وقتی برای تهیه داروی گیاهی به عطاری می‌رویم، داروی مورد نظر چنین خصوصیتی ندارد و ما اصلا از ترکیبات آن اطلاعی نداریم؛ نمی‌دانیم داروی گیاهی روی چه قسمت‌هایی از بدن تاثیر می‌گذارد؟ آثار مفید و مضراتش چیست؟ و چه عوارض جانبی‌ای ممکن است داشته باشد؟ داروهایی که ما مصرف می‌کنیم از 2 طریق یعنی کلیه‌ها و کبد از بدن دفع می‌شوند. این نکته نیز قابل‌توجه است که کلیه‌ها و کبد نسبت به داروها و مواد شیمیایی بسیار حساس هستند و اگر تعادلی در مصرف دارو وجود نداشته باشد یا دارو ناشناخته و غیراستاندارد باشد، این 2 عضو حیاتی ممکن است آسیب ببینند. داروهای نفروتوکسیک یا داروهایی که سمیت کلیوی ایجاد می‌کنند، داروهای خطرناکی هستند که باید محتاطانه استفاده شوند. چند مورد از نارسایی کلیه‌ها در اثر استفاده از داروهای گیاهی نفروتوکسیک گزارش شده است. بدترین کار این است که افراد به عطاری مراجعه و داروی گیاهی فله‌ای یا دست‌ساخت تهیه می‌کنند. شرکت‌های دارویی معتبری در کشور ما وجود دارند که داروهای گیاهی بسته‌بندی‌شده و استانداردی تولید می‌کنند. بسته‌های دارویی حاوی بروشورهایی است که مانند یک دارویی شیمیایی موارد مصرف، منع مصرف، عوارض و… در آن نوشته شده است.
مورد بعدی که باید به آن اشاره شود تبلیغات اشتباه و سودجویانه‌ای است که از شبکه‌های ماهواره‌ای پخش می‌شود. تبلیغات، روی گیاهی بودن مطلق دارو تاکید می‌کنند که هیچ اثر مضری ندارد و بیماری را صددرصد بهبود می‌بخشد. تاکنون هیچ دارویی حتی داروهای شیمیایی کشف نشده‌اند که بتوانند صددرصد بیماری را در تمام بیماران بهبود بخشد. در یکی از آزمایشگاه‌های کشور یکی از این داروهایی که ادعا می‌شد کاملا گیاهی است و برای رفع ناتوانی جنسی کاربرد دارد را مورد آزمایش قرار دادند و مشاهده شد مقادیر زیادی از داروی فیلدنافیلد در آن وجود دارد. فیلدنافیلد برای افرادی که مبتلا به فشار خون بالا و بیماری قلبی هستند، ممنوع است. چنین افرادی یا حتی افراد سالم با این تصور که داروی تبلیغی کاملا گیاهی است، اقدام به مصرف می‌کنند. مصرف بیش از حد فیلدنافیلد در افراد عادی کشنده است چه رسد به بیمارانی که از عارضه قلبی و فشار خون بالا رنج می‌برند. داروی سنتی و گیاهی هیچ گاه نباید باعث گمراهی بیماران شود. بیماران باید دقت کنند اختلالاتی مانند نارسایی کلیه، سنگ کلیه و… را نمی‌توان با داروهای گیاهی برطرف کرد. تاکنون در علم پزشکی داروی صنعتی یا گیاهی کشف نشده که بتواند نارسایی کلیه را درمان یا سنگ داخل کلیه را ذوب کند. افرادی که هنوز در مرحله نارسایی هستند و به دیالیز نیاز ندارند، کافی است با یک حرکت اشتباه مثل مصرف داروی گیاهی یا داروی جنتامایسین عملکرد کلیه را به‌طور کامل از بین ببرند و وارد مرحله دیالیز شوند.
از نظر قانونی، وزارت بهداشت داروها را به 2 گروه تقسیم می‌کند؛ داروهایی که برای خرید آنها نسخه پزشک لازم است و داروهایی که نیاز به نسخه پزشک ندارند. نسخه پزشک برای بعضی از داروهای گیاهی هم لازم است ولی متاسفانه بیشتر داروخانه‌های کشور ما تحت هیچ قانون و قواعدی نیستند و گاهی داروهای خطرناک را هم در اختیار بیمار قرار می‌دهند.
دکتر محمدرضا صفری‌نژاد
عضو هیات‌علمی دانشگاه ارتش
منبع: هفته نامه سلامت