فعالیت بدنی منظم در کودکان منجر به ارتقای سلامت و حفظ تناسب اندام میشود. کودکان پرتحرک به نسبت افراد کمتحرک از نظر جسمانی از آمادگی بیشتر، چربی کمتر، استخوانها و ماهیچههای قدرتمندتری برخوردار هستند. فعالیت بدنی برای سلامت مغز کودکان در سنین مدرسه، مزایای زیادی را به همراه دارد. فعالیتهای شناختی بهتر و کاهش علائم افسردگی از مزایای فعالیت بدنی در سن مدرسه برای کودکان به شمار میروند. فعالیت بدنی منظم در دوران کودکی و بزرگسالی موجب ارتقا سلامتی مادامالعمر و کاهش ریسک ابتلا به بیماریهای مزمن چون چاقی، دیابت و بیماریهای قلبی میشود. در ادامه به بررسی نشانههای کم تحرکی و راهکارهای درمانی موثر از جمله کاردرمانی جسمی کودکان میپردازیم.
میزان فعالیت طبیعی مورد نیاز کودکان
بسته به سن کودکان، میزان فعالیت بدنی مورد نیاز بدن آنها متفاوت است. برای کودکان در سنین پیش دبستانی ۳ تا ۵ سال، فعالیتهای ۶۰ دقیقهای بسیار مفید هستند و برای کودکان و نوجوانان مدرسهای در بازه سنی ۶ تا ۱۷ سال این زمان افزایش مییابد.
عوارض کم تحرکی در کودکان
داشتن فعالیت بدنی منظم برای کودکان بسیار حائز اهمیت است. یکی از پیامدهای اصلی کم تحرکی، چاقی است. به طور کلی عادتهای شکل گرفته در کودکی، تا بزرگسالی نیز ادامه مییابند. از اینرو، کودکان کم تحرک به عواقب نامطلوب سلامتی ناشی از کم تحرکی در بزرگسالی مبتلا میشوند.
کم تحرکی در دوران کودکی میتواند پیامدهای مستقیمی در سلامتی، هم در کوتاهمدت و هم بلندمدت داشته باشد. بیماریهای قلبی، دیابت، مقاومت به انسولین، خستگی زودهنگام و ضعف عضلانی از جمله عوارض کم تحرکی در دوران کودکی هستند که در جلسات کاردرمانی جسمی کودکان میتوان این عوارض را کاهش داد.
فعالیت بدنی کودکان در دوره پيشدبستانی جهت کاهش چاقی، رشد و تکامل حرکتی، سلامت روانی، تقویت استخوان و ماهیچهها و حفظ سلامت قلب و عروق اهمیت ویژهای دارد.
فعالیت بدنی کودکان در دوران مدرسه میتواند منجر به بهبود تحصیلی یا جلوگیری از افت تحصیلی شود. از دیگر مزایای فعالیت بدنی منظم میتوان به افزایش توجه و افزایش سلامت جسمی اشاره کرد.
علل کم تحرکی کودکان
کم تحرکی در کودکان علل متفاوتی دارد. تغییر در سبک زندگی، ماشینی شدن فعالیتها و بازیهای کامپیوتری از دلایل اصلی این عارضه هستند، اما این کم تحرکی میتواند نشانه حضور یا بروز یک اختلال یا بیماری نیز باشد.
به طور مثال، کم تحرکی کودکان میتواند نشانه تاخیر حرکتی در آنها باشد که در این صورت نیازمند کاردرمانی جسمی کودکان است. تاخیر حرکتی در کودکان میتواند با نشانههایی همراه باشد که باید به آنها توجه شود. کودک ممکن است نتواند بدن خود را مانند سایر کودکان همسن و سالانش حرکت دهد و در انجام حرکات ساده دچار مشکل باشد.
اگر کودک در انجام فعالیتهایی که سایر همسالان وی به راحتی انجام میدهند مانند دویدن یا پریدن دچار مشکل است، این نیز میتواند نشانهای از تاخیر حرکتی باشد. وجود تونوس عضلانی پایین و شلی مفاصل میتواند ضعف در کنترل حرکات کودک را نشان دهد. همچنین، تونوس عضلانی بالا میتواند باعث عدم توانایی حرکت ارادی در اندامها شود.
نوزادانی که با تاخیر حرکتی شدیدی مواجه هستند، ممکن است در انجام حرکات اولیهای مانند غلتیدن یا خزیدن دچار مشکل شوند. اگر کودک تا سن ۱۸ ماهگی هیچ نشانهای از راه رفتن نداشته باشد، این موضوع میتواند نگرانکننده باشد و نیاز است از کاردرمانی برای راه رفتن کودک کمک بگیرید.
راهکارهای درمانی مقابله با کم تحرکی کودکان
برای مقابله با کم تحرکی کودکان، روشهای درمانی متعددی وجود دارند. بسته به اینکه علت بیتحرکی کودک چیست، راهکار درمانی نیز مانند کاردرمانی جسمی کودکان متفاوت خواهند بود.
کم تحرکی و سبک زندگی ناسالم
اگر علت کم تحرکی کودک سبک زندگی ناسالم و استفاده از وسایل الکترونیکی مانند رایانه و تلفن همراه باشد، با تشویق کودک به ورزش منظم و کم کردن زمان استفاده از وسایل الکترونیکی میتوان کم تحرکی او را کاهش داد.
علاوه بر این، تغییر سبک زندگی نیز میتواند کارساز باشد. فعالیت بدنی منظم متناسب با سن کودک، تعیین محدوده زمانی برای استفاده از تلویزیون، تلفن همراه و کامپیوتر و تشویق به بازیهای حرکتی چون دویدن یا بازی با توپ را میتوان در روتین روزانه زندگی کودکان قرار داد.
کم تحرکی و نقص ژنتیکی
چنانچه کم تحرکی کودک ناشی از نقص ژنتیکی، بیماری و اختلال باشد، نیاز است از راهکارهای درمانی مثل کاردرمانی جسمی کودکان بهره برد. این نوع کاردرمانی از شیوههای اصلی برای کمک به کودکان مبتلا به کم تحرکی محسوب میشود.
در صورت مشاهده پایین بودن سطح کلی مهارتهای حرکتی، عدم انجام مهارتهای مراقبت از خود مانند لباس پوشیدن، نظافت و…، اختلال در بازی با اسباب بازیها و سایر وسایل کاهش قدرت، استقامت و دامنه حرکت و اختلال در پردازش حسی، نیاز است از کاردرمانی جسمی استفاده کنید.
کاردرمانی جسمی کودکان میتواند جهت رشد مهارتهای حرکتی از جمله نشستن، سینهخیز رفتن، غلت زدن و راه رفتن مفید باشد. تکنیکهای این درمان شامل ورزش درمانی، آموزش تصوری / تعادلی، آموزش مراقب / بیمار، حرکات کششی / دامنه دستی حرکات، آموزش تحرک عملکردی، تکنیکهای دستی درمانی، تکنیکهای آتل بندی / چسب زدن میشوند.
کاردرمانی تاخیر حرکتی یکی از روشهای موثر برای کمک به کودکان در بهبود مهارتهای حرکتی است. ممکن است کسب مهارتهای حرکتی یا شناختی کودکان، به علل گوناگون دچار اختلال شود. در صورتی که کودک نتواند انتظارات متناسب با سن خود را برآورده کند، یعنی تاخیر رشدی دارد. کاردرمانی جسمی کودکان میتواند به رشد طبیعی آنها کمک کند.
کم تحرکی و ضعف قدرت عضلانی
فیزیوتراپی نیز مانند کاردرمانی جسمی میتواند به افزایش قدرت عضلانی، انعطافپذیری و تعادل کمک کند. این روش شامل تمرینات خاصی میشود که در تقویت عضلات و بهبود عملکرد حرکتی کودک موثر هستند.
فیزیوتراپیستها با استفاده از تجهیزات و تکنیکهای مختلف، تمرینات تقویتی، مدیریت درد و آموزش مهارت حرکتی را طراحی میکنند. این روشها باید با توجه به نیازهای خاص هر کودک و تحت نظر متخصصان مربوطه به اجرا درآیند تا بهترین نتایج حاصل شوند.
سخن پایانی
کم تحرکی در کودکان یک مشکل جدی است که به توجه و درمان مناسب نیاز دارد. تشخیص زودهنگام و استفاده از روشهای کاردرمانی جسمی کودکان و فیزیوتراپی میتوانند به بهبود وضعیت حرکتی کودکان کمک کنند و کیفیت زندگی آنها را ارتقا دهند. والدین باید با مشاهده نشانهها، اقدامات لازم را انجام دهند تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود.