ریفلاکس یا برگشت صفرا زمانی اتفاق می افتد که صفرا از کبد به طرف معده و مری (لوله بین دهان و معده) برگردد. صفرا یک مایع گوارشی است که توسط کبد تولید می شود و در کیسه صفرا ذخیره میشود. ریفلاکس صفرا می تواند با برگشت اسید معده به طرف مری همراه باشد. زمانی که افراد به داروهای ضد اسید معده پاسخ ندهند و یا به طور ناقص پاسخ دهند، اغلب ریفلاکس یا برگشت صفرا مطرح می شود. بر خلاف ریفلاکس اسید معده، معمولا ریفلاکس صفرا با تغییر برنامه غذایی و یا شیوه زندگی به طور کامل قابل کنترل نیست و بیشتر اوقات با مصرف دارو و در موارد شدید با انجام عمل جراحی درمان خواهد شد.
توضیح و بیان علایم به پزشک، اغلب برای تشخیص مشکل ریفلاکس کافی است اما تشخیص ریفلاکس صفرا از ریفلاکس اسید معده سخت است و به آزمایشات بیشتری نیاز دارد. همچنین برای بررسی آسیب مری و معده و تغییرات پیش سرطانی آن ها به آزمایشات دیگری مثل آندوسکوپی مری و معده، آزمایشات اسید در حال گردش و امپدانس مری نیاز است. در عین حال، اگر کاهش وزن و داروهای تجویز شده توسط پزشک نتوانند علایم شدید بیماری را کم کنند و یا پزشک بر اساس آزمایشات، تغییرات پیش سرطانی را در مری مشاهده کند، از روش جراحی برای درمان بیماری استفاده می کند. برخی از روش های جراحی موثرتر از بقیه هستند.
برای پیشگیری از بروز رفلاکس صفرا باید از مصرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید، روزی 4 تا 5 وعده ابته کم حجم غذا بخورید، سیگار نکشید، تا 3 ساعت پس از صرف غذا دراز نکشید، اگر چاق هستید وزن کم کنید و تحرک داشته باشید.
مصرف غذایی که حتی مقادیر کمی چربی داشته باشد، به کیسه صفرا خبر می دهد که صفرا را آزاد کند. این صفرا از طریق دو مجرای کوچک به نام مجرای سیستیک و مجرای صفراوی مشترک به قسمت ابتدایی روده باریک به نام دئودنوم می ریزد. همزمان با جریان صفرا به روده باریک، غذا از طریق دریچه پیلور (دریچه بین معده و روده باریک) از معده وارد روده باریک می شود. معمولا دریچه پیلور خیلی کم باز می شود و اجازه نمی دهد شیره های گوارشی از روده باریک به سمت معده برگردند. در تعداد زیادی از مبتلایان به ریفلاکس صفرا، این دریچه به خوبی بسته نمی شود، در نتیجه صفرا از روده به سمت معده بر می گردد. همچنین زمانی که دریچه عضلانی (اسفنکتر) پایین مری به درستی کار نکند، صفرا و اسید معده می توانند به سمت مری برگردند. این دریچه بین مری و معده قرار دارد. در حالت عادی این دریچه فقط هنگام ورود غذا از مری به معده باز می شود و در سایر مواقع بسته است. اما اگر این دریچه به خوبی کار نکند و باز بماند، صفرا می تواند از معده به مری برگردد. این عوامل باعث برگشت یا ریفلاکس صفرا می شوند:
تشخیص ریفلاکس صفرا از ریفلاکس اسید معده کمی مشکل است زیرا علایم هر دو یکسان است و ممکن است به طور همزمان رخ دهند. در عین حال هنوز معلوم نیست صفرا چه نقشی در مشکلات ریفلاکسی دارد اما به طور کلی علایم برگشت صفرا عبارتند از:
مخاط چسبنده ای دیواره داخلی معده را پوشانده است و از آن در برابر اثرات مخرب اسید معده محافظت می کند. ولی مری چنین مخاط محافظی را ندارد. بنابراین برگشت اسید معده و صفرا به داخل آن، آسیب های جدی به بافت مری وارد می کند. همچنین برگشت صفرا خطر بروز این عوارض را افزایش می دهد: