واژه یائسگی برای همه ما یادآور خانم‌هایی است که در اواخر دهه پنجم یا
اوایل دهه ششم زندگی خود هستند و البته به طور معمول هم همین طور است اما گاهی ابتلا
به برخی از بیماری‌ها یا استفاده از برخی روش‌های درمانی باعث می‌شوند فرد خیلی زودتر
از موعد طبیعی دچار یائسگی و نشانه‌های آن شود؛ تا جایی که حتی دختر‌های جوان و نوجوان
هم ممکن است بنا به دلایلی یائسگی زودرس را تجربه کنند. دکترشیرین کاویان‌پور، متخصص
زنان و زایمان درباره دلایل ابتلا به یائسگی زودرس و راهکارهای درمانی آن برایمان توضیح
می‌دهد.
یائسگی یک فرایند بیولوژیک طبیعی به شمار می‌رود که با تغییرات هورمونی،
فیزیکی و روانی همراه است. به طور کلی در این
هنگام تخمدان‌ها میزان کمتری استروژن و پروژسترون تولید می‌کنند و به تدریج خونریزی
ماهانه متوقف می‌شود. از آنجاکه این روند در طی یک دوره چند‌ساله اتفاق می‌افتد می‌توان یائسگی را به دو دوره، حوالی یائسگی و
پس از یائسگی تقسیم کرد. در دوره‌ای که حوالی یائسگی می‌نامیم خانم‌ها هنوز عادت ماهانه
می‌شوند اما کم‌کم نشانه‌های یائسگی را نیز تجربه می‌کنند. در این دوره سطوح هورمونی
به صورت نامنظم بالا و پایین رفته و فرد دچار گرگرفتگی و تغییرات عادت ماهانه می‌شود
که این روند به طور معمول سه سال قبل از آخرین خونریزی ماهانه ایجاد می‌شود. دوره
بعد از یائسگی هم که نیاز به توضیح ندارد؛ در این دوران خانم‌ها نه‌تنها نشانه‌های
یائسگی را دارند بلکه عادت ماهانه آنها نیز قطع می‌شود.
یائسگی حتی در سنین نوجوانی
سن و نشانه‌های یائسگی در زنان مختلف، متفاوت است. اغلب افراد در سنین
۴۷ تا۵۱ سالگی یائسگی را
تجربه می‌کنند؛ اما گاهی هم ممکن است فردی قبل از این سنین دچار یائسگی شود و این
همان چیزی است که ما به آن یائسگی زودرس می‌گوییم. در واقع اگر خانمی قبل از رسیدن
به ۴۰سالگی یائسه شود اصطلاح یائسگی زودرس
را درموردش به کار می‌بریم. تعجب نکنید اگر تا به حال در میان دوستان و آشنایانتان
به چنین موردی برخورد نکرده‌اید به این دلیل است که درصد کمی از زنان یائسگی زودرس
را تجربه می‌کنند. باید بدانید احتمال بروز
یائسگی حتی در سنین نوجوانی هم وجود دارد؛ بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع به
همه زنان و دختران توصیه می‌شود در صورت مشاهده
هرگونه اختلال در قاعدگی بلافاصله با پزشک خود مشورت کنند.
چرا برخی زود یائسه می‌شوند؟
شاید بپرسید چرا یک زن جوان یا دختر نوجوان یائسه می‌شود؟ واقعیت این
است که عوامل مختلفی در بروز یائسگی زودهنگام تاثیرگذار هستند که از جمله آنها می‌توان
به برخی از جراحی‌ها، شیمی‌درمانی و مسائل ژنتیکی اشاره کرد.
برخی اعمال جراحی‌ها می‌توانند منجر به یائسگی زودرس شوند؛
به طور مثال هیستروکتومی‌کامل (برداشتن رحم و تخمدان‌ها). این جراحی که در صورت بزرگ
بودن فیبروم یا ایجاد خونریزی‌های نامرتب انجام می‌شود، باعث یائسگی خواهد شد.
شیمی‌درمانی و اشعه درمانی: دو روشی که
اگر چه جان بیمار را نجات می‌دهند اما عوارض خاص خودشان را نیز دارند و یکی از این
عوارض ممکن است یائسگی زودهنگام باشد. البته
به طور معمول این روند به تدریج ایجاد می‌شود.
ژنتیک: افرادی که یائسگی زودرس در میان
بستگان درجه یک و دو آنها وجود دارد، بیشتر احتمال دارد دچار این عارضه شوند.
درمان یائسگی زودرس
امروزه برای یائسگی زودرس به‌ویژه در افرادی که بسیار جوان هستند از هورمون‌درمانی
استفاده می‌شود. در این روش پزشک داروهای ضدبارداری خوراکی تجویز می‌کند زیرا این قرص‌ها علاوه بر جلوگیری از گرگرفتگی، قاعدگی
منظم و مصنوعی را ایجاد می‌کنند که این امر
از بروز سرطان رحم و تخمدان پیشگیری خواهد کرد. تا چند سال قبل تصور بر این بود که هورمون درمانی و ایجاد عادت ماهانه
مصنوعی بهترین روش درمان علائم پس از یائسگی است اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد گرچه این روش از پوکی استخوان و گرگرفتگی پیشگیری می‌کند
اما ممکن است زمینه بروز سرطان‌های پستان و آندومتر را تقویت کند؛ بنابراین، این روش
تنها به درصدی از خانم‌ها که دچار یائسگی زودرس شده‌اند و زیر ۳۵سال سن دارند
توصیه می‌شود. البته این افراد برای پیشگیری از عوارض باید هر سال تست پاپ‌اسمیر
انجام بدهند و هر دو سال یک‌بار هم ماموگرافی
شوند. قند و چربی خون و وضعیت کلیه‌های آنها نیز باید هر شش ماه یک‌بار بررسی‌شود.(مجله
تندرستی)