افت قند خون دیابتی هنگامی که فرد مبتلا به دیابت قند (گلوکز) کافی در خون نداشته باشد رخ می دهد. گلوکز منبع اصلی تامین سوخت بدن و مغز به شمار می آید، بنابراین در صورت عدم وجود به اندازه کافی نمی توانید عملکرد خوبی داشته باشید. افت قند خون (هیپوگلیسمی) به عنوان سطح قند خون زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر یا 3.9 میلی مول در لیتر تعریف می شود.
به علائم هشداردهنده زودرس کاهش قند خون توجه کنید و به سرعت افت قند خون را مرتفع کنید. با خوردن یا نوشیدن یک منبع ساده تامین کننده قند مانند قرص های گلوکز یا آب میوه قند خون خود را به سرعت افزایش دهید.
به گزارش مایوکلینیک، اگر خود قادر به درمان این عارضه نیستید درباره علائم و نشانه های این عارضه با خانواده و دوستان خود صحبت کنید و آنها را از روند کاری که باید در این مواقع انجام دهند مطلع کنید.
علائم افت قندخون
علائم و نشانه های هشدار دهنده اولیه
علائم و نشانه های اولیه افت قند خون دیابتی عبارتند از:
لرزش
سرگیجه
تعریق
گرسنگی
ضربان تند و سریع قلب
عدم توانایی در تمرکز
گیجی
تحریک پذیری یا بدخلقی
اضطراب یا عصبی بودن
سردرد
علائم و نشانه های شبانه افت قندخون
اگر هنگام خواب هیپوگلیسمی دیابتی رخ دهد علائم و نشانه هایی که ممکن است شما را از خواب بیدار کنند عبارتند از:
ملحفه یا لباس خیس شده به دلیل تعریق
کابوس دیدن
خستگی، تحریک پذیری یا گیجی هنگام بیدار شدن از خواب
علائم و نشانه های شدید افت قندخون
در صورت عدم درمان هیپوگلیسمی دیابتی علائم و نشانه های افت قند خون شدید می تواند رخ دهد که شامل:
کلافگی یا حرکات تند
ناتوانی در خوردن و آشامیدن
ضعف عضلانی
دشواری در گفتار یا گفتار شل و بی حال
تاری دید یا دو دیدی
خواب آلودگی
گیجی
تشنج
بیهوشی
به ندرت مرگ
علائم از فردی به فرد دیگر یا از اپیزود به قسمت دیگر متفاوت است. برخی از افراد علائم قابل توجهی ندارند، همچنین ممکن است هیچ علائمی از افت قند خون را نداشته باشید، بنابراین مهم است با کنترل سطح قندخون به طور منظم از ایجاد احساس حین افت قندخون مطلع شوید.
بیشتر بخوانید:آیا برنج برای کلسترول ضرر دارد؟
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
افت شدید قند خون منجر به بروز مشکلات جدی از جمله تشنج یا بیهوشی می شود که نیاز به مراقبت های اضطراری دارند، بنابراین اطمینان حاصل کنید خانواده، دوستان و همکاران شما می دانند در مواقع اضطراری چه کاری باید انجام دهند. اگر با کسی هستید که به دلیل افت قند خون از هوش رفته یا قادر به خوردن نیست:
انسولین تزریق نکنید زیرا این امر باعث می شود سطح قند خون حتی بیشتر کاهش یابد
مایعات یا غذا ندهید زیرا این موارد باعث خفگی می شوند
گلوکاگون، هورمونی که باعث ترشح قند در خون می شود را از طریق تزریق یا بینی بدهید
اگر گلوکاگون در دسترس نیست برای درمان فوری با اورژانس تماس بگیرید
اگر چندین بار در هفته یا بیشتر با علائم هیپوگلیسمی دست و پنجه نرم می کنید به پزشک خود اطلاع دهید زیرا شاید لازم باشد دوز یا زمان مصرف دارو را تغییر دهید یا رژیم درمانی دیابت مختص خود را تنظیم کنید.
علل افت قندخون
پایین بودن سطح قند خون در بین افرادی که انسولین مصرف می کنند امری شایع است، اما در صورت استفاده از داروهای خوراکی دیابت نیز ممکن است بروز کند. دلایل شایع افت قندخون دیابتی عبارتند از:
مصرف بیش از حد انسولین یا داروی دیابت
به اندازه کافی غذا نخوردن
به تعویق انداختن یا کنار گذاشتن یک وعده غذایی یا میان وعده
افزایش ورزش یا فعالیت بدنی بدون خوردن بیشتر یا تنظیم داروهای خود
نوشیدن الکل
تنظیم قند خون
هنگام افزایش سطح قند خون هورمون انسولین سطح قند خون را کاهش می دهد. اگر مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 هستید و برای کنترل قند خون خود به تزریق انسولین نیاز دارید مصرف انسولین بیشتر از مقدار مورد نیاز باعث پایین آمدن و کاهش قند خون می شود.
اگر بعد از مصرف داروی دیابت کمتر از حد معمول غذا بخورید (بیشتر گلوکز بدن از طریق غذا می آید) یا اگر بیش از حد معمول ورزش کنید که قند اضافی مصرف می کند قند خون می تواند خیلی پایین بیاید.
حفظ تعادل بین انسولین، غذا و فعالیت همیشه کار آسانی نیست، اما پزشک یا مربی دیابت می تواند به شما در جلوگیری از کاهش سطح قند خون کمک کند.
بیشتر بخوانید:قلب شما روی مغزتان تاثیری دارد؟
عوامل خطر افت قندخون
برخی از افراد بیشتر در معرض خطر افت قند خون دیابتی هستند، از جمله:
افرادی که از انسولین استفاده می کنند
افرادی که داروهای خاص خوراکی دیابت مصرف می کنند
کودکان خردسال و بزرگترها
کسانی که از اختلال عملکرد کبد یا کلیه رنج می برند
افرادی که مدت طولانی تری مبتلا به دیابت هستند
افرادی که علائم قند خون پایین را احساس نمی کنند (بی اطلاعی از افت قند خون)
کسانی که چندین دارو مصرف می کنند
هر فرد دارای معلولیت که از پاسخ سریع نسبت به کاهش سطح قند خون جلوگیری می کند
افرادی که الکل می نوشند
عوارض افت قند خون
اگر بیش از حد طولانی علائم هیپوگلیسمی را نادیده بگیرید ممکن است هوشیاری خود را از دست دهید زیرا مغز برای عملکرد به گلوکز نیاز دارد. علائم و نشانه های هیپوگلیسمی را زود تشخیص دهید زیرا در صورت عدم درمان افت قند خون منجر به بروز موارد زیر می شود:
تشنج
از دست دادن هوشیاری
مرگ
علائم اولیه خود را جدی بگیرید. افت قند خون دیابتی خطر تصادفات جدی حتی کشنده را افزایش می دهد.
جلوگیری از افت قندخون
برای کمک به جلوگیری از افت قند خون دیابتی:
قند خون خود را کنترل کنید. بسته به برنامه درمانی خود چندین بار در هفته یا چند بار در روز سطح قند خون خود را بررسی و ثبت کنید. نظارت دقیق تنها راه اطمینان از باقی ماندن سطح قند خون در محدوده هدف است.
از وعده های غذایی یا میان وعده صرف نظر نکنید. اگر انسولین یا داروی خوراکی دیابت مصرف می کنید در مورد مقدار مصرف و زمان وعده ها و میان وعده ها ثابت قدم باشید.
دارو را با دقت اندازه گیری کرده و به موقع مصرف کنید. داروهای خود را طبق توصیه پزشک مصرف کنید.
در صورت افزایش فعالیت بدنی داروی خود را تنظیم کرده یا میان وعده های اضافی بخورید. این تنظیمات به نتایج آزمایش قند خون، نوع و مدت فعالیت و نوع داروهایی که مصرف می کنید بستگی دارد.
واکنش های پایین گلوکز خود را ثبت کنید. این کار به شما و تیم پزشکی کمک می کند تا الگوهای موثر در افت قند خون را شناسایی کرده و راه هایی برای جلوگیری از آنها پیدا کنید.
کارت شناسایی دیابت همراه خود داشته باشید تا در موارد اضطراری دیگران بدانند شما دیابت دارید. از کارت گردنبند یا دستبند و کارت شناسایی داخل کیف پول خود استفاده کنید.
مترجم: الهه زارعی