایی شان دچار تغییر شده است. اما به مرور و با وخیم تر شدن بیماری فرد متوجه می شود که دیگر نمی تواند اجسام را ببیند. اگر گلوکوم بدون درمان رها شود در نهایت باعث کوری و نابینایی فرد می شود.
چه کسانی در معرض ابتلا به گلوکوم هستند؟
هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر قرار دارند. خطر ابتلا به گلوکوم در افراد زیر بیشتر از سایرین است:
- افراد بالای 60 سال
- کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به گلوکوم دارند
اگر نگران ابتلا به این بیماری هستید می توانید با پزشکتان در این خصوص صحبت کنید و از او بپرسید که هر چند وقت یکبار باید معاینات چشمی انجام بدهید.
بیشتر بخوانید: آب سیاه چشم چیست و چه روش هایی برای درمان آن وجود دارد؟
چه زمانی باید فورا به پزشک مراجعه کرد؟
گلوکوم زاویه بسته باعث بروز علائم ناگهانی زیر می شود. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از این موارد فورا باید به پزشک مراجعه کنید:
چه عواملی باعث ایجاد گلوکوم می شوند؟
هنوز کاملا مشخص نیست که دقیقا چه عواملی در بروز آب سیاه چشم نقش دارند اما بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری از فشار بالای چشم یا فشار داخل چشمی رنج می برند و درمان های پایین آورنده این فشار باعث کند شدن بیماری می شود.
هیچ راهی برای جلوگیری از ابتلا به آب سیاه چشم وجود ندارد بنابراین معاینات منظم چشمی بسیار با اهمیت است. این معاینات می تواند بیماری را قبل از اینکه روی بینایی شما تاثیر بگذارد تشخیص بدهد و جلوی پیشرفت آن را بگیرد. پزشک به عنوان بخشی از آزمایشات جامع چشمی، چشم های شما را از نظر وجود گلوکوم بررسی می کند. این معاینه ساده و بدون درد است و برای انجام آن پزشک از شما می خواهد قطره ای که تجویز کرده را در چشم هایتان بریزید تا مردمک چشم گشاد شود و بتوان آن را از نظر وجود گلوکوم و سایر مشکلات چشمی بررسی کرد.
بیشتر بخوانید: مقابله با آب سیاه چشم
جراحی آب سیاه چشم
معمولا جراحی اولین قدم برای درمان گلوکوم نیست اما اگر سایر روش ها جوابگو نباشند جراحی می تواند بینایی فرد را نجات بدهد. گلوکوم وقتی اتفاق می افتد که فشار داخل چشم بیش از اندازه زیاد می شود. در چنین شرایطی مایع سیال درون چشم نمی تواند به شکل طبیعی تخلیه شود و به این مساله به عصب بینایی داخل چشم آسیب می زند و منجر به نابینایی می شود.
چه زمانی جراحی آب سیاه چشم لازم می شود؟
در ابتدای درمان، پزشک برای کاهش فشار داخل چشم برایتان داروی خوراکی یا قطره چشمی تجویز می کند. اگر این داروها عمل نکنند قدم بعدی جراحی است. علاوه بر این ممکن است مصرف این داروها باعث بروز برخی عوارض جانبی مثل فشار خون بالا، ضربان قلب سریع و ناتوانی جنسی ایجاد کند و جراحی گزینه بهتری باشد. اگر فشار داخل چشم خیلی زیاد باشد بینایی شما در معرض خطر قرار دارد و هر چه سریعتر باید تحت جراحی قرار بگیرید.
چند نوع جراحی گلوکوم وجود دارد؟
پزشک ممکن است در ابتدا لیزر درمانی را امتحان کند. بعد از انجام این عمل شما می توانید به خانه بروید و روز بعد هم به روال عادی زندگی برگردید. در لیزر درمانی از اشعه های قوی برای باز کردن لوله های مسدود شده چشم و تخلیه مایعات استفاده می شود. نتایج عمل نیز بعد از چند هفته ظاهر می شوند.
بیشتر بخوانید: مصرف زیاد قطره های چشمی کورتون دار سبب بروز آب سیاه می شود
انواع مختلفی از لیزر درمانی برای درمان آب سیاه چشم وجود دارد که عبارتند از:
ترابکولوپلاستی با لیزر آرگون (ALT)
این روش گرفتگی های چشم را باز می کند و اجازه تخلیه را به مایعات داخل چشم می دهد. ممکن است پزشک در ابتدا نیمی از گرفتگی ها را برطرف و نتیجه آن را بررسی کند. سپس در مرحله بعد بقیه انسداد را هم از این طریق از بین ببرد. ترابکولوپلاستی با لیزر آرگون در حدود 75 درصد از بیماران به خوبی عمل می کند.
ترابکولوپلاستی انتخابی با لیزر(SLT)
اگر روش ALT به خوبی کار نکند از روش ترابکولوپلاستی لیزری انتخابی استفاده می شود. در این روش از لیزر بسیار دقیق و هدفمند با اشعه های سطح پایین استفاده می شود. در روش SLT از پرتوی لیزر فقط روی نقاطی که فشار وجود دارد استفاده می شود و می توان هر چند وقت یکبار آن را انجام داد.
بیشتر بخوانید: بیماری آب سیاه و ضعیف شدن چشم
لیزیر درمانی آب سیاه چشم به روش ایریدوتومی محیطی با لیزر (LPI)
اگر فضای بین عنبیه (قسمت رنگی چشم) و قرنیه (لایه بیرونی چشم) خیلی کم باشد احتمال بروز گلوکوم زاویه بسته وجود دارد. در روش ایریدوتومی محیطی با لیزر از پرتوهای لیزر برای ایجاد یک سوراخ ریز در عنبیه استفاده می شود. به این ترتیب مایع اضافه از طریق این سوراخ می تواند تخلیه شود. در نتیجه فشار اضافی از روی چشم برداشته می شود.
سیکلوفوتوکوآگولاسیون
اگر لیزر درمانی یا سایر روش های درمانی باعث کاهش فشار داخل چشم نشد پزشک می تواند از این روش استفاده کند. در روش سیکلوفوتوکوآگولاسیون لیزر درون ساختار داخلی چشم تابانده می شود. ممکن است لازم باشد که در طول زمان این روش را تکرار کنید تا گلوکوم کنترل شود.
لیزر درمانی برای درمان گلوکوم چطور انجام می شود؟
لیزر درمانی در مطب پزشک یا کلینیک پزشکی انجام می شود. برای انجام عمل پزشک چشمتان را بی حس می کند تا دردی احساس نکنید. بعد در همان حالی که دراز کشیده اید، یک لنز مخصوص در چشمتان گذاشته می شود و سپس پزشک لیزر را به نقطه مورد نظر می تاباند. این کار مثل یک فلاش زدن سریع به نظر می رسد.
بعد از جراحی آب سیاه چشم ممکن است بینایی تان تا حدی مبهم باشد و کمی هم احساس درد داشته باشید. تا چند ساعت بعد از عمل، پزشک چشمتان را از نظر فشار داخلی بررسی می کند. برای رفتن به خانه نیز احتیاج دارید که کسی با شما همراه باشد. علاوه بر این ممکن است پزشک از شما بخواهد که تا مدتی به مصرف داروهایتان ادامه بدهید تا فشار چشمتان کنترل شود.
بیشتر بخوانید: درمان قطعی آب سیاه چشم کشف شد
چه روش های جراحی دیگری برای درمان آب سیاه چشم وجود دارد؟
اگر درمان های دارویی و یا لیزر درمانی پاسخگو نباشند به روش جراحی دیگری برای درمان گلوکوم نیاز است. برای این منظور باید به بیمارستان یا مرکز جراحی مراجعه کنید و احتمالا چند هفته ب هم برای بهبودی بعد از عمل نیاز است. سایر روش های جراحی آب سیاه چشم شامل موارد زیر است:
ترابکولکتومی
در این نوع جراحی، برش کوچکی در قسمت سفید چشم ایجاد می شود تا بتوان مقداری از بافت داخل آن را خارج کرد. این کار به تخلیه مایع اضافی داخل چشم کمک می کند. ممکن است لازم باشد بعد از جراحی تا مدتی دارو مصرف کنید تا در محل جراحی بافت زخم ایجاد نشود. این روش را می توان در مطب پزشک یا کلینیک جراحی های سرپایی انجام داد.
جراحی کاشت وسیله تخلیه
در این روش پزشک لوله کوچکی داخل چشم شما قرار می دهد تا مایعات داخل آن تخلیه شوند. ایمپلنت هایی که در حال حاضر برای این منظور به کار می روند حداقل میزان تهاجم را دارند.
درمان آب سیاه چشم الکتروکوتر
در جریان این روش پزشک با استفاده از یک دستگاه حرارتی به نام ترابکتوم برش های کوچکی در لوله های تخلیه چشم ایجاد می کند. به این ترتیب گرما به داخل بافت چشم وارد می شود و مایعات را تخلیه می کند.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره عمل لنز داخلی چشم بدانید!
در طول جراحی آب سیاه چشم چه اتفاقی افتد؟
قبل از انجام جراحی به شما داروی بی حسی و یا آرامبخش داده می شود که باعث می شود احساس خواب آلودگی پیدا کنید. بعد از جراحی گلوکوم باید حدود یک هفته در خانه استراحت کنید. در طول این مدت رانندگی نکنید، مطالعه نکنید، خم نشوید. علاوه بر این حداقل تا 4 هفته نباید وسایل سنگین بلند کنید و نباید چشمتان را بشویید. ممکن است چشمتان دچار قرمزی، درد و یا ترشح شود و در محل جراحی کمی برآمدگی ایجاد شود.
تا 6 هفته بعد از جراحی ممکن است بینایی تان مبهم و ناواضح باشد. توصیه می شود تا زمانی که چشم دچار برجستگی و تورم است از لنزهای تماسی استفاده نکنید. حدود نیمی از افرادی که از روش های جراحی برای درمان آب سیاه چشم استفاده می کنند دیگر نیازی به مصرف دارو ندارند.
جراحی گلوکوم با چه خطراتی همراه است؟
جراحی گلوکوم خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش می دهد. سایر عوارض این جراحی نیز عبارتند از:
- درد یا قرمزی چشم
- بالا رفتن یا پایین آمدن بیش از حد فشار چشم
- از دست رفتن بینایی
- عفونت
- التهاب
- خونریزی داخل چشم
اگر بینایی شما از دست رفته باشد جراحی آب سیاه چشم نمی تواند آن را مجددا برگرداند. اگر بعد از جراحی باز هم فشار داخل چشم افزایش یافت باید دارو مصرف کنید یا ممکن است به جراحی دیگری نیاز داشته باشید. برای اطمینان از اینکه به گلوکوم مبتلا هستید یا نه توصیه می شود معاینات منظم چشم پزشکی را دنبال کنید.
بیشتر بخوانید: چشم انسان چگونه می بیند