سزارین یکی از رایج‌ترین روش‌های زایمان در سراسر جهان است که به دلایل پزشکی یا انتخابی انجام می‌شود. در حالی که این روش می‌تواند جان مادر و نوزاد را نجات دهد، سزارین نسبت به زایمان طبیعی می‌تواند تأثیرات مختلفی بر سلامت نوزاد داشته باشد. این مقاله به بررسی تأثیرات سزارین بر سه جنبه مهم نوزاد یعنی تنفس، ایمنی و تغذیه می‌پردازد و ضمن مرور تحقیقات علمی، چالش‌ها و راهکارهای مقابله با این اثرات را مطرح می‌کند.
بخش اول: تأثیر سزارین بر تنفس نوزاد
فرایند طبیعی تنفس در زایمان طبیعی
در زایمان طبیعی، فشارهای فیزیکی هنگام عبور نوزاد از کانال زایمانی به آزادسازی مایعات از ریه‌ها کمک می‌کند. این فرآیند موجب می‌شود ریه‌ها سریع‌تر پر از هوا شوند و نوزاد به راحتی نفس بکشد. همچنین، تغییرات هورمونی مادر و نوزاد در طی روند زایمان طبیعی به آماده‌سازی ریه‌های نوزاد برای تنفس خارج رحمی کمک می‌کند.
مشکلات تنفسی شایع‌تر در نوزادان سزارینی
در مقابل، نوزادان متولد شده از طریق سزارین به ویژه سزارین اضطراری، بیشتر در معرض مشکلات تنفسی قرار دارند که شامل موارد زیر است:
-
تنگی نفس گذرا (Transient tachypnea of the newborn – TTN): این حالت ناشی از باقی ماندن مایع در ریه‌هاست که به دلیل عدم فشار کانال زایمانی ایجاد می‌شود.
-
سندرم دیسترس تنفسی: نوزادانی که سزارین می‌شوند ممکن است به میزان بیشتری به مراقبت‌های ویژه تنفسی نیاز داشته باشند.
پژوهش‌های علمی
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که نوزادان سزارینی به طور میانگین بیشتر در خطر مشکلات تنفسی اولیه قرار دارند. برای مثال، تحقیقاتی که در مجله Pediatrics منتشر شده است، نشان داده نوزادان متولد شده از طریق سزارین ۲ تا ۴ برابر بیشتر از نوزادان طبیعی دچار تنگی نفس گذرا می‌شوند.
بخش دوم: تأثیر سزارین بر ایمنی نوزاد
انتقال میکروبی و ایمنی طبیعی
یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت سیستم ایمنی نوزاد در هنگام زایمان، انتقال باکتری‌های مفید از مادر به نوزاد است. در زایمان طبیعی، نوزاد هنگام عبور از کانال زایمان با میکروبیوتای واژن مادر تماس می‌یابد که به شکل‌گیری میکروبیوم روده کمک می‌کند. این میکروبیوم نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌ها دارد.
سزارین و تغییر در میکروبیوم نوزاد
نوزادان سزارینی، به دلیل عدم تماس با میکروب‌های طبیعی کانال زایمان، بیشتر در معرض تغییرات در میکروبیوم روده قرار دارند. این تغییرات می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های آلرژیک، آسم، چاقی و برخی بیماری‌های خودایمنی شود.
تحقیقات و یافته‌ها
مطالعات نشان داده‌اند که نوزادان سزارینی تا چند ماه اول زندگی دارای میکروبیوم متفاوتی نسبت به نوزادان طبیعی هستند. در این میان، برخی از مطالعات ارتباطی میان سزارین و افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های التهابی روده و دیابت نوع 1 گزارش کرده‌اند.
بخش سوم: تأثیر سزارین بر تغذیه نوزاد
اهمیت شیردهی طبیعی و رابطه آن با نوع زایمان
شروع شیردهی بلافاصله پس از تولد برای سلامت نوزاد بسیار مهم است. هورمون‌های مادر و واکنش‌های بدن پس از زایمان طبیعی، به ترشح بهتر شیر و تمایل نوزاد به شیر خوردن کمک می‌کنند.
مشکلات شیردهی در نوزادان سزارینی
نوزادان متولد شده با سزارین ممکن است شروع شیردهی با تأخیر داشته باشند و مشکلاتی در گرفتن پستان یا مکیدن به وجود آید. همچنین مادران پس از سزارین به دلیل درد و دوره نقاهت ممکن است کمتر بتوانند نوزاد را به طور مکرر شیر دهند.
راهکارها برای بهبود تغذیه نوزادان سزارینی
برای کاهش مشکلات تغذیه‌ای، توصیه می‌شود حمایت‌های تخصصی مانند مشاوره شیردهی، استفاده از تکنیک‌های جایگذاری صحیح نوزاد و مراقبت‌های ویژه پس از سزارین به کار گرفته شود.
نتیجه‌گیری
سزارین به عنوان یک روش نجات‌بخش در موارد خاص اهمیت دارد، اما بر نوزاد تأثیرات مهمی بر روند تنفس، سیستم ایمنی و تغذیه او دارد. با افزایش آگاهی مادران و کادر درمان، می‌توان عوارض جانبی را کاهش داد و سلامت نوزادان متولد شده با سزارین را بهبود بخشید. مطالعات آینده می‌تواند به یافتن روش‌های بهتر برای حفظ سلامت نوزادان سزارینی کمک کند.