افکار تهاجمی یا وسواس فکری افکاری هستند که در ذهن فرد گیر می کنند و باعث پریشانی و اضطراب می شوند زیرا ماهیت فکر ناراحت کننده است، همچنین احتمال می رود به طور مکرر دوباره بروز کنند که نگرانی فرد را تشدید می کند. وسواس فکری خشن یا آزار دهنده است و افکاری با ماهیت جنسی از جمله خیالات است. علاوه بر این، وسواس فکری می تواند در مورد رفتارهایی باشد که برای فرد غیرقابل قبول و نفرت انگیز است. این افکار فقط فکر هستند. به نظر می رسد در اغلب موارد منشا واقعی ندارند و باعث اضطراب می شوند، پیام های هشدار دهنده یا پرچم های قرمز نیستند فقط فکر هستند. آنچه به این افکار قدرت می دهد این است که افرادی که آنها را تجربه می کنند درباره آنها نگران می شوند.
برخی از افراد آنها را درون خود مخفی نگه می دارند زیرا از صحبت درباره آنها با دیگران حتی روان درمانگر خجالت می کشند. تا زمانی که تشخیص دهید اینها فقط افکار هستند و تمایلی به عملی کردن آنها ندارید این افکار مضر و آسیب زا نیستند. به گزارش هلث لاین، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دلیل رخ دادن وسواس فکری و چگونگی مدیریت آنها ادامه مطلب را بخوانید.
چه شرایطی شامل وسواس فکری است؟
هر فردی می تواند وسواس فکری را تجربه کند. بیش از 6 میلیون نفر در ایالات متحده با آن دست و پنجه نرم می کنند و افرادی زیادی برای درمان آن به پزشک یا درمانگر مراجعه نمی کند. وسواس فکری همیشه نتیجه وجود یک بیماری زمینه ای نیست حتی به احتمال زیاد نشانه وجود مشکلی برای گرفتن درمان هم نیست. با این حال، برای برخی از افراد وسواس فکری و افکار سرزده می تواند نشانه ای از وجود یک بیماری باشد.
اختلال وسواس فکری عملی
وسواس فکری عملی زمانی رخ می دهد که افکار سرزده و مزاحم غیرقابل کنترل می شوند. این افکار سرزده باعث تکرار رفتارها (اجبارها) می شود به این امید که بتوانید به این افکار پایان دهید و از بروز آنها در آینده جلوگیری کنید. نمونه هایی از این نوع وسواس فکری عملی شامل نگرانی در مورد قفل شدن درها، خاموش شدن کولر، اجاق گاز یا ترس از وجود باکتری در سطح است. فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی به طور روزانه چندین بار قفل درها را بررسی می کند و حتی دست های خود را به کرات طی روز می شوید. در هر دو مورد نتیجه این افکار ناسالم و آزاردهنده است که کیفیت زندگی فرد را مختل می کند.
اختلال استرس پس از سانحه
افرادی که با اختلال استرس پس از سانحه زندگی می کنند اغلب وسواس فکری به سراغ آنها می رود که ممکن است به یک واقعه آسیب زا مرتبط باشد. این افکار برخی از علائم جسمی اختلال استرس پس از سانحه مانند افزایش ضربان قلب و تعریق را تحریک می کند. در برخی موارد این افکار آنقدر شدید هستند که منجر به بازگشت به گذشته و پریشانی شدید فرد از نظر روانی می شوند.
بیشتر بخوانید: برای چاق شدن صورت چه باید کرد؟
اختلالات اشتها
برخی از افرادی که دچار اختلال در خوردن شده اند به احتمال زیاد افکار مزاحمی را تجربه می کنند که برای سلامت روان آنها مضر است. این افکار در نهایت به سلامت جسمی آنها آسیب می رساند. افراد مبتلا به اختلال خوردن به طور مکرر نگران تاثیر جسمی غذا بر بدن خود هستند که این کار به نوبه خود منجر به پریشانی شدید در مورد غذا خوردن می شود، همچنین باعث ایجاد رفتارهای اضافی مانند تلاش برای پاکسازی و جلوگیری از بروز این افکار می شود.
علت بروز آنها چیست؟
وسواس فکری می تواند به طور تصادفی رخ دهد یعنی برخی از افکار در مغز سرگردان هستند، سپس به همان سرعت هم خارج می شوند و هیچ تاثیر ماندگاری ایجاد نمی کنند. افکار روزمره از بین می روند، اما وسواس فکری بیشتر دوام می آورند و اغلب برمی گردند. در برخی موارد، وسواس فکری نتیجه یك بیماری زمینه ای بهداشت روان مانند اختلال وسواس فکری عملی یا اختلال اضطراب پس از سانحه است، همچنین این افکار می توانند علامت وجود یک مشکل دیگر باشند، مانند:
آسیب مغزی
زوال عقل
بیماری پارکینسون
تغییرات در سلامت روان چیزی نیست که به راحتی دیده شود، بنابراین بسیاری از افراد از کنار نشانه ها عبور می کنند و متوجه نشانه بروز مشکلی نمی شوند، علائم اولیه برخی شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تغییر در الگوهای فکری
افکار وسواسی
افکار تصویر مزاحم
این افکار شرم آور نیستند، اما دلیلی برای پیگیری تشخیص و درمان به شمار می آیند.
آیا درمانی وجود دارد؟
بهترین راه برای مدیریت وسواس فکری کاهش حساسیت به فکر و محتوای آن است، این استراتژی ها ممکن است کمک کنند.
چگونه افکار سرزده تشخیص داده می شوند؟
نخستین گام برای تشخیص صحبت با مشاور یا روان درمانگر است. وی با بررسی علائم، سابقه سلامتی، معاینه کامل بدنی و در برخی موارد ارزیابی مقدماتی روانشناختی انجام می دهد. اگر وی هیچ مسئله جسمی مشاهده نکند که بتواند منجر به بروز افکار مزاحم شود فرد را به یک متخصص بهداشت روان معرفی می کند. این افراد آموزش دیده اند تا علائم و نشانه های علل احتمالی افکار مزاحم از جمله اختلال وسواس فکری عملی و اختلال اضطراب پس از سانحه را تشخیص دهند. از طریق جلسات درمانی فرد و درمانگر تلاش می کنند تا افکار را هنگام بروز و نحوه پاسخگویی به آنها را کشف کند. این روش به آنها در تشخیص و تصمیم گیری در بروز عوامل احتمالی تحریک آنها کمک می کند.
چشم انداز درباره وسواس فکری
درمان و پیشگیری از وسواس فکری مدتی طول می کشد، اما تسلیم نشوید. برای شرایطی مانند اختلال وسواس فکری عملی و اختلال اضطراب پس از سانحه پایبند بودن به برنامه درمانی می تواند به کاهش علائم و جلوگیری از افکار ناخواسته و مزاحم کمک کند. اگر در نتیجه یک بیماری مزمن مانند زوال عقل یا بیماری پارکینسون وسواس فکری را تجربه می کنید پایبندی به برنامه درمانی می تواند به کاهش افکار ناخواسته و تهاجمی کمک کند. رفتاردرمانی شناختی نیز در این موارد مفید است با کمک این روش می توان تکنیک هایی برای کنار آمدن با این افکار و عبور سریع از کنار آنها را بیاموزید.
در پایان
افکار سرزده و تهاجمی قدرتمند هستند زیرا در ذهن می چسبند. ماهیت غیرمعمول آنها می تواند باعث پریشانی و اضطراب در فرد شود. این نوع افکار ناراحت کننده هستند زیرا احساس بسیار غریبی در فرد ایجاد می کنند. داشتن وسواس فکری همیشه به این معنی نیست که شما یک مسئله اساسی یا رفتاری دارید در برخی موارد آنها مانند بسیاری دیگر از افکار در طول روز هستند فقط فکر هستند، اما اگر افکار سرزده در زندگی روزمره تداخل ایجاد می کند با یک متخصص مشورت کنید. دریافت درمان به شما در کاهش حساسیت نسبت به این افکار یا نوع واکنش شما در صورت بروز آنها کمک می کند.
مترجم: الهه زارعی