علائم، تشخیص و درمان کراتیت (التهاب قرنیه)

کراتیت به التهاب قرنیه (لایه شفاف جلوی چشم) گفته می‌شود که ممکن است به دلایل عفونی یا غیرعفونی ایجاد شود. این بیماری چشمی می‌تواند در صورت عدم درمان مناسب منجر به کاهش شدید بینایی یا نابینایی شود. در این مقاله، به صورت جامع به بررسی انواع، علائم، روش‌های تشخیص و درمان کراتیت پرداخته خواهد شد.

تعریف کراتیت و طبقه‌بندی آن

کراتیت به التهاب قرنیه اطلاق می‌شود که می‌تواند حاد یا مزمن، عفونی یا غیرعفونی باشد. تقسیم‌بندی کلی کراتیت شامل دو نوع اصلی است:

• کراتیت عفونی: ناشی از میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها.

• کراتیت غیرعفونی: ناشی از آسیب مکانیکی، لنزهای تماسی، خشکی چشم، بیماری‌های خودایمنی یا آلرژی.

علائم و نشانه‌های بالینی کراتیت

علائم کراتیت ممکن است بسته به علت زمینه‌ای متفاوت باشد، اما علائم عمومی شامل موارد زیر است:

• قرمزی چشم

• درد و سوزش

• اشک‌ریزش بیش از حد

• تاری دید یا کاهش بینایی

• حساسیت به نور (فوتوفوبیا)

• احساس جسم خارجی در چشم

• ترشح از چشم (در موارد عفونی)

 کراتیت باکتریایی

کراتیت باکتریایی یکی از شایع‌ترین انواع کراتیت است و اغلب در افرادی که از لنز تماسی استفاده می‌کنند، دیده می‌شود.

• میکروارگانیسم‌های رایج:

  • Pseudomonas aeruginosa

  • Staphylococcus aureus

  • Streptococcus pneumoniae

• علت‌ها:

  • آسیب فیزیکی به چشم

  • استفاده طولانی‌مدت یا غیربهداشتی از لنزهای تماسی

  • نقص در اشک طبیعی چشم

• درمان:

  • آنتی‌بیوتیک‌های موضعی قوی مانند فلوئوروکینولون‌ها (مانند موکسی‌فلوکساسین)

 کراتیت ویروسی

این نوع از کراتیت اغلب توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود.

• ویروس‌های عامل:

  • HSV نوع ۱ (شایع‌ترین)

  • ویروس واریسلا زوستر (در کراتیت زونا)

  • آدنوویروس (کراتوکونژونکتیویت اپیدمیک)

• علائم خاص:

  • زخم دندریتیک (شاخه‌ای) قرنیه

  • احساس سوزش و درد ناگهانی

• درمان:

  • داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر (خوراکی یا موضعی)

  • خودداری از مصرف کورتیکواستروئید مگر با نظر پزشک متخصص

 کراتیت قارچی

نوع نادری از کراتیت است، اما در مناطق گرم و مرطوب یا پس از آسیب گیاهی شایع‌تر است.

• عوامل رایج:

  • Fusarium

  • Aspergillus

  • Candida

• علائم:

  • شروع تدریجی

  • درد متوسط، کاهش دید، و زخم خاکستری رنگ در قرنیه

• درمان:

  • ناتامایسین قطره‌ای برای قارچ‌های فیلامنتوس

  • آمفوتریسین B برای قارچ‌های مخمری

  • درمان معمولاً طولانی‌مدت است

 کراتیت انگلی (Acanthamoeba keratitis)

یکی از دردناک‌ترین و مقاوم‌ترین اشکال کراتیت است که بیشتر در افرادی دیده می‌شود که از لنز تماسی و آب آلوده استفاده کرده‌اند.

• علت: آکانتاموبا، یک آمیب آزادزی

• علائم خاص:

  • درد شدید غیرتناسب با ظاهر بالینی

  • حساسیت به نور، اشک‌ریزش و دید ابری

  • ایجاد حلقه اطراف زخم قرنیه (Ring infiltrate)

• درمان:

  • قطره‌های ضدآمیب (مانند پلیهگزامتیلن بی‌گوآنید)

  • دوره درمان ممکن است چند ماه طول بکشد

کراتیت ناشی از لنز تماسی

لنزهای تماسی اگر به درستی استفاده نشوند، یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز کراتیت هستند.

• علل خطرناک:

  • خوابیدن با لنز

  • شستن لنز با آب شیر

  • عدم تعویض به‌موقع محلول نگهداری

• پیشگیری:

  • رعایت بهداشت لنز

  • استراحت دادن به چشم

  • استفاده از لنزهای یک‌بار مصرف در صورت امکان

 تشخیص کراتیت

تشخیص صحیح نوع کراتیت برای انتخاب درمان مناسب حیاتی است.

• ابزارها و روش‌ها:

  • معاینه با لامپ شکاف

  • رنگ‌آمیزی فلورسئین برای بررسی زخم قرنیه

  • کشت و آزمایش ترشحات چشمی

  • PCR برای ویروس‌ها یا آمیب‌ها

 درمان کراتیت: رویکرد دارویی و جراحی

درمان کراتیت بر اساس علت زمینه‌ای آن انجام می‌شود:

• درمان دارویی:

  • آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدویروس‌ها، ضدقارچ‌ها

  • اشک مصنوعی برای کراتیت خشک

  • کورتیکواستروئیدها (با احتیاط و فقط تحت نظر پزشک)

• درمان جراحی:

  • در موارد شدید یا سوراخ شدن قرنیه: کراتوپلاستی (پیوند قرنیه)

 پیشگیری از کراتیت و مراقبت‌های بعد از درمان

• رعایت بهداشت چشم و پرهیز از مالیدن چشم‌ها

• عدم استفاده خودسرانه از قطره‌های کورتونی یا آنتی‌بیوتیکی

• پیگیری مداوم بیماران پس از درمان برای جلوگیری از عود یا عوارضی چون کدورت قرنیه یا آستیگماتیسم

• آموزش صحیح استفاده از لنزهای تماسی

نتیجه‌گیری

کراتیت بیماری‌ای جدی است که می‌تواند عواقب دائمی برای بینایی داشته باشد. شناخت علائم، عوامل خطر، انواع مختلف و درمان‌های مناسب آن می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک کند. ارتقاء سطح آگاهی عمومی و تخصصی در مورد این بیماری، گامی مؤثر در کاهش شیوع و عوارض آن است.