لطفا ابتدای مطلب را در دلایل، عوارض و درمان خودارضایی در کودکان- (قسمت اول) بخوانید.
چگونه می توان از بروز خود ارضایی در کودکان پیشگیری کرد؟
همان طور که قبلاً اشاره شد، دست کاری آلت تناسلی از روی کنجکاوی در کودکان امری شایع است، ولی اگر این کار به صورت افراطی ادامه پیدا کند و جلوی این کار به نحو صحیح و درست گرفته نشود، ممکن است تبدیل به خود ارضایی شود. بنابراین مؤثرترین و بهترین راه ، انجام دادن اقداماتی است که از ابتلای کودکان به خود ارضایی، ممانعت و پیشگیری کند.
برای تحقق این امر، لازم است والدین، اولاً اطلاعات و آگاهی خود، راجع به مسائل جنسی کودکان را افزایش دهند و ثانیاً وقت و انرژی بیش تری جهت تربیت فرزندان شان صرف کنند، تا بتوانند بیش تر مراقب و مواظب رفتارهای کودکان شان باشند.
کودکان، هم چون گیاه و گلی خود رو نیستند که خود به خود رشد کنند. هر آن گونه که والدین آن ها را تربیت می کنند، رشد و نمو پیدا می کنند. در صورت سهل انگاری یا ندانم کاری والدین، ممکن است کودکان مبتلا به خود ارضایی شوند و تا پایان عمر همین عمل را انجام دهند.
در ذیل به برخی از موارد پیشگیری از خود ارضایی اشاره می کنیم:
1. شست و شو و نظافت
لازم است کودکان، پس از هر بار دفع و اجابت مزاج با آب ولرم شست و شو و نظافت شوند، چون یکی از عوامل ایجاد سوزش و خارش، آلودگی ناشی از مدفوع باقیمانده است.
2. درمان بیماری هایی که ایجاد خارش پوستی می کنند
تشخیص و درمان بیماری های انگلی ( مثل کرمک)، عفونت های ادراری، کهیر پوستی ، سوزش و خارش ناشی از عرق کردن ( عرق سوز)، که همگی ایجاد التهاب، سوزش و خارش می کنند.
3. پوشش کودکان
کودکان باید پوشیده باشند. حتماً زمان خواب پیژامه به تن داشته باشند، چرا که کودکانی که عریان و برهنه اند، خصوصاً هنگام خواب، آزادی عمل بیش تری جهت دستکاری آلت تناسلی و ابتلا به خود ارضایی دارند. هم چنین تماس بدن برهنه با رختخواب نیز می تواند عامل تحریکی کودک را فراهم آورد. لباس زیر کودک ( مثل شورت)، نباید خیلی تنگ، چسبان یا زبر باشد که سبب سوزش و تحریک جنسی کودک شود.
4. دستکاری آلت تناسلی
بسیاری از کودکان در 3 تا 6 سالگی به صورت ناخودآگاه و از روی عادت با آلت تناسلی خود بازی می کنند. این عادت پس از 6 سالگی به طور طبیعی از بین می رود. والدین باید با آرامش و بدون این که حساسیت کودک را دو چندان کنند، به او تذکر دهند که این کار را انجام ندهد.
هر گونه تنبیه شدید مثل روی دست زدن، داغ کردن دست ممکن است باعث تشدید دست کاری و تبدیل شدن دست کاری به خود ارضایی شود.
در مواقعی که کودک، زیاد دست کاری می کند، والدین باید صراحتاً به او تذکر دهند که « بابا و مامان از این کار ناراحت می شوند و دوست ندارند که تو به خودت دست بزنی».
5. محبت والدین
اگر جام وجود کودک از می محبت والدین لبریز باشد و کودک احساس کند که تحت هر شرایطی والدین او را دوست دارند و به هیچ وجه او را تنها و رها نمی کنند، به آرامش و امنیت خاطر می رسد و این لذت را با هیچ لذتی عوض نمی کند.
6. اعتماد به والدین
اگر پدر و مادر، فرزندشان را با تمام وجود و صمیمانه دوست داشته باشند و کودک احساس کند که او را غیر مشروط و صرفاً به خاطر خود او دوست دارند، به این اطمینان قلبی دست پیدا می کند که والدین، در هر شراطی یار و یاور و پشتیبان او هستند، بنابراین در زمانی که او به مشکلی برمی خورد یا با هم بازی ها و دوستانش درگیر می شود، مطمئن است که والدین از او طرفدارای و حمایت و در حل مشکلات به او کمک می کنند. بنابراین به اولین کسی که رجوع می کند، والدین است، دیگر کودک نیازی نمی بیند که در شرایط سخت و اضطراری برای رسیدن به آرامش و فراز از اضطراب با خودش بازی یا خود ارضایی کند یا به دوستان ناباب پناه آورد و گرفتار پیشنهادات و راه حل های گمراه کننده شود.
7. امنیت و آرامش در منزل
اگر میان والدین، دعوا و درگیری و بحث و جدل بی پایان برقرار باشد و کودکان بی گناه، شاهد نزاع و بگو مگوهای والدین باشند، به تدریج در خود فرو می روند و دچار اضطراب، اندوه و افسردگی می شوند و احساس تنهایی و بی پناهی می کنند . آن ها برای رفع تنش و اضطراب درونی خود، به اقداماتی مانند ناخن جویدن، موکندن، کندن جوش های صورت، خاراندن خود، دست کاری خود و خود ارضایی روی می آورند. برعکس در منزلی که صلح و صفا، آرامش و امنیت برقرار است، والدین به هم احترام می گذارند و هم دیگر را دوست دارند و با فرزندانشان دوستانه و با محبت و علاقه مندی فراوان برخورد می کنند. کودکان، والدین خود را هم چون دوستان خود می دانند و در اوقات فراغت با آن ها هم بازی می شوند و از بازی با آن ها به شادی و لذت می رسند. بنابراین، این کودکان دچار بی حوصلگی، یأس و انزوا نمی شوند که بخواهند با خود بازی کنند و از خود لذت ببرند.
8. روابط اجتماعی کودک
کودکان از حدود 3 سالگی وارد مهد کودک می شوند و دوره های آمادگی و پیش دبستانی را می گذرانند. این دوره ها باعث می شود که کودک با بچه های هم سن و سال خود دوست و آشنا شود، هم بازی پیدا کند و روابط اجتماعی او تقویت شود، بدین ترتیب اوقات او به نحو مطلوب پر می شود.
هم چنین، والدین با معاشرت با فامیل و دوستان و همکاران، زمینه را برای ارتباطات اجتماعی کودک فراهم می کنند. کودکی که با دوستان خوب و مناسب و اسباب بازی های متنوع، سرگرم می شود و بازی می کند، فرصتی پیدا نمی کند که به خلوت و تنهایی و دنیای درون خود برود و از خود لذت ببرد. اگر لذت های اصلی کودک از موفقیت ها و روابط شخصی او در اجتماع سرچشمه بگیرند و لذت های عمده و اصلی کودک در روابط او با دوستان به وجود آید، دیگر نیازی به خود ارضایی پیدا نمی کند.
9. اوقات فراغت و تفریحات سالم
والدین سعی کنند با برنامه ریزی و انتخاب کلاس های مختلف ورزشی، هنری، موسیقی، حفظ قرآن، کلاس زبان، حضور در پارک ها، شهربازی، رفتن به طبیعت ( کوه و دریا)، رفتن به مسافرت و دیدن موزه ها و آثار باستانی، لحظات مفرح و شادی را برای فرزندان شان فراهم کنند. کودکی که از لذت های دنیای بیرون برخوردار باشد، محال است یا کم تر به سراغ خود ارضایی و لذت های درونی می رود.
10. خلوت و تنهایی کودکان
کودکان دوست دارند با اسباب بازی های خود و گاه با دوستان خود، در خلوت و تنهایی و دور از چشم والدین بازی کنند. این مسئله نه تنها اشکالی ندارد، بلکه برای استقلال کودک لازم است، ولی این خلوت و تنهایی خصوصاً با دوستان نباید طولانی باشد و به دراز بکشد. والدین باید هر از چند گاه یا فرزندشان را صدا بزنند که مثلاً کجایی؟ یا به صورت غیر مستقیم و بدون این که متوجه شوند، مثلاً برای انجام دادن کاری یا به هر بهانه ای دیگر، وارد اتاق خلوت آن ها شوند و مراقب تنهایی کودکان خود باشند.
11. مراقبت در لمس و نوازش
والدین باید مراقب و مواظب باشند که هنگام شست و شوی کودکان شیر خوار و بزرگ تر، تماس های دستی و لمس اندام تناسلی به حداقل ممکن برسد. هم چنین والدین باید از لمس و نوازش اندام تناسلی کودک جهت بازی و نوازش، پرهیز و اجتناب کنند.
12. تماس جنسی والدین
والدین باید از معاشقه و ارتباط جنسی در حضور کودکان و حتی شیر خواران، پرهیز و اجتناب کنند، چرا که امروزه ثابت شده است، حتی اگر کودکان خوابیده باشند، تحت تأثیر ارتعاشات صوتی، نوری و روحی ساطع شده از طرف والدین قرار می گیرند.
13. تغذیه ی مناسب
استفاده ی کم تر از غذاهای محرک جنسی مثل ادویه، کاکائو، قهوه، پفک، سوسیس، کالباس، پیتزا، زنجبیل، دارچین، پیاز و پرهیز از غذاهای پر کالری و چاق کننده ( مثل فست فودها) که باعث چاقی کودکان و بلوغ زودرس می شوند و استفاده ی بیش تر از غذاهای آرام بخش و تعدیل کننده ی قوه جنسی ، مثل ماهی، لبنیات، میوه جات و سبزیجات.
برای درمان خود ارضایی چه اقداماتی می توان انجام داد؟
همان طور که ذکر شد، بهترین درمان پیشگیری از بروز خود ارضایی است، ولی در صورتی که والدین متوجه چنین مشکلی در فرزندشان شدند، باید بدون دستپاچگی و با حفظ خونسردی با این مسئله برخورد کنند. در صورتی که نمی توانند یا نمی دانند که چگونه این مسئله را حل کنند، باید به مشاوران و متخصصین آگاه به مسائل جنسی مراجعه کنند و از مراجعه و عمل به توصیه های آشنایان، همسایه ها و عوام که اطلاعات و تجربه ی کافی در این زمینه ندارند پرهیز کنند، چرا که ممکن است با راه حل های عجیب و غریب و گاه خطرناک باعث آسیب دیدن فرزندشان شوند.
1. پذیرش مسئله و عادی سازی
عدم انکار و پذیرش واقعیت، کمک فراوانی به حل مسئله می کند. والدین باید بدون شتاب زدگی، ایجاد جار و جنجال، متهم کردن هم دیگر به عدم تربیت صحیح فرزند، با حفظ آرامش و خونسردی با این مسئله به صورت عادی برخورد کنند. بیش از این که به مشکل فکر کنند به راه حل ها فکر کنند، تا هر چه سریع تر بتوانند این مسئله را در فرزندشان درمان و رفع کنند.
2. تنبیه نکردن
بعضی از والدین وقتی متوجه خود ارضایی فرزندشان می شوند، ناگهان از کوره در می روند، عصبی می شوند و برای حل این مشکل، بدترین و شدیدترین راه حل ممکن را انتخاب می کنند. تهدید، تنبیه و سرزنش کردن باعث ایجاد احساس شرمساری و خود کم بینی در کودک می شود و شدیداً احساس گناه می کند.
تنبیه و خشونت نه تنها باعث حل مشکل خود ارضایی نمی شود، بلکه در کودک ایجاد تنش، خشم و نفرت می کند و باعث تشدید خود ارضایی و پنهان کاری بیش تر کودک می شود.
مربیان مهد، معلمین مدارس و والدین باید اطلاعات کافی در این زمینه کسب کنند تا در صورت مشاهده ی خود ارضایی کودکان با از بین بردن علل زمینه ساز آن، این مسئله را حل و درمان کنند یا به متخصصین ارجاع دهند.
3. نادیده گرفتن
شاید اولین گام و مهم ترین گام در درمان خود ارضایی کودکان، عدم سختگیری و بی توجه نشان دادن خود در رابطه با کاری که کودک انجام می دهد باشد.
همان طور که رفتارهای مطلوب و مثبت کودکان، با توجه، تعریف و تمجید ( مثل جایزه دادن) تقویت می شوند، یک راه مؤثر برای بر طرف کردن رفتارهای ناپسند و آزار دهنده ی کودکان، بی توجهی و نادیده گرفتن آن است.
بی توجهی سنجیده به این معنی است که والدین در حالی که عوامل زمینه ساز خود ارضایی را در کودک شناسایی می کنند و آن را از بین می برند، با صبر و تحمل و نادیده گرفتن خود ارضایی، سعی می کنند این عمل را در فرزندشان از بین ببرند، چون هرگونه توجه مثبت ( مثل خندیدن یا دادن جایزه) یا منفی ( مثل دعوا کردن یا کتک زدن) باعث حساس تر شدن کودک و تشدید خود ارضایی می شود.
4. درمان اضطراب
انواع بیماری های اضطرابی مثل کم رویی و خجالتی بودن، ترس از جمع، ترس از مدرسه، اضطراب جدایی، انواع فوبیا و وسواس می تواند کودک را به انزوا و تنهایی و نهایتاً به خود ارضایی بکشاند.
با انجام دادن درمان های دارویی توسط روان پزشک و رفتار درمانی توسط روان شناسان و درمان اضطراب، کمک شایانی به حل مشکل خود ارضایی خواهد شد.
5. درمان افسردگی و احساس گناه
کودکانی که به خود ارضایی روی می آورند، شدیداً احساس گناه و افسردگی می کنند و همین باعث تشدید خود ارضایی در آنان می شود. باید با احساس هم دردی به کودک نزدیک شد و احساس گناه را از او گرفت . باید احساس حقارت، پوچی و پست و به درد نخور و بی ارزش بودن را از او گرفت و برایش ارزش قائل شد تا اعتماد به نفس در او تقویت شود. با این کار کودک احساس می کند که تنها نیست و کسانی هستند که شرایط او را درک می کنند. درمان افسردگی، کمک شایانی به حل مشکل خود ارضایی خواهد کرد.
6. انحراف فکر
والدین پس از مدتی، متوجه می شوند که کودک، در چه وضعیتی و چه زمانی خود ارضایی می کند. در چنین مواقع والدین با مشغول کردن کودک با اسباب بازی، دنبال کاری فرستادن و انحراف فکر او، تنها نگذاشتن و سرگرم کردن او به کاری یا بازی کردن با او، موقعیت و زمینه ی عمل خود ارضایی را از او می توانند بگیرند.
7. مراجعه به روان پزشک و درمان دارویی
درمان های دارویی علاوه بر درمان اضطراب و افسردگی، جهت کاهش تمایلات جنسی، در مواردی که روش های غیر دارویی مؤثر واقع نشود، کاربرد دارد که لازم است تحت نظر متخصصین انجام داده شود.
منبع: سیمرغ
چه راهکارهایی برای تربیت جنسی کودکان وجود دارد؟