ملاک‌های تشخیصی این اختلال چیست؟
برای تشخیص این اختلال باید در اکثر دوره‌های عادت ماهانه، حداقل 5 علامت از این علائم در هفته آخر قبل از شروع خونریزی وجود داشته باشند و این علائم پس از چند روز از شروع خونریزی بهبود یابند و در عرض هفته بعد از خونریزی قطع شوند:
• تغییرات سریع خلقی چشمگیر مثل احساس غم و گریه ناگهانی یا افزایش حساسیت به طرد شدن
• تحریک‌پذیری، عصبانیت شدید یا افزایش درگیری‌های بین‌فردی
• خلق افسرده و احساس ناامیدی یا افکار خودسرزنشی
• اضطراب و تنش چشمگیر یا احساس برافروختگی و بی‌تابی
• کاهش علایق در اکثر فعالیت‌ها مثل شغل، تحصیل، رفت و آمد با اقوام و دوستان و تفریحات و سرگرمی‌ها
• احساس اشکال در تمرکز
• ضعف و خستگی سریع یا نداشتن انرژی چشمگیر
• تغییر بارز اشتها، پرخوری یا میل به غذاهای خاص
• پرخوابی یا بی‌خوابی
• احساس خارج از کنترل بودن یا از پا درآمدن
• علائم جسمی مانند حساسیت یا ورم پستان‌ها، درد مفاصل و عضلات، احساس ورم یا افزایش وزن
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، از شماره 1 تا 4 علائم خلقی را شامل می‌شوند که وجود حداقل یکی از آنها برای تشخیص اختلال الزامی است و در کل، وجود 5 علامت از این 11 علامت تشخیص را قطعی می‌کند. یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها این است که این علائم باید در اکثر دوره‌های عادت ماهانه سال گذشته وجود داشته باشند و باعث ناراحتی یا تداخل قابل‌توجهی در فعالیت‌های شغلی، تحصیلی یا ارتباط فرد با دیگران شوند. افت کارکرد اجتماعی گاهی در این افراد خود را به صورت اختلافات زناشویی و درگیری با فرزندان یا سایر اعضای خانواده و دوستان نشان می‌دهد. (البته باید دقت کنید که مشکلات مزمن زناشویی یا شغلی را به حساب این اختلال نگذارید!) نکته دیگر اینکه علائم موجود نباید ناشی از آثار فیزیولوژیک یک ماده مثل سوءمصرف مواد و داروها یا یک بیماری جسمی مثل پرکاری تیرویید باشد.
آیا شدت این علائم در همه خانم‌ها یکسان است؟
واقعیت این است که میزان تظاهر و شدت علائم همراه، بستگی زیادی به زمینه فرهنگی و اجتماعی و شخصیت زن مبتلا و دیدگاه‌های خانوادگی و عوامل اختصاصی‌تری مانند عقاید مذهبی، پذیرش اجتماعی و مسائل مربوط به نقش زنانه بیمار دارد. معمولا حداکثر شدت علائم در نزدیکی شروع خونریزی دیده می‌شود، اگرچه تداوم علائم در روزهای نخست خونریزی نیز دیده می‌شود. باید توجه داشت در غیاب علائم خلقی و اضطرابی، بروز علائم جسمی و رفتاری برای تشخیص‌گذاری این اختلال کافی نیستند. از این اختلال به‌عنوان عامل خطرسازی برای خودکشی نام برده‌اند. برای تایید و قطعی شدن این اختلال باید برای حداقل 2 دوره ماهانه آتی، علائم را هر روز مورد ارزیابی قرار داد.
بروز و سیر این اختلال چگونه است؟
پس از شروع اولین عادت ماهانه امکان بروز اختلال ملال پیش از عادت ماهانه در هر سنی وجود دارد. بروز موارد جدید در یک تحقیق 40 ماهه، 5/2 درصد گزارش شده است. حتی گزارش‌هایی از تشدید علائم در دوران یائسگی نیز وجود دارد.
چه عواملی باعث بروز و تشدید علایم می‌شوند؟
نقش وراثت در بروز علائم، 30 تا 80 درصد برآورد شده اما به نظر می‌رسد علائم محیطی مانند استرس، سابقه آسیب‌های بین‌فردی، تغییرات فصلی و جنبه‌های عمومی، فرهنگی، اجتماعی و نقش جنسیتی زنانه در این میان نقش مهمی ایفا کنند. جالب است بدانید زنانی که از قرص‌های خوراکی ضدبارداری به‌عنوان روش پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند کمتر دچار این اختلال می‌شوند.
مشکلاتی که پیش از عادت ماهانه تشدید می‌شوند
طیف وسیعی از بیماری‌های طبی و اختلالات روان‌پزشکی وجود دارند که تغییرات هورمونی مرحله پیش از عادت ماهانه، باعث بدتر شدن آنها می‌شود. مهم‌ترین این بیماری‌ها، میگرن، دیابت، آسم، نشانگان روده تحریک‌پذیر، صرع، افسردگی، اختلال اضطرابی و سوءمصرف مواد هستند. اگر خانمی به هر یک از این بیماری‌ها مبتلا باشد و در مرحله پیش از خونریزی ماهانه دچار تشدید علائم این اختلالات زمینه‌ای شود، نباید او را به‌عنوان فردی که اختلال ملال پیش از عادت ماهانه دارد در نظر گرفت.
منبع: هفته نامه سلامت