افسردگی عمده که از آن به عنوان اختلال افسردگی تک قطبی یا عمده (MDD) هم یاد می شود با احساس مداوم غم و اندوه یا عدم علاقه به محرک های بیرونی همراه است. تک قطبی بودن این اختلال به تفاوت افسردگی عمده با افسردگی دو قطبی که بین افسردگی و شیدایی نوسان دارد اشاره می کند. بر خلاف افسردگی دو قطبی، این نوع اختلال فقط روی نقاط منفی و احساساتی مثل غم و اندوه و علائمی شبیه این متمرکز است. خوشبختانه افسردگی در جامعه کاملا قابل درک و پذیرش است و اغلب از طریق ترکیب داروه درمانی و گفتار درمانی به راحتی قابل درمان است. در این مقاله به بررسی علائم و نشانه ها، عوامل و همچنین روش های درمان افسردگی عمده می پردازیم.
آمار بیماران مبتلا به افسردگی عمده
طبق اعلام ژورنال انجمن پزشکی آمریکا، شیوع افسردگی عمده در زنان بیش از 20 تا 26 درصد و 8 تا 12 درصد از آقایان هم در ایالات متحده آمریکا دچار این اختلال می شوند. با اینکه این میزان اکثریت جامعه آمریکا را در برنمی گیرد اما نشان دهنده بخش قابل توجهی از جمعیت این کشور است که با وجود ابتلا به افسردگی عمده به دنبال درمان آن نیستند.
متوسط سن شروع افسردگی عمده 32 سالگی است اما ممکن است در هر سنی فرد به این نوع اختلال دچار شود. نکته حائز اهمیت این است که زنان بیشتر از مردان درگیر این نوع افسردگی می شوند و همان طور که آمارها نشان می دهد خانم ها بیشتر از آقایان تحت تاثیر افسردگی عمده قرار می گیرند.
دلایل مختلفی باعث می شوند که افسردگی عمده در زنان بیش از مردان بروز کند اما این مساله عمدتا ناشی از گرایشات افسردگی به همراه سایر بیماری های روحی و روانی است. ستیتوی ملی بهداشت روانی آمریکا خاطر نشان می کند که 25 درصد از بیماران سرطانی، یک سوم بیماران مبتلا به HIV و همچنین یک سوم از بازماندگان حملات قلبی از افسردگی عمده رنج می برند.
در حالی که آقایان بیشتر دچار این بیماری ها و شرایط خاص می شوند اما روانشناسان معتقدند خانم ها به دلایل فیزیولوژیکی مثل نوسانات هورمونی و استعداد ژنتیکی، خصوصیات زمان بلوغ، زایمان و یائسگی بیش از مردان به اختلال افسردگی عمده دچار می شوند.
با این حال افسردگی عمده یا تک قطبی برای هر دو جنس مساله جدی و مهمی محسوب می شود و در صورت عدم درمان می تواند عواقب و نتایج مهلکی داشته باشد. خوشبختانه خبر خوب اینجاست که طبق اعلام انستیتو ملی بهداشت آمریکا، تقریبا 80 درصد از بیماران مبتلا به افسردگی عمده که تحت درمان قرار می گیرند 4 تا 6 هفته بعد از شروع مصرف دارو، روان درمانی و شرکت در گروه های حمایتی و یا استفاده از ترکیب هر سه روش درمانی بهبود پیدا می کنند.
علل و عوامل افسردگی عمده
همان قدر که شیوع افسردگی عمده گسترده است دلایل ایجاد آن نیز طیف وسیعی از علل و عوامل را شامل می شود. مجله پزشکی Neuron عامل ایجاد افسردگی عمده در اغلب موارد را ژنتیک اعلام می کند. طبق اعلام این مجله، افرادی که یکی از بستگان نزدیکشان (والدین، خواهر و برادر، فرزندان) به افسردگی عمده مبتلا شده است 3 برابر بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
این مساله به این معناست که بزرگترین عامل تعیین کننده افسردگی عمده در خانواده هر شخص یافت می شود اما با این حال عوامل فیزیولوژیکی و آناتومیکی نیز در این قضیه دخیل هستند.
وجود یک بیماری همزمان و شرایط پزشکی خاص نیز می تواند نقش موثری در بروز افسردگی عمده داشته باشد. همچنین برخی نشانه های این اختلال مثل موارد زیر نیز به خودی خود می توانند باعث بروز افسردگی شوند:
- تغییر اشتها، پرخوری یا کم تحرکی
- اختلال در برنامه یا ریتم خواب شبانه روزی
با اینکه تنظیم این الگوها و عادت ها نمی تواند افسردگی را در شما درمان کند اما یکی از اقدامات عالی برای تسکین و کاهش سایر علائم بیماری در کنار درمان حرفه ای محسوب می شود.
اینکه عوامل آناتومیکی و فیزیولوژیکی تا چه حد در ایجاد افسردگی عمده موثر هستند هنوز مشخص نیست اما به نظر می رسد نقش بسیار چشمگیر و قابل توجهی دارند. در کنار همه این عوامل، مسائل اقتصادی- اجتماعی مثل از دست دادن شغل یا احساس محرومیت اقتصادی نیز باعث بروز اختلال افسردگی عمده می شوند.
انواع این افسردگی
شاید برایتان تعجب آور باشد بدانید انواع مختلفی از افسردگی عمده وجود دارد که می تواند زندگی روزمره شما را تحت تاثیر قرار بدهد. هر یک از انواع این اختلال به دلایل مختلفی رخ می دهد اما معمولا همه آنها با احساس بی علاقگی و عدم تمایل به فعالیت هایی که قبلا انجام می دادید و به طور کلی احساسات و علائم مالیخولیا همراه هستند.
این خصوصیات به زیر گروه هایی به نام مشخصه ها تقسیم می شوند که نشان دهنده طول مدت افسردگی و تعیین کننده هر نوع آن هستند. انواع افسردگی عمده شامل موارد زیر می شوند:
اختلال عاطفی فصلی (SAD)
این نوع افسردگی مستقیما به مواقع خاصی از زمان مرتبط است و اغلب در ماه های فصل زمستان و زمانی که نور خورشید کم است رخ می دهد. بر اساس نظر انستیتوی ملی بهداشت روانی آمریکا، اختلال عاطفی فصلی را می توان با نوردرمانی به طور موثری درمان کرد اما تقریبا نیمی از مبتلایان به این نوع اختلال فقط با نور درمانی بهبود پیدا نمی کنند و به مصرف دارو و مشاوره هم نیاز دارند.
افسردگی روانی
این اختلال اغلب همراه با توهم یا دیدن چیزهایی که در واقعیت وجود ندارند همراه است. افسردگی روانی ممکن است بر اثر یک رویداد آسیب زا ایجاد شود و یا به دلیل سابقه ابتلا به افسردگی در گذشته بروز کند.
افسردگی پس از زایمان
این افسردگی جزو موارد شایع افسردگی در بین مادرانی که به تازگی وضع حمل کرده اند محسوب می شود و به دلیل تغییرات هورمونی بروز می کند. استرس و اضطراب بزرگ کردن نوزاد جدید و تغییرات رخ داده در بدن مادر تا حد زیادی روی خلق و خو و روحیه او تاثیر منفی می گذارد. علاوه بر این طبق اعلام انجمن بهداشت روان کانادا، والدینی که کودکی را به فرزند خواندگی قبول می کنند هم ممکن است از علائم افسردگی پس از زایمان رنج ببرند.
افسردگی مالیخولیایی
افراد مبتلا به این نوع افسردگی معمولا بیش از سایرین علائم و نشانه های افسردگی مثل کاهش وزن و بی علاقگی به فعالیت هایی که زمانی به آنها علاقمند بودند را تجربه می کنند. در چنین شرایطی فرد دچار حالت و احساسات مشابه با زمانی می شود که فرد مورد علاقه اش را از دست داده است و غم و اندوه زیادی را تجربه می کند.
معمولا این افسردگی ارتباط مستقیمی با روحیه شما و تعاملتان با دیگران دارد. علائم این بیماری نیز شامل پرخوابی (هاپیرسونیا)، احساس سنگینی در دست و پا و اضطراب اجتماعی می باشد.
افسردگی کاتاتونی
این نوع افسردگی با مشکلات حرکتی و اختلالات رفتاری همراه است. علاوه بر این بی تحرکی و حرکات غیر ارادی نیز از نشانه های دیگر افسردگی کاتاتونی هستند. براساس اطلاعات كتابخانه ملی پزشکی آمریكا، افسردگی کاتاتونی برای سلامتی بیمار خطرات قابل توجهی ایجاد می کند و زندگی و فعالیت های روزمره او را با مشکلات زیادی روبرو می کند.
انواع دیگر افسردگی عمده
طبق دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات بهداشت روانی، انواع دیگر اختلالات افسردگی عبارتند از:
- اختلال افسردگی پایدار (کج خلقی)
- اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی
- اختلال نامنظمی خلقی اخلال گر
- اختلال افسردگی ناشی از مصرف دارو یا یک ماده خاص
- اختلال افسردگی به دلیل ابتلا به یک بیماری دیگر
- سایر اختلالات افسردگی مشخص و اختلالات افسردگی نامشخص ( مثل افسردگی موقعیتی)پ
علائم و نشانه های این افسردگی
همان طور که قبلا گفتیم عوامل متعددی در بروز افسردگی عمده نقش دارند که هر کدام روی احساسات و واکنش های شما تاثیر می گذارند. بسته به نوع افسردگی، بیمار علائم مختلفی را تجربه می کند که عبارتند از:
- تفکر منفی یا عدم توانایی در مثبت اندیشیدن
- آشفتگی
- بی قراری
- عدم تمرکز
- بی علاقگی و عدم تمایل به فعالیت های مورد علاقه گذشته
- تحریک پذیری
- دوری از مسائل مورد علاقه
- پرخوابی
- خستگی و بیحالی
- خودکشی یا فکر خودکشی
- کاهش یا افزایش وزن
روش های درمان افسردگی عمده
چندین روش درمانی برای این نوع اختلال وجود دارد که شامل روان درمانی، مصرف داروهای ضد افسردگی، الکتروشوک درمانی (ECT) و سایر روش های درمانی جسمی می باشد. با این وجود به جز در موارد شدید، از الکتروشوک درمانی (ECT) استفاده نمی شود و برنامه درمانی روی روان درمانی و مصرف داروهای ضد افسردگی متمرکز می گردد. پزشک بر اساس نوع نیاز بیمار و با در نظر گرفتن علائم او داروهای مناسب را تجویز می کند.
اگر متوجه علائم و نشانه های افسردگی عمده و یا مسائل مرتبط با آن در خودتان شده اید باید به روانپزشک مراجعه کنید. خوشبختانه در سالهای اخیر انگ و برچسب منفی افسردگی عمده نسبت به گذشته بسیار کمتر شده است. اطلاعات زیادی درباره این اختلال موجود است که پزشک با استفاده از آنها به شما کمک می کند تا بتوانید بهترین شیوه درمانی را برای بهبود کیفیت زندگی تان انتخاب کنید. اولین قدم برای داشتن زندگی سالمتر و شادتر گفتگو با یک روانپزشک متخصص است.