ضربه مغزی به آسیب موقتی یا دایم مغز ناشی از یک ضربه یا شوک شدید به سر گفته میشود که میتواند منجر به تغییرات موقت یا دایم در عملکرد طبیعی مغز، مانند اختلالات حافظه، گیجی، و اختلالات تعادلی شود.
ضربه مغزی چیست؟
ضربه مغزی زمانی اتفاق می افتد که مغز فرد در اثر تصادف، سقوط، برخورد به یک شی، تکان سخت، یا زمانی که یک جسم جمجمه را سوراخ و سپس وارد بافت مغزی شود و … منجر به آسیب مغزی شوند. نشانههای ضربه مغزی با توجه به میزان آسیب مغز، می توانند خفیف، متوسط و شدید باشند. در این نوشتار از سایت heliospharmed.com تصمیم داریم تا شما را با نشانههای ضربه مغزی و چگونگی شناسایی علائم آسیب های مغزی آشنا کنیم در ادامه با ما همراه باشید.
ضربه مغزی چیست و چگونه به وجود می آید؟
جمجمه سر می تواند از مغز در مقابل برخورد با اجسام تیز و ضربه محافظت کند ولی در مواجه با بعضی از ضربه های سخت قادر به جذب تمام تاثیر نیروی وارده نیست. مغز در درون جمجمه توسط یک مایع مغزی نخاعی محافظت می شود ولی با این وجود در صورت وارد شدن یک ضربه ناگهانی به سر، مغز با قسمت داخلی جمجمه برخورد می کند و ضربه می بیند.
زمانی که مغز فرد ضربه ببیند احتمال کشیدن رشته های عصبی، کبودی و پارگی رگ های خونی بسیار است.
نشانههای ضربه مغزی
ضربه مغزی، منجر به اختلالات شناختی در شخص می شود. با شناخت نشانه های ضربه مغزی توصیه های پزشکی را نادیده نگیرید حتی اگر نشانه ضربه مغزی به طور خفیف باشد.
- سردرد
- سرگیجه
- تاری دید
- بیهوشی
- حالت تهوع یا استفراغ
- دستپاچگی و گیجی
- مشکل در تکلم
- حساسیت به نور
- صدای زنگ در گوش
- درد در ناحیه جمجمه
- مشکل در به خواب رفتن پس از ضربه مغزی
- از دست دادن حس چشایی یا بویایی
- عدم تعادل یا سرگیجه بعد از ضربه مغزی
- مشکلات حافظه و یادآوری اطلاعات جدید
- عدم توانایی در به یاد آوردن علت آسیب
چگونگی شناسایی علائم آسیب های مغزی
اگر بعد از برخورد یک ضربه به سر یا سقوط از یک بلندی و مواردی از این دست مواجه شدید و برای چند دقیقه یا حتی چند ثانیه دچار بیهوشی شدید در این صورت ضربه مغزی دیده اید. ولی در برخی موارد بعضی افراد با وجود آنکه سرشان ضربه می بیند ولی بیهوش نمی شوند.
مواردی که نشان می دهند شما دچار آسیب مغزی شده اید به شرح زیر هستند.
- تاری دید
- سردرد و سرگیجه
- استفراغ یا حالت تهوع
- مشکل در فکر کردن
با دیدن هر کدام از این علائم بعد از آسیب های مغزی حتما برای درمان سریع به یک پزشک مراجعه کنید.
علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه به سر
باید بدین نکته دقت کنید که نشانه خونریزی مغزی در اثر ضربه به سر با نشانه ضربه مغزی کمی تفاوت دارد و به ناحیه درگیر مغز بستگی دارد. علائم خونریزی مغزی به صورت کلی به شرح زیر هستند.
- گیجی
- سرگیجه
- تشنج
- تهوع و استفراغ
- مشکل در بلع
- سردرد شدید و ناگهانی به حالت برق آسا همراه با خونریزی زیر عنکبوتیه
- ضعف، فلج صورت، بی حسی، سوزن سوزن شدن ناگهانی بازو یا پا
- از دست دادن تعادل
- حساسیت به نور
- سفتی گردن
- گفتار نامفهوم یا غیر طبیعی
- مشکل در نوشتن، درک گفتار و خواندن
- کمبود انرژی، خواب آلودگی یا کما
- تغییر در سطح آگاهی یا هوشیاری
- ضربان قلب غیر طبیعی مشکل در تنفس به ویژه اگر خونریزی در ساقه مغز رخ دهد.
تشخیص ضربه مغزی
تشخیص ضربه مغزی می تواند یک فرایند چالش برانگیز باشد چرا که هیچ کدام از روش ها قادر نیستند به صورت صددرصد ضربه مغزی را اثبات نمایند. پزشک باید با استفاده از بررسی های متعدد مانند پرسیدن شرح حال بیمار و اطلاع از نشانه های ضربه مغزی و تصویر برداری می تواند به آن پی ببرد.
با تشخیص ضربه مغزی با استفاده از سی تی اسکن، پزشک می تواند بهترین شیوه های درمانی و حتی جراحی ها را انتخاب کند. ولی بهتر است بدانید که در بعضی موارد تشخیص ضربه مغزی با استفاده از سی تی اسکن امکان پذیر نیست چرا که در برخی موارد، کسانی که دچار ضربه مغزی شده اند با وجود نشانه های ضربه مغزی باز هم سی تی اسکن نتیجه طبیعی و نرمال نشان می دهد که در این حالت به شما پیشنهاد میکنیم از سایر روش های تصویر برداری به منظور تشخیص ضربه مغزی استفاده کنید.
انواع ضربه مغزی
گرچه بیشتر ضربات مغزی خفیف هستند و در طولانی مدت هیچ گونه عوارضی ندارند اما کوچکترین ضربه مغزی نیز باید به وسیله پزشک به ویژه در آسیب های ورزشی و کودکان مورد ارزیابی قرار بگیرند. پزشکان ضربه مغزی را با توجه به پارامترهایی به سه دسته تقسیم می کنند.
۱- ضربه مغزی خفیف: عدم از دست دادن هوشیاری
۲- ضربه مغزی متفاوت: از دست دادن هوشیاری کمتر از ۱۵ دقیقه
۳- ضربه مغزی شدید: از دست دادن هوشیاری به مدت ۱۵ دقیقه یا حتی بیشتر
انواع ضربه مغزی بر اساس نشانه های ضربه مغزی
بعضی از پزشکان ترجیح می دهند که ضربه مغزی را براساس نشانههای ضربه مغزی به شرح زیر تقسیم بندی کنند.
۱- ضربه مغزی از نوع عاطفی: تغییر شخصیت، اضطراب یا فوبیای جدید، نوسانات خلقی
۲- ضربه مغزی نوع شناختی: علائم ضربه مغزی از نوع شناختی شامل کاهش توانایی تمرکز، از دست دادن حافظه به صورت دائمی یا موقت، تحریک پذیری، تشنج، اختلال در گفتار و مشکل در انجام چند کار است.
۳- ضربه مغزی از نوع دهلیزی: علائم این مورد شامل گیجی، از دست دادن هماهنگی و تعادل، گیجی، سرگیجه و حرکات غیر طبیعی چشم است.
۴- ضربه مغزی که خواب را تحت تاثیر قرار می دهد: این نوع ضربه به صورت حساسیت به نور و صدا، کیفیت پایین خواب و بی خوابی یا کم خوابی ظاهر می شود.
۵- ضربه مغزی از نوع فیزیکی ( سوماتیک ) : علائم ضربه مغزی از نوع فیزیکی شامل درد، از دست دادن هوشیاری بعد از ضربه و حالت تهوع یا استفراغ است.
۶- ضربه مغزی نوع چشمی: علائم شامل دید ضعیف در شب، تاری دید، تغییر ادراک عمقی، حساسیت به نور، ناتوانی در خواندن متون طولانی و … است.
تاثیر سیتیکولین در درمان و کنترل علایم ناشی از ضربه مغزی
سیتیکولین یکی از ترکیبات مهم در درمان آسیبهای مغزی است که به طور ویژه در مدیریت علائم ناشی از ضربه مغزی و دیگر اختلالات عصبی استفاده میشود. این ماده یک پیشساز مهم برای سنتز استیل کولین، یکی از ناقلهای عصبی حیاتی مغز، به شمار میرود. با توجه به ویژگیهای منحصر بهفرد سیتیکولین، پژوهشها نشان دادهاند که این ترکیب میتواند در تسریع بهبود آسیبهای مغزی و بهویژه در کاهش علائم ناشی از ضربه مغزی نقش مهمی ایفا کند.
مکانیسم اثر سیتیکولین در ضربه مغزی
سیتیکولین تأثیرات متعددی در سطح سلولی و مولکولی دارد که میتواند به بهبود وضعیت بیماران مبتلا به ضربه مغزی کمک کند. این اثرات شامل موارد زیر است:
حفاظت از غشاهای سلولی مغزی
بعد از ضربه مغزی، آسیبهای شدیدی به غشاهای سلولی و ساختارهای داخلی نورونها وارد میشود. یکی از مهمترین آسیبها، تخریب فسفولیپیدها است که اجزای اصلی غشاهای سلولی هستند. در این شرایط، سیتیکولین با تحریک سنتز فوسفولیپیدهای جدید به ترمیم و بازسازی غشاهای سلولی آسیبدیده کمک میکند. این فرایند به حفظ ساختار و عملکرد سلولهای عصبی در مغز کمک میکند و باعث کاهش مرگ سلولی و عوارض مرتبط با آسیبهای مغزی میشود.
افزایش سطح استیل کولین
استیل کولین یک ناقل عصبی کلیدی است که در فرآیندهای مختلف مغزی مانند حافظه، یادگیری و توجه نقش اساسی دارد. در ضربه مغزی، سطح استیل کولین در مغز کاهش مییابد، که میتواند منجر به اختلالات شناختی و مشکلات عصبی مختلف شود. سیتیکولین با تبدیل شدن به استیل کولین در مغز، سطح این ناقل عصبی را افزایش داده و به بهبود عملکرد شناختی، به ویژه در زمینههای یادگیری و حافظه کمک میکند.
کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب
ضربه مغزی منجر به تولید مقادیر زیادی از رادیکالهای آزاد میشود که باعث استرس اکسیداتیو و آسیب به بافتهای مغزی میگردند. سیتیکولین به دلیل خواص آنتیاکسیدانی خود میتواند به کاهش تولید رادیکالهای آزاد و جلوگیری از آسیب اکسیداتیو کمک کند. همچنین، سیتیکولین قادر است التهاب ناشی از ضربه مغزی را کاهش دهد. التهاب مغزی یکی از علل اصلی آسیب به نورونها پس از ضربه است و کاهش آن میتواند از بروز مشکلات طولانیمدت مانند اختلالات حافظه و مشکلات حرکتی جلوگیری کند.
پیشگیری از نکروز و مرگ سلولی
یکی از مهمترین و خطرناکترین عوارض ضربه مغزی، نکروز نورونی است که در نتیجه آسیبهای وارد شده به سلولهای عصبی رخ میدهد. سیتیکولین با تنظیم مسیرهای متابولیکی و محافظت از سلولها در برابر مرگ برنامهریزیشده (آپوپتوز)، به کاهش مرگ نورونی کمک میکند. این مکانیسم میتواند آسیبهای مغزی را به حداقل برساند و به بهبود عملکرد مغز در طول زمان کمک کند.
افزایش جریان خون مغزی
بر اساس برخی تحقیقات، سیتیکولین میتواند با بهبود جریان خون مغزی و افزایش میکروسیرکولاسیون در مغز، به تقویت تغذیه سلولهای مغزی و کاهش خطر آسیبهای بیشتر کمک کند. این اثر بهویژه در شرایط آسیب مغزی که جریان خون در نواحی خاص مغز کاهش مییابد، میتواند حیاتی باشد.
جمع بندی
در این مقاله از سایت هلیوس فارمد شما را با نشانه های ضربه مغزی، چگونگی شناسایی علائم آسیب های مغزی، علائم خونریزی مغزی، تشخیص ضربه مغزی و انواع ضربه مغزی آشنا کردیم.
اکثر افراد بعد از ضربه مغزی در صورتی که خفیف باشد به طور کامل و به سرعت بهبود می یابند. اما بعضی از افراد ممکن است روزها یا حتی هفته ها بهبودی آنها به طول بینجامد. بنابراین در صورت هرگونه ضربه به سر و مشاهده هر یک از نشانه های ضربه مغزی که در متن فوق به آنها پرداختیم حتما و هرچه سریع تر برای تشخیص و درمان به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.