سلامت دهان و دندان نقش مهمی در سلامت کلی بدن ایفا میکند. در این میان، لثهها به عنوان بافتی حمایتکننده برای دندانها، اهمیت ویژهای دارند. التهاب لثه (ژنژیویت) و بیماریهای پیشرفتهتر مانند پارودنتیت، از شایعترین مشکلات مربوط به دهان و دندان هستند که در صورت عدم درمان، میتوانند منجر به مشکلات جدیتری مانند از دست دادن دندانها شوند.
تعریف التهاب لثه (ژنژیویت)
التهاب لثه یا ژنژیویت یک بیماری خفیف لثه است که به دلیل تجمع پلاکهای باکتریایی روی دندانها و خط لثه ایجاد میشود. این بیماری معمولاً در مراحل اولیه خود بدون درد است و به همین دلیل بسیاری از افراد آن را نادیده میگیرند. در صورتی که این التهاب درمان نشود، میتواند به بیماری شدیدتری به نام پارودنتیت منجر شود.
تعریف پارودنتیت
پارودنتیت یک بیماری پیشرفته لثه است که در اثر پیشرفت التهاب لثه و عدم درمان آن ایجاد میشود. این بیماری به ساختارهای عمقیتر اطراف دندانها مانند بافتهای پیوندی و استخوان آسیب میزند. در موارد شدید، پارودنتیت میتواند منجر به لق شدن و از دست دادن دندان شود.
علائم التهاب لثه و پارودنتیت
علائم التهاب لثه (ژنژیویت)
- قرمزی و تورم لثهها
- خونریزی لثه به ویژه هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان
- بوی بد دهان یا طعم ناخوشایند در دهان
- حساسیت لثهها به لمس
- تغییر رنگ لثهها به سمت قرمز یا بنفش
علائم پارودنتیت
- افزایش خونریزی و تورم لثهها
- عقبنشینی لثهها و نمایان شدن ریشه دندانها
- تشکیل پاکتهای عمیق بین دندان و لثه
- لقی یا جابهجایی دندانها
- درد هنگام جویدن
- تحلیل استخوان فک در موارد پیشرفته
- ترشح چرک از لثه
علل التهاب لثه و پارودنتیت
پلاک و جرم دندان
تجمع پلاک باکتریایی و تبدیل آن به جرم یکی از عوامل اصلی التهاب لثه است. پلاک یک لایه چسبنده از باکتریها و ذرات غذایی است که روی دندانها تشکیل میشود.
بهداشت دهان ضعیف
عدم مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم باعث میشود پلاکها روی دندانها باقی بمانند و التهاب لثه ایجاد کنند.
عوامل هورمونی
تغییرات هورمونی در دوران بارداری، یائسگی یا بلوغ میتواند خطر التهاب لثه را افزایش دهد.
بیماریهای زمینهای
دیابت، بیماریهای قلبی، و سیستم ایمنی ضعیف میتوانند خطر ابتلا به التهاب لثه و پارودنتیت را افزایش دهند.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بیماریهای لثه است و میتواند پاسخ بدن به درمان را مختل کند.
داروها
برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج و کورتیکواستروئیدها ممکن است منجر به التهاب لثه شوند.
عوارض التهاب لثه و پارودنتیت
در صورتی که التهاب لثه و پارودنتیت درمان نشوند، میتوانند عوارض جدی ایجاد کنند:
- از دست دادن دندانها
- تحلیل استخوان فک
- ایجاد مشکلات زیبایی دهان و دندان
- افزایش خطر بیماریهای سیستمیک مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت و زایمان زودرس در زنان باردار
پیشگیری از التهاب لثه و پارودنتیت
رعایت بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن: حداقل دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید.
- استفاده از نخ دندان: حداقل یک بار در روز برای پاکسازی بین دندانها.
- استفاده از دهانشویه: دهانشویههای آنتیباکتریال میتوانند به کاهش باکتریهای دهان کمک کنند.
معاینات دورهای دندانپزشکی
حداقل دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید تا مشکلات احتمالی شناسایی و درمان شوند.
ترک سیگار
ترک سیگار خطر بیماریهای لثه را به طور قابل توجهی کاهش میدهد.
رژیم غذایی سالم
مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین C، ویتامین D و کلسیم میتواند سلامت لثهها و دندانها را تقویت کند.
درمان التهاب لثه و پارودنتیت
درمان التهاب لثه (ژنژیویت)
تمیز کردن حرفهای دندانها: جرمگیری توسط دندانپزشک برای حذف پلاک و جرم از روی دندانها و خط لثه انجام میشود.
اصلاح بهداشت دهان: دندانپزشک شما ممکن است تکنیکهای صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را آموزش دهد.
استفاده از دهانشویههای آنتیباکتریال: برای کاهش التهاب و کنترل باکتریها، دهانشویههای تجویز شده میتوانند موثر باشند.
درمان پارودنتیت
تمیز کردن عمیق دندانها (Scaling and Root Planing): این روش شامل حذف پلاک و جرم از زیر خط لثه و صاف کردن سطح ریشه دندانها برای کاهش التهاب است.
درمان با آنتیبیوتیکها: در برخی موارد، آنتیبیوتیکهای موضعی یا خوراکی برای کنترل عفونت تجویز میشوند.
جراحی لثه: در موارد پیشرفته، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم بافتهای آسیبدیده و کاهش پاکتهای عمقی بین دندان و لثه باشد. این روشها شامل:
جراحی پاکت لثه: کاهش عمق پاکتهای ایجاد شده بین دندان و لثه.
پیوند بافت نرم: بازسازی لثههای تحلیل رفته با استفاده از بافتهای نرم دیگر.
پیوند استخوان: ترمیم استخوان تحلیل رفته برای تقویت ساختار دندان.
درمانهای لیزری: در سالهای اخیر، استفاده از لیزر در درمان پارودنتیت به عنوان یک روش غیرتهاجمی و موثر مورد توجه قرار گرفته است.
نکات تکمیلی
نقش تغذیه در سلامت لثهها
- مصرف غذاهای غنی از آنتیاکسیدانها مانند میوهها و سبزیجات میتواند به کاهش التهاب لثه کمک کند.
- نوشیدن آب کافی به حفظ رطوبت دهان و جلوگیری از خشکی لثه کمک میکند.
مدیریت استرس
استرس میتواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و خطر بیماریهای لثه را افزایش دهد. تمرینات آرامشبخش مانند مدیتیشن یا یوگا میتواند مفید باشد.
نتیجهگیری
التهاب لثه و پارودنتیت از شایعترین مشکلات دهانی هستند که میتوانند در صورت عدم درمان، مشکلات جدیتری به دنبال داشته باشند. علائم اولیه مانند قرمزی، تورم و خونریزی لثهها نباید نادیده گرفته شوند. رعایت بهداشت دهان، مراجعه منظم به دندانپزشک و اتخاذ سبک زندگی سالم از مهمترین راههای پیشگیری از این بیماریها هستند. در صورت ابتلا به التهاب لثه یا پارودنتیت، درمانهای حرفهای تحت نظر دندانپزشک میتواند به بهبود سلامت لثهها و جلوگیری از عوارض بیشتر کمک کند.