الودکتر-سریال شهرزاد ملودرام عشقی- جنایی است که این روزها مخاطبان زیادی رابه خود جلب کرده است. شهرزاد ماجرای عشق دو جوان است.. عشق فرهاد و شهرزاد در بحبوحه درگیری‌ها و زد‌وبندهای کودتای 28 هم در گرداب بگیر و ببندهای کودتا، سرگردان و متلاطم روی امواج رها می‌شود تا جایی که شهرزاد برای حفظ جان معشوق دست به فداکاری می‌زند و به ازدواج اجباری تن می‌دهد. شهرزاد فداکاری می‌کند و به این ترتیب قربانی اول و آخر قصه می‌شود. این دست فداکاری‌ها در دنیای امروز ما اگر‌چه رنگ و بویی دیگر به خود گرفته اما همچنان می‌توان موقعیت‌هایی مشابه در جامعه را مثال زد که یک سوی رابطه بنا به هر دلیل و مصلحت‌اندیشی دست رد به سینه عشق می‌زند و زندگی دیگری را تجربه می‌کند بدون آنکه عواقب و پیشامدهای بعدی این انتخاب را موردنظر قرار دهد. پخش این سریال از شبکه نمایش خانگی بهانه‌ای شد تا سراغ پروفسور حسین باهر برویم و دیدگاه‌های این جامعه‌شناس و بنیانگذار مکتب رفتارشناسی را درباره مصادیق واقعی شخصیت‌های سریال شهرزاد در جامعه مرور کنیم.
انتخاب بر مبنای دل را قبول دارید؟
بله به شرط آنکه عقل هم آن را توجیه کند. یعنی دل انتخاب کند و عقل آن را کامل کند. اگر من بخواهم با شما همکاری کنم باید از قیافه شما خوشم بیاید و به‌طور همزمان ببینم آیا می‌توانیم همکاری خوبی داشته باشیم یا نه؟ ما یکی از اشکال‌های ازدواج‌های‌مان یا عقل است یا دل. این دو را در کنار هم قرار نمی‌دهیم یا چرتکه می‌اندازیم که فلانی دختر حاجی است و ماشین و خانه به نامش است یا برعکس عاشق چشم و ابرو می‌شویم و بعد با مسائلی مواجه می‌شویم. عشق مثل نگین انگشتری است و عقل مثل رکاب آن. هم نگین خوب است و هم رکاب آن ولی موقعی مفید و موثرند که رکاب، نگین را به‌خوبی نگه دارد وگرنه، نه رکاب به تنهایی به کار می‌آید و نه نگین. پس عشق و عقل دو روی یک سکه است. مسئله این است که هم عشق باید باشد هم دو نفر با هم جور در بیایند. یعنی خرد جمعی هم آنها را کنار هم جور ببیند وگرنه که دوست داشتن فردی است. اما خرد جمعی و جامعه هم اگر بگوید که به هم می‌آید، خب وضعیت مناسب‌تری است. پس هر دو باید باشد. اگر نباشد بسوز و بساز است که نتیجه‌اش طلاق ذهنی است یا مشکل آنقدر بزرگ می‌شود که طلاق اتفاق می‌افتد یا گاهی کژتابی‌هایی صورت می‌گیرد و منتهی به خیانت می‌شود.
در سریال شهرزاد نقش اول عشقی در دلش دارد که آن را سرکوب می‌کند و وارد زندگی فردی می‌شود که از روی مصلحت او را انتخاب کرده است. خب این اتفاق‌ها چه تاثیراتی بر روان او می‌گذارد؟ شهرزادی که در مقایسه با زنان هم‌دوره‌ای‌اش تحصیل کرده، مستقل و کاملا به‌روز است.
امثال این افراد می‌خواهند قواعد طبیعت را به صنعت و قواعد سنت را به مدرنیته تبدیل کنند. یعنی چیزی که کل طبیعت روال آن بوده. ازدواج امر طبیعی است و همه موجودات زنده آن را تجربه می‌کنند. اگر این‌چنین باشد و ما یک امر طبیعی را بیاییم به یک امر مصنوعی تبدیل کنیم همین می‌شود که امروز دچارش هستیم. الان جهانی که داریم جهان دو‌قطبی است؛ یک قطب آن متمول و متجدد است و یک قطب محروم و حاصل این جهان دو قطبی چه می‌تواند باشد چیزی شبیه داعش. داعش که زاییده آسمان‌ها نیست، زاییده خود انسان‌هاست. تمام ناهنجاری‌ها زاییده عملکرد خود بشر است. زلزله چطور ایجاد می‌شود. وقتی از زمین بیشتر از اندازه استفاده کنیم، هوا را آلوده کنیم و از زمین سوءاستفاده کنیم و به قواعد طبیعت احترام نگذاریم با زلزله مواجه می‌شویم و هستی عکس‌العمل نشان می‌دهد. ما قواعد را رعایت نمی‌کنیم و انتظار داریم به‌دنبالش دچار مشکلات و بحران نشویم.
الو دکتر-در دنیای واقعی چقدر این احتمال وجود دارد که فردی بعد از ازدواج مصلحتی بخواهد به عشق قدیمی‌اش برگردد؟ اتفاقی که هنوز نمی‌دانیم برای شهرزاد قصه ما می‌افتد یا نه؟!
این احتمال خیلی زیاد است. مراجعانی داشتم که عاشق فردی بودند و به هر دلیلی نتوانستند با او ازدواج کنند پس با فرد دیگری ازدواج کردند و بعد از سال‌ها زندگی حتی در شرایطی که بچه هم داشتند، طلاق گرفتند تا به عشق اول‌شان مراجعه کنند. در صورتی که اولی هم ازدواجی را تجربه کرده بود و آنها آنقدر تلاش کرده بودند تا بالاخره دو خانواده را به‌هم ریختند تا به‌هم برسند. بعد از این هم خرابکاری تازه به مشاوره مراجعه کرده بودند.
الو دکتر-مقصودتان این است فردی که عاشق بوده و به عشق‌اش نرسیده اگر با فرد دیگری ازدواج کند، نمی‌تواند عاشق او شود؟
باید عشق را تعریف کنیم، یعنی آن عشق اولیه عشق بوده همیشه می‌ماند. پس عشقی در ازدواج بعدی به‌وجود نمی‌آید اما انس چرا. عشق فقط یک‌بار شکل می‌گیرد. مثل عشق ما به خدا. مثل عشق ما به مادر. آیا می‌توانی عشقی که به مادرت داری به فرد دیگری داشته باشی؟ حالا هرقدر هم که تحت‌تاثیر محبت باشی. شدنی نیست. مثال ساده زمینی برای عشق پاک، مادر است.
ادامه این گفتگوی خواندنی را می توانید در شماره 147 مجله سیب سبز که هم اکنون روی کیوسک است بخوانید.