روت کانال تراپی، درمانی است که برای ترمیم و حفظ دندانی استفاده می شود که به طرز وخیمی پوسیده یا دچار عفونت شده است. در طول پروسه درمان روت کانال، عصب ها و پالپ دندان برداشته می شوند و درون دندان تمیز می شود. بدون درمان، بافت اطراف دندان عفونی می شود و احتمال شکل گیری آبسه وجود دارد.
درمان روت کانال چیست؟
روت کانال اصطلاحی است که برای توصیف کرم خوردگی طبیعی در مرکز دندان استفاده می شود. پالپ نیز قسمت نرمی است که درون روت کانال وجود دارد. عصب های دندان در قسمت روت کانال قرار دارند. پس از ظهور و رشد دندان در لثه، وجود عصب دندان برای سلامت و عملکرد دندان ضروری و حیاتی نیست. عصب تنها عملکرد حسی دارد؛ به این معنا که احساس سرما یا گرما را برای دندان فراهم می کند. وجود یا نبود عصب روی عملکرد روزانه دندان تاثیری نمی گذارد.
چرا پالپ دندان باید برداشته شود؟
هنگامی که بافت عصب دندان یا پالپ آسیب می بیند، از بین می رود یا می شکند و باکتری ها شروع به تکثیر در قسمت پالپ می کنند. باکتری ها و سایر قسمت های پوسیده دندان می توانند سبب عفونت یا آبسه دندان شوند. آبسه یک کیسه پر از چرک است که در انتهای ریشه دندان شکل می گیرد. آبسه هنگامی تشکیل می شود که عفونت از انتهای ریشه های دندان گسترش پیدا می کند. عفونت روت کانال علاوه بر آبسه دندان می تواند سبب بروز این عوارض نیز شود:
- ورمی که ممکن است به سایر قسمت های صورت، گردن و سر هم منتشر شود.
- تحلیل رفتن استخوان در اطراف ریشه دندان
- تجمع و خروج چرک از ریشه دندان. احتمال شکل گیری چرک در لثه یا گونه وجود دارد.
در اولین مرحله چه چیزی به عصب و پالپ دندان آسیب می زند؟
ممکن است که عصب و پالپ دندان به علت پوسیدگی عمیق، پروسه های مکرر دندانپزشکی روی یک دندان، پرشدگی های بزرگ دندان، ترک خوردگی یا لب پر شدن دندان یا ضربه وارده به صورت، ملتهب، عفونی و حساس شوند.
در طول پروسه درمان روت کانال چه اتفاقی می افتد؟
انجام پروسه روت کانال به یک یا چند جلسه ویزیت به پزشک نیاز دارد و می تواند توسط دندانپزشک یا اندودنتیست انجام شود. اندودنتیست دندانپزشکی است که در زمینه شناخت دلایل، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری ها و صدمات وارده به پالپ یا عصب دندان تخصص دارد.
انتخاب این که به چه دندانپزشکی مراجعه کنید به پیچیدگی پروسه روت کانال مورد نیاز برای دندان و تسلط و راحتی پزشک برای کار کردن روی دندان بستگی دارد. دندانپزشک درباره این که چه کسی می تواند درمان دندان شما را بهتر انجام دهد با شما صحبت می کند.
بررسی شکل ریشه های دندان
اولین قدم برای درمان روت کانال، تصویربرداری با اشعه ایکس برای بررسی شکل ریشه های دندان و تعیین این است که آیا در استخوان های مجاور هیچ علائمی از عفونت وجود دارد یا نه. سپس دندانپزشک یا اندودنتیست با استفاده از بیحسی موضعی قسمت اطراف دندان را بی حس می کنند. در شرایطی که عصب از بین رفته، به بی حسی نیاز نیست اما در این شرایط هم اکثر دندانپزشکان قسمت مربوطه را بیحس می کنند تا بیمار احساس راحتی داشته باشد و دردی را تجربه نکند.
سپس برای خشک و بدون بزاق نگه داشتن اطراف دندان در طول درمان، پزشک از یک رابردم (که یک ورقه لاستیکی است) در اطراف دندان استفاده می کند.
ایجاد حفره کوچک برای دسترسی به روت کانال و پاکسازی
سپس دندانپزشک با ابزار سوراخ کردن مخصوص یک حفره کوچک برای دسترسی، در دندان ایجاد می شود. و پالپ همراه با باکتری ها، بافت عصب پوسیده و سایر قسمت ها را از درون دندان خارج می کند. این پروسه پاکسازی با کمک سوهان های مخصوص روت کانال انجام می شود. مجموعه ای از این سوهان ها به ترتیب در حفره ایجاد شده قرار می گیرند و برای پاکسازی قسمت های اطراف روت کانال استفاده می شوند. از آب یا سدیم هیپوکلریت به طور متناوب برای پاک کردن آثار باقی مانده استفاده می شود.
پاکسازی ریشه دندان
هنگامی که دندان به طور کامل پاک شد، حفره ایجاد شده را می بندند. برخی از دندانپزشکان پیش از بستن حفره حدود یک هفته صبر می کنند. برای مثال، اگر عفونتی وجود داشته باشد، دندانپزشک ممکن است که دارویی درون دندان تان قرار دهد تا آن را پاکسازی کند. برخی دیگر از دندانپزشکان در همان روزی که ریشه دندان پاکسازی می شود، حفره ایجاد شده دندان را می بندند. اگر پروسه روت کانال در یک روز تکمیل نشود، یک پرکننده موقت در حفره بیرونی دندان قرار داده می شود تا از دندان در برابر آلوده کننده هایی همچون بزاق و مواد غذایی محافظت شود.
پر کردن قسمت درونی دندان
در مراجعه بعدی به پزشک، برای پر کردن قسمت درونی دندان، یک خمیر محکم کننده و یک ماده لاستیکی به نام “گاتا پرچا” (gutta percha) در کانال ریشه دندان قرار داده می شوند. برای پر کردن سوراخ بیرونی ای که در ابتدای درمان ایجاد شده نیز از یک پرکننده استفاده می کنند.
ترمیم و بازسازی بیشتر دندان بعد از روت کانال
مرحله نهایی شامل ترمیم و بازسازی بیشتر دندان است. از آن جایی که دندانی که نیاز به ترمیم روت کانال دارد، معمولا دندانی است که پرشدگی بزرگی دارد، پوسیدگی گسترده ای دارد یا مشکلات دیگری دارد؛ گاهی نیاز است که از روکش یا سایر روش های ترمیمی استفاده شود تا از دندان محافظت شود. دندانپزشک درباره این که به پروسه های مربوط به دندان دیگری نیاز دارید یا نه با شما صحبت خواهد کرد.
پروسه روت کانال تا چه حد دردناک است؟
پروسه روت کانال به داشتن درد زیاد مشهور است. اما در حقیقت خیلی از افراد می گویند که درد آن بیشتر از پر کردن دندان نیست.
پس از پروسه روت کانال چه انتظاراتی می توانید داشته باشید؟
در اولین روزهای ترمیم روت کانال، ممکن است که دندان به علت التهاب طبیعی بافت (خصوصا اگر قبل از این پروسه فرد درد یا عفونت داشته) حساس شود. این حساسیت یا اذیت شدن معمولا با استفاده از مسکن هایی همچون ایبوپروفن (ادویل، موترین) یا ناپروکسن (Aleve) قابل کنترل است. بسیاری از بیماران روز بعد از این پروسه می توانند به فعالیت های روزانه شان بازگردند.
تا زمانی که پروسه روت کانال تکمیل شود (یعنی زمانی که از پرکننده دائمی یا روکش در محل مورد نظر استفاده شود)، بهتر است که از جویدن با دندان ترمیم شده بپرهیزید. این کار به پرهیز از تجمع آلودگی روی دندان و پیشگیری از شکستن دندان قبل از ترمیم کامل کمک می کند.
به طور مرتب مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و از دهانشویه های ضد عفونی استفاده کنید. به علاوه در زمان های برنامه ریزی شده به پزشک مراجعه کنید.
پروسه ترمیم روت کانال تا چه حد موفقیت آمیز است؟
ترمیم روت کانال معمولا درصد موفقیت بالایی دارد. نسبت موفقیت این پروسه بیش از ۹۵% است. بسیاری از دندان هایی که توسط این پروسه ترمیم شده اند می توانند برای تمام عمر دوام داشته باشند. به علاوه از آن جایی که مرحله آخر پروسه روت کانال استفاده از ترمیم هایی نظیر روکش یا پر کردن دندان است، معمولا تشخیص این که این پروسه را انجام داده اید خیلی ساده نیست.
عوارض جانبی روت کانال
گاهی با وجود تلاش های فراوان دندانپزشک برای پاکسازی و بستن دندان، ممکن است که پس از پروسه ترمیم روت کانال عفونت جدیدی ایجاد شود. از دلایل احتمالی برای بروز این عفونت می توان به این موارد اشاره کرد:
- وجود کانال های ریشه بیش از حد انتظار در دندان (ممکن است که یکی از آنها تمیز نشده باقی بماند)
- شکستگی یا ترک شناسایی نشده در ریشه دندان
- ترمیم ناقص یا ناکافی دندان، که باعث می شود باکتری ها بتوانند وارد قسمت های درونی دندان شوند و قسمت مربوطه را دوباره آلوده کنند.
- از بین رفتن ماده پر کننده داخلی با گذر زمان به باکتری ها این امکان را می دهد که قسمت درونی دندان را دوباره آلوده کنند.
گاهی تکرار درمان می تواند مشکلات ذکر شده را برطرف کند اما در برخی شرایط به جراحی اندودنتیک برای حفظ دندان نیاز است. رایج ترین جراحی اندودنتیک شامل اپیکواکتومی یا جراحی قطع انتهای ریشه دندان است. این پروسه به رهایی از التهاب یا عفونت ادامه دار استخوان اطراف انتهای دندان کمک می کند. در این پروسه، بافت لثه باز می شود، بافت عفونی برداشته می شود و گاهی انتهای ریشه دندان را نیز بر می دارند. ممکن است از یک پر کردن کوچک برای بستن کانال ریشه استفاده کنند.
هزینه پروسه ترمیم روت کانال
هزینه ترمیم روت کانال به شدت مشکل و دندان تحت تاثیر قرار گرفته بستگی دارد. بسیاری از بیمه ها تا حدی درمان اندودنتیک را پوشش دهی می کنند.
گزینه های دیگر برای درمان روت کانال
همیشه حفظ دندان طبیعی (در صورت امکان) بهترین گزینه است. دندان طبیعی تان به شما این امکان را می دهد که تنوعی از مواد غذایی ضروری برای حفظ تغذیه مناسب را مصرف کنید. به همین منظور دندانپزشکان از درمان روت کانال استفاده می کنند.
تنها گزینه جایگزین برای ترمیم روت کانال، کشیدن دندان و جایگزین کردن آن با بریج، ایمپلنت و دندان مصنوعی قابل برداشتن است تا عملکرد جویدن ترمیم شود و از جابجایی دندان های مجاور پیشگیری شود. این گزینه های جایگزین نه تنها از درمان روت کانال پر هزینه ترند بلکه به زمان بیشتری برای درمان و پروسه های اضافی برای دندان های مجاور و بافت ها نیاز دارند.
پیشگیری از نیاز به انجام روت کانال
التهاب و عفونت عصب های دندان و پالپ، می تواند به علت پوسیدگی شدید، پروسه های مکرر دندانپزشکی و پر کردگی های بزرگ اتفاق بیفتد. پس رعایت بهداشت دهان و دندان (حداقل دوبار مسواک زدن در روز، حداقل یکبار در روز نخ دندان کشیدن و مراجعه منظم به دندانپزشک) نیاز به پروسه روت کانال را کاهش می دهد. آسیب های ناشی از ورزش با استفاده از محافظ دهان و دندان کاهش پیدا می کنند.