بیماری های زیادی وجود دارند که می توانند باعث درد گسترده اسکلتی عضلانی شوند که شایع ترین آنها فیبرومیالژیا نام دارد. این بیماری اغلب با احساس خستگی و مشکلات روحی و روانی همراه است. این اختلال گاهی اوقات با نام سندرم درد اسکلتی عضلانی تشدید شونده نیز شناخته می شود که کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مقاله علل، علائم و روش های درمان فیبرومیالژیا را بررسی می کنیم.
فیبرومیالژیا چیست؟
فیبرومیالژیا نوعی اختلال درد مزمن است که باعث ایجاد موارد زیر می شود:
- درد گسترده در بدن
- خستگی
- مشکلات روحی
چه عواملی باعث ایجاد فیبرومیالژیا می شوند؟
علت دقیق بروز فیبرومیالژیا هنوز مشخص نیست. با اینکه همه متخصصان و پزشکان درباره نحوه عملکرد این بیماری با هم اتفاق نظر ندارند اما متداول ترین نظریه این است که فیبرومیالژیا نوعی اختلال است که در سیستم عصبی مرکزی یعنی جایی که اطلاعات حسی پردازش می شوند رخ می دهد و باعث ایجاد احساس درد به شکلی غیر طبیعی می شود. به این اتفاق در اصطلاح حساس سازی مرکزی گفته می شود.
بیشتر بخوانید: چگونه می توان سیستم عصبی بدن را افزایش داد؟
علائم و نشانه های فیبرومیالژیا چیست؟
علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- احساس درد مزمن و گسترده در بدن
- حساس شدن برخی نقاط خاص در بدن
- خستگی
اصلی ترین علائم فیبرومیالژیا که معمولا اولین علامت آن هم محسوب می شود درد مداوم و گسترده در بدن است. این درد به خصوص عضلات و مفاصل و برخی اوقات پوست را درگیر می کند. درد ناشی از فیبرومیالژیا ممکن است گاهی اوقات احساس و بعد متوقف شود و یا هر از گاهی شدیدتر از قبل بشود. علاوه بر این برخی نقاط بدن در بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا حساس می شود. این قسمت ها نواحی خاصی از بدن هستند که حتی با فشار جزئی و مختصر هم درد شدیدی ایجاد می کنند. خستگی مکرر و بی دلیل نیز جزو علائم رایج این بیماری به حساب می آید. علائم متفاوت دیگری نیز ممکن است ظاهر شود که شامل موارد زیر می شوند:
- بی خوابی
- مشکلات شناختی مثل تفکر مبهم و غیر واضح و یا اختلال در حافظه
- حساسیت به نور یا مشکلات بینایی
- احساس صدای زنگ در گوش یا وزوز گوش
- حساسیت به صدا
- مشکلات مربوط به هماهنگی اندام ها مثل کنترل نامناسب حرکات بدن
- درد یا اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMJ)
- نوروپاتی محیطی که با بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن و لرزش دست ها و پاها همراه است
- سایر علائم عصبی
- سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
- مشکلات ادراری یا مثانه
- سندرم پای بی قرار
- سردرد یا میگرن
- اضطراب، افسردگی و یا سایر مشکلات روانی
- خشکی چشم یا خشکی دهان
چه کسانی به این بیماری مبتلا می شود؟
فیبرومیالژیا در زنان بیشتر از مردان بروز می کند. این بیماری ممکن است در هر سنی رخ بدهد اما اکثر بیماران در اواخر دهه بیست و اواسط دهه سی زندگی شان علائم آن را تجربه می کنند.
فیبرومیالژیا چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر بیمار عنوان کند که “احساس می کنم همه بدنم صدمه دیده” یا “همیشه احساس می کنم آنفولانزا دارم” پزشک ممکن است به فیبرومیالژیا شک کند. برای تشخیص دقیق تر، پزشک سوابق پزشکی بیمار را بررسی می کند و از او معاینه جسمی به عمل می آورد تا موارد زیر را شناسایی کند:
- نقاط حساس خاص روی بدن
- احساس خستگی
- خوابیدنی که نتواند بدن را ریکاوری کند
- مشکلات مربوط به تمرکز
- سایر علائم گفته شده
علاوه بر این پزشک برای رد بیماری های دیگری مثل لایم یا لوپوس که می توانند علائمی مشابه با فیبرومیالژیا ایجاد کنند پزشک از آزمایشاتی استفاده می کند. در اغلب موارد تشخیص فیبرومیالژیا مدتی به طول می انجامد چون بسیاری از بیماران به بیماری های دیگری مثل میگرن یا سندروم رینود نیز مبتلا هستند که باعث همپوشانی شرایط بیماری ها می شود و همین مساله روند تشخیص فیبرومیالژیا را پیچیده می کند. برای همین ممکن است این بیماری تا سالها ناشناخته باقی بماند و تشخیص داده نشود و در نتیجه شرایط ناامید کننده ای برای بیماران و پزشکان به وجود بیاورد.
آیا ممکن است فیبرومیالژیا کاملا از بین برود؟
درمان قطعی و همیشگی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد اما بسیاری از روش های درمانی موجود در کاهش درد و علائم بیماری موثرند.
فیبرومیالژیا چطور درمان می شود؟
درمان موفقیت آمیز این بیماری برای افراد مختلف متفاوت است. معمولا برای درمان فیبرومیالژیا از ترکیب روش های درمانی زیر استفاده می شود:
- ورزش های هوازی منظم
- طب سوزنی
- فیزیوتراپی
- ماساژ درمانی
- رفتار درمانی شناختی
- مصرف دارو
اکثر تحقیقات پزشکی نشان می دهند آن دسته از بیمارانی که به طور منظم به انجام ورزش های هوازی می پردازند پروسه درمانی موفق تری دارند اما به هرحال به دلیل وجود خستگی و درد ممکن است انجام این فعالیت ها برای بیمار مشکل باشد. اگر به فیبرومیالژیا مبتلا هستید باید با پزشکتان مشورت کنید تا مشخص شود کدام روش درمانی برای شما مناسب تر است.
داروهای تجویزی برای درمان این بیماری
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، داروهای زیر را برای درمان فیبرومیالژیا تایید کرده است:
- دولوکستین
- پرگابالین
- میلناسیپران
علاوه بر این سالهاست که از دوزهای پایین داروی آمی تریپتیلین برای درمان فیبرومیالژیا استفاده می شود اما این دارو به طور خاص توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان این بیماری تایید نشده است. ضمن اینکه برای درمان فیبرومیالژیا نباید از داروهای ضد درد مخدر استفاده کرد.
فیبرومیالژیا چقدر جدی و خطرناک است؟
این بیماری به خودی خود کشنده نیست و تهدیدی برای زندگی فرد محسوب نمی شود اما روی کیفیت زندگی بیمار تاثیر منفی می گذارد. فیبرومیالژیا به کاهش فعالیت بدنی، افسردگی و سایر مشکلاتی منتهی می شود که می توانند سلامت جسمی و روحی شما را تحت تاثیر قرار بدهند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع افسردگی و علائم آن ها
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر تصور می کنید به فیبرومیالژیا مبتلا شده اید اول از همه به پزشک خانواده یا پزشک عمومی مراجعه کنید. در صورتی که پزشک نتواند بیماری را تشخیص بدهد و یا شک داشته باشد شما را به متخصص ارجاع می دهد. بسته به نوع علائم شما، متخصصان مختلفی می توانند بیماری را تشخیص بدهند. این متخصصان شامل موارد زیر هستند:
- روماتولوژیست می تواند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا بیماری روماتیسمی دیگری که در آن درد مفاصل و عضلات جزو علائم اساسی است را تشخیص بدهد.
- اگر در تمرکز کردن مشکل دارید یا دچار احساس سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها می شوید، متخصص مغز و اعصاب می تواند بیماری های دیگری که ممکن است باعث بروز این علائم شده باشند را تشخیص دهد.
- در اغلب موارد بهترین کار مشاوره با چندین پزشک از جمله پزشک عمومی، فیزیوتراپیست، روماتولوژیست، متخصص مغز و اعصاب، روانشناس و یا متخصص مدیریت درد است.