خونریزی دستگاه گوارش در اثر صدمه و آسیب موضعی ایجاد میشود. این نوع خونریزی‌ها به دو دسته با منشأ فوقانی و تحتانی تقسیم می‌شوند. خون ریزی‌هایی که در قسمت اثنی عشر به بالا رخ داده باشند، خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی نام دارند و اگر محل خونریزی از دوازدهه تا مقعد باشد خونریزی دستگاه گوارشی تحتانی نامیده میشود.
برای تشخیص علت خونریزی گوارشی و آگاهی از محل خونریزی ، ابتدا باید از بیمار شرح حال گرفت و سابقه ی بیماری اش را پرسید. باید دانست آیا بیمار سابقه ی ابتلا به زخم معده و یا همورئید را دارد یا خیر. سپس معاینات بالینی انجام گیرد و فشار خون او کنترل شود و آزمایش خون از نظر میزان کم خونی و تست های خونی و آزمایش مدفوع انجام گیرد. گاهی نیز به آندوسکوپی و یا کولونوسکوپی و عکس های روده نیاز است و گاه نیز بر حسب علت بیماری باید عکسبرداری عروقی ( آنژیوگرافی ) و یا سایر آزمایشات پاراکلینیکی انجام شود. درمان خونریزی گوارشی بستگی به علت بروز آن دارد؛ مثلا در صورتی که علت خونریزی وجود زخم و یا سوراخ شدن معده و اثنی عشر باشد، باید با سرم درمانی و یا جراحی، محل خونریزی را بست. در صورتی که علت آن واریس مری باشد، باید عروق واریسی را با دستگاه یا دارو مسدود کرد و اگر علت آن عفونت های متعدد باشد، باید عفونت ها را درمان کرد.
اغلب مردم کشور ما میکروب هلیکوباکتر را در دوران بچگی دریافت می کنند به عنوان مثال غذا خوردن با قاشق مشترک یا استفاده از یک لیوان مشترک با کودک می‌تواند دلیلی برای سرایت این میکروب باشد چون میکروب هلیکوباکتر از طریق دهان و عدم رعایت بهداشت هنگام غذا خوردن وارد بدن فرد می شود. بنابراین با رعایت بهداشت هنگام آب و غذا خوردن باید از بروز مشکلات پیشگیری کنیم. خوشبختانه در 90 درصد موارد، هلیکوباکتر منجر به ایجاد زخم نمی‌شود؛ اگرچه نوع هلیکوباکتر و واکنش بدن فرد نیز در میزان تاثیر این میکروب موثر است. رژیم غذایی نیز در کنار رعایت بهداشت مورد مهم دیگری برای پیشگیری از خونریزی گوارشی است. به عنوان مثال هر گونه غذایی که آمیخته به نمک باشد، مانند خیارشور و ترشی‌ها، غذا و آب آلوده به نیترات و مواد نگهدارنده، مصرف سیگار و غذا خوردن تند و با عجله می‌تواند در بروز این مشکل موثر باشد. برعکس، خوردن میوه و سبزی به مقدار کافی در طول روز، عاملی موثر برای پیشگیری از ایجاد این عوارض است. همچنین بهترین کار برای پیشگیری از بروز خونریزی گوارشی، انجام ورزش منظم و داشتن تغذیه مناسب و آرامش روانی است
زخم‌ها معمولا شایع‌ترین دلیل خونریزی‌های معده و دوازدهه (ابتدای روده باریک) هستند که به صورت استفراغ خونی یا ملنا ظاهر می‌شوند. البته بیماری‌های شقاق و هموروئید نیز معمولا به علت یبوست ایجاد می‌شوند که باعث خونریزی مقعد می شوند. بنابراین طیفی از درمان‌ها وابسته به تشخیص‌های مختلف وجود دارد که با معاینات و آزمایشات لازم شروع می‌شوند. در بعضی موارد زخم‌ها مربوط به میکروب هلیکوباکتر هستند. البته زخم‌های وابسته به هلیکوباکتر روز به روز در حال کاهش است و زخم‌های مرتبط با مصرف برخی داروها به خصوص داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل بروفن و دیکلوفناک و مصرف آسپیرین مشاهده می‌شوند. درصد کمی از موارد خونریزی نیز می‌تواند نشانه‌ای از وجود تومورها باشد. علاوه بر این موارد پیدایش واریس‌های معده و مری نیز می‌توانند علت دیگری برای خونریزی‌ها باشند که اقدامات خاص خود را نیاز دارند.
دل درد، تهوع و استفراغ، مدفوع سیاه و خونی، ضعف عمومی، تپش قلب، شوک، سردی دست و پا، رنگ پریدگی، کاهش فشار خون، پوست سرد و مرطوب، کاهش و یا قطع ادرار و ازدیاد اوره خون از جمله علایمی است که هنگام خونریزی گوارشی بروز میکند. همچنین استفراغ خونی و شایع‌تر از آن، مدفوع سیاه رنگ و نسبتا شل (ملنا)، دفع خون از مقعد که به صورت خون روشن یا رگه‌های خون دیده میشود، نیز در بیمار قابل مشاهده است. البته حالتی دیگر نیز وجود دارد که خود بیمار ممکن است علائم را مشاهده نکرده و فقط به صورت کم‌خونی ظهور کند. بیماران باید توجه داشته باشند یبوست معمولا با تیره شدن رنگ مدفوع همراه است ولی خونریزی‌های دستگاه گوارش به صورت مدفوع کاملا سیاه و شل نمایان میشود. همچنین در شرایطی که خونریزی تنها با کم‌خونی و علایمی مثل تنگی نفس و کمبود انرژی بروز می کند، با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات لازم، باید نوع کم‌خونی مشخص شده و در صورت نیاز بررسی دستگاه گوارش نیز انجام شود. بنابراین هر بیماری که استفراغ خونی یا اسهال سیاه و شل داشته باشد، یا به هر شکلی خون از مقعدش دفع کند، باید برای بررسی‌های دستگاه گوارش به پزشک مراجعه کند تا علت خونریزی مشخص شود.
خونریزی گوارشی فوقانی به خصوص در موارد ناشی از پارگی واریس مری در بیماران سیروتیک گاه کشنده است و به درمان اورژانسی نیاز دارد. بنابراین با بروز علایم گفته شده باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.