آیا تابهحال به این فکر کردهاید که سفر میتواند دارویی شفابخش برای روح و جسم باشد؟ سفری که فراتر از تفریح و گردش باشد و سلامتی و تندرستی را به شما بازگرداند! سفری که علاوه تفریح و لذتبردن از مناظر، مسیری به سمت بهبود کیفیت زندگی و برگرداندن سلامتی باشد.
تصور کنید با سفر به مکانی جدید هم میتوانید از جاذبههای زیبای آن لذت ببرید و هم میتوانید در آرامش مطلق بیماری که دارید را درمان کنید با انجام یک عمل جراحی تخصصی، بهبودی کامل پیدا کنید یا با انجام عمل زیبایی به ظاهر ایدهآل خود برسید. این تنها بخشی از مزایای سفرهایی هستند که به آنها “توریسم سلامت” میگوییم.
در دنیای امروز که استرس و بیماریهای مزمن زندگی بسیاری از ما را تحتتأثیر قرار دادهاند، گردشگری سلامت بهعنوان یک گزینه جذاب برای بهبود کیفیت زندگی مطرح شده است. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف توریسم سلامت میپردازیم و دلایل اهمیت آن را برای افراد و جوامع مختلف را بررسی خواهیم کرد.
توریسم سلامت چیست؟
توریسم سلامت یا گردشگری پزشکی به سفری گفته میشود که هدف اصلی آن، دریافت خدمات درمانی و بهداشتی برای بهبود یا افزایش سلامتی و همچنین افزایش در کشوری دیگر است. این سفر میتواند طیف گستردهای از خدمات پزشکی از جمله انجام جراحیهای پیچیده، درمانهای دندانپزشکی، عملهای زیبایی، چکاپهای سلامتی و درمان بیماریهای خاص را شامل شود.
اما توریسم سلامت تنها به درمان محدود نمیشود. مسافران این نوع گردشگری، فرصت آن را دارند که ضمن دریافت خدمات پزشکی از جاذبههای گردشگری مقصد نیز دیدن کنند و از مزایای سفر لذت ببرند. در واقع توریسم سلامت ترکیبی بینظیر از درمان و تفریح یا به قول قدیمیها هم فال است و هم تماشا که تجربه متفاوتی برای هر کس خواهد بود.
اهمیت روزافزون توریسم سلامت در جهان
توریسم سلامت که تلفیقی از سفر و درمان است در سالهای اخیر به یکی از صنایع پررونق و مهم در جهان تبدیل شده است. این صنعت به دلایل مختلفی از جمله افزایش هزینههای درمان در برخی کشورها و بعضاً کیفیت پایین درمان نسبت به هزینههای بالای آن، پیشرفت فناوریهای پزشکی و نیز تمایل افراد برای درمان در دیگر کشورها روزبهروز بیشتر رونق میگیرد.
توریسم سلامت در سالهای اخیر بهعنوان یکی از مهمترین منابع درآمد کشورها شناخته میشود و با ایجاد فرصتهای شغلی جدید به ایجاد اشتغال بیشتر کمک میکند. همچنین در توسعه زیرساختهای گردشگری و صنعتی نیز مؤثر است.
البته این تنها اهمیت توریسم سلامت برای کشورها است. گردشگران سلامت نیز به لحاظ اقتصادی منفعتهای زیادی در توریسم سلامت دارند. گاهی هزینههای بالای درمان در کشورها باعث میشود تا بیماران برای درمان به کشورهایی که درمان و خدمات پزشکی با هزینههای کمتری انجام میشوند، سفر کنند. این در حالی است که کیفیت خدمات در این کشورها حتی با وجود هزینه پایین، بسیار بالا و در سطح بینالمللی است.
همچنین بسیاری از افراد به دنبال دریافت خدمات پزشکی با کیفیت بالاتر و بهرهگیری از فناوریهای نوینتر در درمان بیماریهایشان هستند که ممکن است در کشور خود به آن دسترسی نداشته باشند. این موضوع باعث شده تا با افزایش سطح سلامت افراد، کیفیت زندگی در جوامع نیز بهبود یابد و به سطح بالاتری برسد.
توریسم سلامت به افراد این امکان را میدهد تا ضمن دریافت درمان و رسیدن به سلامتی از جاذبههای گردشگری و فرهنگی کشور مقصد نیز دیدن کنند.
انواع توریسم سلامت
صنعت توریسم سلامت به سه دسته مختلف تقسیم میشود. گردشگری پزشکی، گردشگری طبیعتدرمانی و گردشگری تندرستی که در ادامه بیشتر با آنها آشنا میشوید.
- گردشگری پزشکی: رایجترین نوع توریسم سلامت است که سفر برای انجام جراحیهای مختلف مثل انواع جراحی قلب، جراحی مغز، ستون فقرات، عملهای زیبایی مختلف، درمانهای دندانپزشکی و سایر روشهای درمانی را شامل میشود. در این نوع گردشگری، کیفیت درمان و هزینههای آن دو عامل اصلی برای انتخاب مقصد هستند.
- گردشگری طبیعتدرمانی: در این نوع گردشگری، افراد برای درمان بیماریها یا بهبود سلامت خود از منابع طبیعی مانند چشمههای آبگرم، لجن درمانی و ماساژ استفاده میکنند. ایران با داشتن منابع طبیعی فراوان، پتانسیل بالایی در این زمینه دارد.
- گردشگری تندرستی: افرادی که به دنبال بهبود سلامت عمومی، کاهش استرس و جوانسازی هستند، به گردشگری تندرستی روی میآورند. این افراد با شرکت در فعالیتهایی مانند یوگا، مدیتیشن و تغذیه سالم به دنبال دستیابی به آرامش و رسیدن به تعادل در زندگی هستند.
بهطورکلی گردشگری سلامت فرصتی برای ارتقای سطح سلامت و بهبود کیفیت زندگی و تجربه سفری متفاوت است. باتوجهبه تنوع این نوع گردشگری، هر فرد میتواند متناسب با نیازها و علایق خود، مقصد و نوع خدماتی که میخواهد دریافت کند را انتخاب نماید.
مزایای توریسم سلامت برای بیماران و کشور
گردشگری سلامت یک صنعت روبهرشد هم به نفع بیماران و هم به نفع کشورها است. توریسم سلامت مزایای قابلتوجهی برای بیماران و کشورهایی که در این صنعت سرمایهگذاری میکنند به همراه دارد.
از جمله مزایای توریسم سلامت برای بیماران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دسترسی به خدماتی با کیفیت بالاتر: بسیاری از کشورهای مقصد گردشگری سلامت به تجهیزات پزشکی پیشرفته مجهز هستند و کادر پزشکی مجرب و ماهری دارند که ممکن است در کشور مبدا در دسترس نباشد.
- کاهش هزینهها: هزینههای درمان در بسیاری از کشورهای مقصد بهخصوص کشورهایی مانند ایران نسبت به کشورهای توسعهیافته مثل کشورهای اروپایی و آمریکایی و حتی کشورهای دیگر مثل کشورهای خاورمیانه و همسایهها بهویژه در حوزه خلیجفارس، بسیار کمتر است.
- کاهش زمان انتظار: در برخی کشورها، بیماران مجبور هستند مدتزمان طولانی برای انجام عملهای جراحی یا دریافت درمانهای خاص انتظار بکشند. گردشگری سلامت این امکان را برای بیماران فراهم کرده تا در مدتزمانی کوتاهتر بتواند از خدمات پزشکی مورد نیاز خود بهرهمند شود.
- ترکیب درمان با سفر: بیماران میتوانند ضمن دریافت درمان از جاذبههای گردشگری مقصد نیز دیدن کنند و سفری خاطرهانگیز داشته باشند.
- محافظت از حریم شخصی: در برخی موارد بیماران ترجیح میدهند درمان خود را در انظار عمومی انجام ندهند. گردشگری سلامت این فرصت را برایشان فراهم میکند که بدر فضایی آرام و خصوصی، بیماری خود را درمان کنند.
از مزایای توریسم سلامت برای کشورها میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افزایش درآمد ملی: گردشگری سلامت یکی از منابع مهم درآمدزایی برای کشورها است؛ مخصوصا با فروش بلیط هواپیما ارزان قیمت .
- ایجاد اشتغال: این صنعت به ایجاد فرصتهای شغلی در بخشهای مختلف مانند هتلداری، حملونقل، خدمات درمانی و گردشگری کمک میکند.
- توسعه زیرساختها: برای جذب گردشگران سلامت، کشورها مجبور هستند زیرساختهای خود مانند بیمارستانها، هتلها و فرودگاهها را توسعه دهند.
- ارتقای جایگاه بینالمللی: موفقیت در صنعت گردشگری سلامت در ارتقای جایگاه بینالمللی یک کشور مؤثر است.
- تبادل دانش و فناوری: تعامل با پزشکان و متخصصان خارجی، باعث انتقال دانش و فناوریهای جدید به کشور میشود.
چالشهای توریسم سلامت در ایران
توریسم سلامت در ایران با وجود پتانسیلهای فراوانی که دارد با چالشهای جدی مواجه است. این چالشها را میتوان به چند دسته اصلی زیرساختهای ناکافی، محیط کسبوکار نامناسب و بازاریابی و تبلیغات ضعیف تقسیم کرد. رفع این چالشها و ایجاد یک محیط مناسب برای سرمایهگذاری و فعالیت بخش خصوصی، میتواند نقش مهمی در توسعه این صنعت ایفا کند.
- زیرساختهای ناکافی:
- حملونقل: توسعه ناکافی زیرساختهای حملونقل بهخصوص در مناطق گردشگری سلامت، یکی از موانع اصلی پیش روی توسعه این صنعت است.
- اقامت: یکی از مهمترین نیازهای گردشگران سلامت، اقامتگاه است. برای همین از اولین اقداماتی که انجام میدهند، رزرو هتل است؛ اما متاسفانه کمبود هتلها و مراکز اقامتی با استانداردهای بینالمللی و قیمتهای مناسب از دیگر مشکلاتی است که گردشگران سلامت در اسیران با آن مواجه میشوند.
- تجهیزات پزشکی: استهلاک تجهیزات پزشکی و مشکلات تامین تجهیزات جدید به دلیل تحریمها، کیفیت خدمات درمانی در ایران را تحتتأثیر قرار داده است.
- محیط کسبوکار نامناسب:
- سرمایهگذاری خارجی: ریسک سرمایهگذاری خارجی در ایران به دلیل تحریمها و عدم ثبات اقتصادی، بسیار بالا است.
- مشکلات پرداخت: تحریمها و مشکلات پرداخت هزینهها برای گردشگران سلامت، یکی از موانع اصلی جذب گردشگر است.
- مجوزدهی: سختگیریهای بیش از حد در روند صدور مجوزها، مانعی برای فعالیت بخش خصوصی در این حوزه است.
- اینترنت و فیلترینگ: محدودیتهای اینترنتی و فیلترینگ، دسترسی به اطلاعات و ارتباطات را برای گردشگران سلامت دشوار کرده است.
- بازاریابی و تبلیغات ضعیف:
ایران بهاندازه کافی در زمینه گردشگری سلامت تبلیغ نمیشود. همچنین طراحی و ارائه بستههای گردشگری متنوع و جذاب برای جذب گردشگران سلامت آن طور که باید، موردتوجه قرار نگرفته است.
آینده توریسم سلامت در ایران
آینده گردشگری سلامت در ایران به طور مستقیم به نحوه مدیریت چالشها و بهرهبرداری از فرصتها بستگی دارد. در صورت رفع موانع موجود و سرمایهگذاری در این صنعت، ایران میتواند به یکی از قطبهای مهم گردشگری سلامت در منطقه تبدیل شود.
میتوان گفت تا زمانی که تحریمها ادامه داشته باشد، آینده توریسم سلامت در ایران زیاد روشن نیست! تا زمانی که تحریمها ادامه داشته باشند، جذب سرمایهگذاری خارجی، دسترسی به تجهیزات پزشکی و تسهیل پرداختها برای گردشگران سلامت با مشکل مواجه خواهد بود و عملاً راهکاری برای آن نداریم.
همچنین توسعه ناهمگون زیرساختها بهویژه در حوزه حملونقل و اقامت، یکی از موانع اصلی رشد این صنعت است. با ایجاد ناوگانهای جدید و بیشتر بهخصوص در بخش حملونقل هوایی با عرضه بلیط هواپیما ارزان قیمت، میتوان توجه گردشگران جلب کرد. توسعه صنعت هتلداری و بهبود خدمات و امکانات هتلها و سهولت فرایند در رزرو هتل نیز از دیگر اقداماتی است که میتواند به رونق گردشگری سلامت در ایران کمک کند.