میگرن، فراتر از یک سردرد ساده، یک اختلال عصبی پیچیده و ناتوانکننده است که زندگی میلیونها نفر را تحت تأثیر قرار میدهد. حملات میگرن اغلب با درد شدید و ضرباندار در یک سمت سر همراه است و میتواند با علائمی همچون حساسیت به نور و صدا، تهوع و استفراغ همراه باشد. این حملات میتوانند فرد را ساعتها یا حتی روزها از کار و فعالیتهای روزمره باز دارند. با وجود داروهای متعددی که برای پیشگیری و کنترل حملات میگرنی وجود دارند، بسیاری از بیماران به دنبال گزینههای جایگزین هستند که عوارض جانبی کمتری داشته یا برای آنها مؤثرتر باشند. در این میان، روشهای نوینی مانند تحریک مغناطیسی مکرر ترانس کرانیال (rTMS)، به عنوان یک راه حل غیرتهاجمی و امیدبخش، در حال کسب محبوبیت فزایندهای هستند.
علت میگرن از دیدگاه علمی: نگاهی به ریشههای عصبی
برای درک چگونگی عملکرد rTMS در درمان میگرن، ابتدا باید به این پرسش پاسخ دهیم که علت میگرن از دیدگاه علمی چیست. برخلاف تصور رایج، میگرن تنها یک سردرد نیست، بلکه یک اختلال عصبی-عروقی پیچیده است. تحقیقات علمی نشان دادهاند که میگرن ناشی از یک اختلال در عملکرد مغز است که به صورت دورهای و تکرارشونده رخ میدهد.
این فرآیند از دیدگاه علمی شامل مراحل زیر است:
- فاز پیشنشانگر (پروورم): ساعاتی قبل از حمله، برخی افراد علائم خفیفی مانند تغییرات خلقی، خستگی یا خمیازه کشیدن را تجربه میکنند. این مرحله نشان میدهد که تغییرات مغزی از قبل شروع شدهاند.
- فاز اورا (در میگرن با اورا): حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از بیماران میگرنی، قبل از شروع درد، پدیدههای حسی یا بصری به نام “اورا” را تجربه میکنند. این اورا اغلب به شکل خطوط زیگزاگ، نقاط نورانی یا از دست دادن بینایی در بخشی از میدان دید است. علت اورا، گسترش یک موج آهسته از فعالیت الکتریکی در سطح قشر مغز است که به آن “افسردگی منتشر کورتیکال” (CSD) گفته میشود.
- فاز درد (حمله): پس از اورا، یا به طور ناگهانی، درد شدید میگرن شروع میشود. این مرحله با فعال شدن مسیرهای عصبی درد در ساقه مغز و آزاد شدن مواد شیمیایی التهابی در اطراف رگهای خونی مغز مرتبط است. این مواد باعث التهاب و گشاد شدن رگها شده و درد ضرباندار میگرن را ایجاد میکنند.
- مشارکت انتقالدهندههای عصبی: متخصصان بر این باورند که نوسان در سطوح برخی انتقالدهندههای عصبی، به ویژه سروتونین، نقش کلیدی در شروع و پایان حملات میگرن دارد. اختلال در عملکرد این سیستمها میتواند باعث تحریکپذیری بیش از حد مغز و حساسیت آن به محرکها شود.
در مجموع، میگرن به عنوان یک بیماری با ریشه عصبی شناخته میشود که به دلیل تحریکپذیری غیرطبیعی مغز به وجود میآید. این دیدگاه، راه را برای درمانهایی هموار میکند که به جای مسکنهای موقت، به ریشه مشکل، یعنی تعدیل فعالیت مغزی، میپردازند.
درمان میگرن با rTMS: یک راهکار نوین و مؤثر
درمان میگرن با rTMS یک رویکرد کاملاً متفاوت و غیرتهاجمی است که با استفاده از پالسهای مغناطیسی به تعدیل فعالیت الکتریکی مغز میپردازد. این روش، برخلاف داروهای خوراکی، به طور مستقیم بر روی سیستم عصبی مرکزی عمل میکند و میتواند به پیشگیری از حملات میگرنی یا کاهش شدت آنها کمک کند.
rTMS چگونه به درمان میگرن کمک میکند؟
- کاهش تحریکپذیری مغز: در بیماران میگرنی، قشر مغزی، به خصوص قشر بینایی، ممکن است بیش از حد تحریکپذیر باشد. rTMS با ارسال پالسهایی با فرکانس مشخص، میتواند این تحریکپذیری را کاهش دهد و از گسترش موج CSD که باعث اورا و به دنبال آن درد میشود، جلوگیری کند.
- تنظیم فعالیت نورونی: rTMS به طور مستقیم بر فعالیت نورونها تأثیر میگذارد و میتواند باعث تعادل در فعالیت الکتریکی نواحی مرتبط با پردازش درد شود. این تنظیم مجدد به کاهش حساسیت فرد به محرکهای میگرنزا کمک میکند.
- تعدیل انتقالدهندههای عصبی: تحقیقات نشان میدهد که rTMS میتواند بر سطح سروتونین و سایر انتقالدهندههای عصبی تأثیر گذاشته و به بازگرداندن تعادل شیمیایی در مغز کمک کند.
rTMS به عنوان یک روش درمانی پیشگیرانه (پروفیلاکتیک) عمل میکند و هدف آن کاهش تعداد و شدت حملات میگرنی است. این روش برای بیمارانی که به داروهای پیشگیرانه پاسخ نمیدهند یا عوارض جانبی آنها را تحمل نمیکنند، یک گزینه درمانی بسیار امیدبخش است.
فرآیند درمانی و ضرورت مشاوره با متخصص مغز و اعصاب
درمان با rTMS یک فرآیند سرپایی است و نیازی به بستری شدن ندارد. بیمار در طول جلسه، که معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول میکشد، روی یک صندلی راحت مینشیند. دستگاه rTMS، پالسهای مغناطیسی را به صورت کاملاً بدون درد به ناحیه مشخصی از سر ارسال میکند. عوارض جانبی rTMS بسیار نادر و معمولاً خفیف هستند و ممکن است شامل سردرد یا ناراحتی موقت در محل تحریک باشد.
برای آغاز این درمان، تشخیص دقیق و ارزیابی جامع بیمار توسط یک متخصص مغز و اعصاب ضروری است. این متخصص با بررسی تاریخچه پزشکی، شدت و نوع میگرن و پاسخ بیمار به درمانهای قبلی، تصمیم میگیرد که آیا rTMS گزینه مناسبی برای او است یا خیر. یک متخصص باتجربه میتواند پروتکل درمانی مناسب را برای هر فرد به صورت اختصاصی طراحی کند.
برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه بیماریهای مغز و اعصاب و بررسی امکان درمان میگرن با rTMS، مراجعه به یک متخصص مجرب حیاتی است. دکتر ناصر مهربان متخصص مغز و اعصاب ، با دانش و تجربه خود در زمینه بیماریهای عصبی و استفاده از روشهای درمانی پیشرفته، میتواند شما را در مسیر انتخاب بهترین راه حل برای خداحافظی با سردردهای میگرنی یاری کند.