اول دسامبر روز جهانی ایدز است و بعد از 33 سال از روز نام گذاری آن و مرگ بیش از 40 میلیون نفر در کل جهان بر اثر این بیماری، اهمیت بیش از بیش این ویروس مرگ بار یاد آور می شود.
آمار غیرقابل باور و غم انگیز در این رابطه اعلام مرگ جوانان بر اثر ایدز به عنوان دومین عامل مرگ و میر در جهان است که بیش از بیش لزوم این مهم را یادآور می شود که همچنان اطلاع رسانی و فرهنگ سازی عامل مهم مبارزه و پیشگیری با این ویروس جهانی است.
علی رغم تلاش دنیا برای اطلاع رسانی و گستردگی تحقیقات برای تکمیل راه های درمان این بیماری و دستاوردهای قابل توجهی که در این راه کسب کرده اند، باید این نکته را از یاد نبریم که نباید با هر پیشرفتی متوقف شد، موضوع زندگی و مرگ جوانان است ، بیماری و مرگ نباید میراث نسل های آینده باشد.
امسال روز جهانی ایدز مانند هیچ روز دیگری نیست
پاندمی کرونا به راحتی توانست ، پیشرفتی را که جهان در زمینه بهداشت و توسعه از جمله دستاوردهایی که در چهار دهه گذشته در برابر اچ.آی.وی به دست آورده بود را تهدید کند .
روز جهانی ایدز یک رویداد بین المللی بهداشتی است که هر ساله در تاریخ 1 دسامبر برای ایجاد آگاهی و دانش در میان مردم در مورد عفونت اچ.آی.وی و اقدامات موثر برای جلوگیری از شیوع این بیماری کشنده اعلام می شود.
موضوع سازمان جهانی بهداشت در سال 1988 آغاز شد ، موضوع روز جهانی ایدز 2020 ، که در حال حاضر سی و سومین سال خود را گرامی می دارد ، “همبستگی جهانی ، خدمات مقاومتی” است. که هدف اصلی آن انجام کارزارهای جهانی شامل راه اندازی مراکز آزمایش اچ.آی.وی ، ارائه خدمات درمانی بهتر به افراد آسیب دیده و سازماندهی فعالیت ها در جوامع محلی برای آموزش افراد در مورد ایدز است.
هدف نهایی آن کاهش قابل توجه تعداد مبتلایان به ایدز از طریق اقدامات پیشگیرانه کارآمد و همچنین فراهم آوردن دسترسی کافی برای اطمینان از درمان پزشکی و جلوگیری از مرگ و میر ناشی از اچ.آی.وی است.
آمارهای اخیر کارشناسان گزارش می دهد که در حال حاضر بیش از 38 میلیون نفر مبتلا به ایدز هستند . علاوه بر این ، انتقال سریع بیماری کووید 19 ، چالش های قابل توجهی را برای دستیابی به موقع به مراقبت های پزشکی حرفه ای برای بسیاری از بیماران آلوده به اچ.آی.وی ایجاد کرده است. از این رو ، انجام تلاش های اختصاصی به مناسبت روز جهانی ایدز ، برای دستیابی به این اهداف از اهمیت بالایی برخوردار است.
ایدز دقیقا چیست؟
ایدز یک بیماری ویروسی است که سیستم ایمنی فرد را تضعیف می کند. با تضعیف سیستم ایمنی، بدن مستعد ابتلا به بیماری های عفونی و انواع مختلفی از سرطان ها می شود.
اچ.آی.وی ویروس نقص ایمنی بدن انسان است. این ویروس با از بین بردن سلول‌های مهم بدن به نام لنفوسیت‌های که با بیماری و عفونت مبارزه می‌کنند، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند. هنگامی‌که تعداد لنفوسیت‌های T در فرد آلوده به اچ.آی.وی تا حد معینی سقوط کند ، شخص مستعد ابتلا به مجموعه‌ای از بیماری‌ها می‌شود که در حالت معمول، بدن می‌تواند آنها را مهار کند.
ایدز عبارت است از مجموعه‌ای از نشانه‌ها که به علت عفونت مزمن اچ.آی.وی ایجاد می‌شود. در این مرحله پس از یک دوره طولانی که حتی می‌تواند بیش از ده سال طول بکشد، ویروس زیاد شده و با کاهش تعداد لنفوسیت‌های T CD۴+، سطح ایمنی فرد پایین آمده و مستعد ابتلا به عفونت‌های فرصت‌طلب می‌شود.
عفونت اچ.آی.وی بدون درمان، می‌تواند منجر به ایدز (نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی) شود. افرادی که مبتلا به ایدز هستند، سیستم ایمنی بسیار آسیب‌دیده ای دارند که باعث عفونت‌های شدید می‌شود که به‌طورمعمول افراد سالم را آلوده نمی‌کند.
بیشتربخوانید:راه های حمایت روانی بیماران مبتلا به ایدز
بیشتربخوانید:8 علامت مبتلا بودن به اچ آی وی
راههای قابل پیشگیری از ویروس اچ آی وی
این بیماری به راحتی قابل پیش گیری است و تنها با رعایت موارد زیر می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد:
- روابط جنسی پرخطر
- استفاده از سرنگ و وسایل تزریق مشترک
- خون و فراورده های خونی آلوده
- آسیب اتفاقی و تماس خونی با فرد آلوده در بین فعالان حوزه بهداشت و درمان
- مادر آلوده به فرزند در صورت عدم حمایت های پزشکی مناسب
متأسفانه این نکات همیشه عملی نمی شوند. بیماران خیلی اوقات مـایـل یـا قـادر بـه تغییر دادن اعمال و رفتار، پـذیـرش درمـان یــا دستـیابی بــه خـدمات بـه كارگیری روش های مناسب نیستند. از آنجایی كه این سناریو اغلب تكرار می شود، راهبرد پیشگیری از اچ.آی.وی بیشتر شبیه یك مدل كاهش آسیب است.
بیشتربخوانید:چرا غربالگری ایدز منع قانونی دارد؟
آیا ایدز به معنی پایان زندگی است؟
سیستم
به این موضوع توجه کنید که ابتلا به بیماری ایدز پایان کار زندگی یک انسان نیست. این گروه از بیماران با رعایت نکات ایمنی می توانند عمری طولانی داشته باشند و به زندگی خود ادامه دهند. هیچ قانونی مبتلایان به ایدز را از ازدواج کردن و بچه دار شدن منع نمی کند. پس از مواجهه و ابتلا به بیماری ایدز توصیه می شود این بیماران و خانواده های آنها تحت آموزش قرار بگیرند. تا با رعایت یک سری نکات ایمنی از سلامت خود و اطرافیان خود محافظ لازم را به عمل آورند.
در نظر داشته باشید که زندگی کردن و مراودات اجتماعی معمول با افراد آلوده به این ویروس منجر به انتقال ویروس نمی شود و شما را بیمار نمی کند.
نام ویروس ایدز چرا چنین بحث برانگیز شده ؟
هنوز درمان قطعی برای این بیماری یافت نشده است و واکسنی نیز برای آن وجود ندارد، اما علم پزشکی توانسته است به نوعی پیشرفت ویروس اچ.آی.وی را در بدن فرد مبتلا تحت کنترل درآورد و از پیشرفت آن به بیماری ایدز برای سالیان طولانی جلوگیری کند. امروزه، مبتلایان به این ویروس اگر از ابتدای ابتلایشان تحت نظارت قرار گیرند، میتوانند امید به زندگی نسبتا طبیعی داشته باشند و حتی تا چهل سال پس از ابتلا به ویروس زندگی کنند. بسیاری از مبتلایان به ویروس اچ.آی.وی به ویژه در کشورهای پیشرفته، امروز به خاطر عواملی غیر از ایدز فوت می‌کنند. اما به هر حال، با وجود پیشرفت قابل توجه علم پزشکی در مهار این ویروس، اچ.آی.وی و ایدز همچنان اسامی دلهره آوری برای جامعه بشری محسوب می‌شود و هنوز بسیاری از دیدن مبتلایان به این ویروس وحشت زده می‌شوند. اما چرا بیماری ایدز چنین بحث‌برانگیز و حساسیت‌زا شده است؟ چرا مبتلایان به این ویروس در بسیاری از نقاط این کره خاکی، از جمله کشور ما ایران، نمی‌توانند به سادگی به زندگی اجتماعی خود ادامه دهند؟ چرا حاملان این ویروس طرد می‌شوند؟ پاسخ این پرسش‌ها در دانستن و ندانستن راههای انتقال ویروس اچ.آی.وی است.
چگونه می‌توان با ایدز و اثرات مخربش مبارزه کرد؟
بسیاری از کارشناسان آگاه سازی، آگاه سازی و باز هم آگاه سازی را بهترین پاسخ به این پرسش می‌دانند. این آگاه سازی باید در دو سطح صورت گیرد: نخست آگاه سازی برای جلوگیری از ابتلا به اچ.آی.وی از طریق اطلاع‌رسانی در مورد راههای ابتلا و روش‌های پیشگیری و دوم، آگاه سازی در مورد نحوه صحیح برخورد با مبتلایان به این ویروس که خود نوعی فرهنگ سازی تلقی می‌شود.
کشور ما گرچه یک سیستم بهداشتی کارآمد و کاملاً گسترش یافته در سراسر کشور دارد کـه در آن آزمایش و دارودرمانی در دسترس و رایگان است، ولی برآورد می شود که چنـد ده هزار نفر از مبتلایان تاکنون شناسایی نشده اند؛ ضمن این که درصد قابل توجهی از افراد شناسایی شده به طور منظم خود را تحت دارو درمانی قـرار می دهند. دلیل عمده این است که افراد یک اجتماع مبتنی بر زمینه های اجتماعی و فرهنگی خاص خود آزمایش اچ.ای.وی داده، بیمای را می پذیرند و به درمان آن متعهد می شوند. در واقـع پیش گیری به صـورت کلی و تعهد نسبت بـه غربال گری و آزمایش و درمان متاثر از عوامل اجتماعی و فرهنگی، وضعیت و نـوع آگاهی، نگرش و باورها نسبت بــه رفتارهای پرخطر و بیماری، شبکه اجتماعی، وضعیت برخورداری از مزایای اجتماعی تحصیلات،درآمد، مسکن و نظایر آن است. علاوه بر موارد پیش گفته به طورخاص در مورد اچ .آی. وی باید به مانع بزرگی به نام انگ اجتماعی پیرامون این بیماری اشاره کرد. این بیماری با یک انگ سیال و پیچیده مواجه است کـه به جای مبارزه با بیماری، بیماران را در معرض تحقیر، کوچک شمرده شدن، تبعیض، طرد و انزوا قرار می دهد و آن ها را از رویه معمول آزمایش و درمان سایر بیماری ها بازمی دارد.
نگاهی به افق ایدز
بـا افزایش دسترسی به درمان های موثر، تعهدات بین المللی، برنامه های مداخله ای متعدد برای گروه های در معرض خطر و سایر فعالیت های پیش گیری و درمانی در کنار افزایش بودجه های اختصاص یافته در سطوح ملی و بین المللی ، انتظار می رود روند کاهشی موارد جدید این عفونت و همچنین افزایش طول عمر افراد مبتلا ادامه یابد. بـا این حال چالش های جدی هم در این زمینه وجود دارد که می تواند روند موفقیت آمیز کنترل این بیماری را تهدید کند.
از مهم ترین چالش ها می توان بـه سخت بـودن کنترل ایــن بیماری در گروه های کلیدی، افزایش بروز در گروه های فقیرتر و پرخطرتر اشاره کرد .کنترل این بیماری ارتباط مستقیمی با بودجه اختصاص یافته به این بیماری داشته است،کاهش بودجه برنامه ایدز در سطح بین المللی و ملی می تواند کنترل این عفونت را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
به نظر می رسد اکنون زمان آن رسیده که با در نظر گرفتن شرایط فرهنگی و بهداشتی و پزشکی کشور و طراحی مدل های گفتمانی پیوسته میان شخصیت های سیاسی و پزشکان و دست اندرکاران حوزه سلامت در این زمینه برای دستیابی به راه کارهای موثر وعملی دست به کار شوند و خدمات بهتری در جهت ارتقا سلامت و آگاهی سازی بیشتر در مدارس و دانشگاه های کشور صورت گیرد.
گروه گزارش : شبنم موسوی خصال