استامینوفن از گذشته تا الان
استامینوفن یا پاراستامول (تیلنول و سایر موارد) مدت طولانی است که به‌عنوان درمان استاندارد برای تب و درد در کودکان استفاده می‌شود. این دارو بسیار موثر بوده و به آسانی و بدون نسخه پزشک تقریبا از همه‌جا قابل خریداری است. از آنجا که افراط در هر چیزی می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد، استامینوفن هم از این قاعده مستثنا نیست. شما والدین باید در این مورد به‌شدت حساس باشید و بدانید که چه موقع مصرف بیش از اندازه استامینوفن در کودکان اتفاق افتاده تا خیلی سریع اقدامات درمانی را انجام دهید.
مصرف بیش از حد استامینوفن چگونه اتفاق می‌افتد؟
مصرف بیش از حد استامینوفن در یک چشم بر هم زدن اتفاق می‌افتد. موارد زیر را بخوانید تا بیشتر متوجه شوید:
زمانی که شما عجله دارید: اگر شما وقت کافی برای دقت در اندازه داروی مصرفی نداشته باشید یا اگر درست تشخیص ندهید و مثلا پدر کودک قبلا این دارو را به کودک داده باشد، ممکن است شما هم به‌صورت ناآگاهانه به کودک استامینوفن دهید و در این حالت مصرف بیش از حد اتفاق بیفتد.
وقتی داروها را ترکیب می‌کنید: اگر کودک شما چند علامت سرماخوردگی را با هم داشته باشد، ممکن است استامینوفن را با داروی سرماخوردگی ترکیب کنید. توجه داشته باشید که این کار بسیار خطرناک است چون بسیاری از داروهای سرماخوردگی حاوی استامینوفن هم هستند. به خاطر داشته باشید که سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) مصرف داروهای ضد‌سرفه و سرماخوردگی را برای کودکان زیر دو سال توصیه نمی‌کند.
دستور مصرف را درست رعایت نکنید:
اگر به جای استامینوفن کودکان و پیروی از دستور مصرف این دارو برای کودکان، به فرزندتان داروی استامینوفن بزرگسالان بدهید، ممکن است موجب استفاده بیش از حد در کودک شود. حتی استامینوفن کودکان هم فرمولاسیون مصرف متنوعی دارد و میزان مصرف آن برای هر کودک با دیگری متفاوت است. برای مثال قطره استامینوفن که معمولا برای کودکان با سن کمتر استفاده می‌شود، نسبت به شربت‌های استامینوفنی که برای کودکان نوپا استفاده می‌شود، غلظت بیشتری دارد. همین‌طور فرمولاسیون یک قرص مخصوص کودکان سه برابر غلیظ‌تر از شربتی است که به کودکان نوپا داده می‌شود. اگر شما به اشتباه فکر کنید محتویات این شربت و قطره مانند هم هستند و به یک میزان دارو دارند، جابه‌جایی قطره به جای شربت، می‌تواند منجر به استفاده بیش از حد استامینوفن شود.
فکر می‌کنید مصرف بیشتر بهتر است: اگر شما از عملکرد میزان استامینوفن تجویز شده ناراضی باشید و روند بهبود کودک‌تان کند باشد، ممکن است میزان مصرف را افزایش دهید یا دفعات بیشتری این دارو را به او بدهید که منجر به استفاده بیش از حد شود.
کودک‌تان دارو را با شیرینی یا آبمیوه اشتباه بگیرد:
معمولا استفاده بیش از حد زمانی اتفاق می‌افتد که کودک استامینوفن را چیز هیجان‌انگیزی برای خوردن یا نوشیدن می‌پندارد. برخی اوقات این اتفاق زمانی می‌افتد که بزرگ‌ترها ظرف دارو را باز می‌گذارند یا بعد از اینکه داروی مورد مصرفی خود را برداشتند آن را در دسترس کودک قرار می‌دهند. این اتفاق به‌خصوص زمانی خطرناک است که دارویی که کودک می‌یابد، استامینوفن مخصوص بزرگسالان باشد.
میزان مصرف چقدر است؟
اگر شما به کودک‌تان استامینوفن می‌دهید برچسب تولید آن را با دقت بخوانید تا متوجه شوید میزان مصرف دقیق آن با توجه به وزن کودک‌تان چقدر است. اگر وزن دقیق کودک‌تان را نمی‌دانید می‌توانید از سن کودک‌تان پی به میزان مصرف درست ببرید. معمولا میزان مصرف هر چهار ساعت تکرار می‌شود اما حواس‌تان باشد بیشتر از پنج بار در 24ساعت نشود. به‌منظور کاهش اشتباه در مصرف دارو، کارخانه‌های تولید دارو در حال تغییر میزان دوز قطره‌های استامینوفن برای تطبیق آن با شربت‌های این دارو هستند و به‌زودی میزان دوز مصرفی قطره‌های استامینوفن تغییر خواهد کرد. پس حواس‌تان باشد ممکن است شما زمانی نیاز به این دارو داشته باشید که هر دوی این محصولات در داروخانه‌ها موجود باشد و باعث سردرگمی و اشتباه در مصرف شود.
چه میزان مصرف استامینوفن زیاد است؟
مصرف زیاد استامینوفن باعث می‌شود میزان اضافه دارو در توانایی کبد به‌منظور پردازش دارو ایجاد اشکال کند. استفاده بیش از حد استامینوفن می‌تواند منجر به مشکلات کبدی شود و زندگی کودک را به خطر بیندازد. اینکه چه میزان استامینوفن در اصل زیاد است بستگی به سن و وزن کودک دارد. می‌توان از کتاب راهنمای مرکز کنترل مسمومیت آمریکا این میزان را بررسی کرد:
کودکان 5سال و کوچک‌تر: اگر کودک 5ساله شما 91میلی‌گرم برای هر نیم کیلو وزنش در عرض 8ساعت استامینوفن دریافت کند (200میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم)، حتما مراقبت‌های اورژانسی را برای او درنظر بگیرید و بدون تجویز پزشک به او استامینوفن یا هر داروی دیگری ندهید.
کودکان 6سال و بزرگ‌تر: اگر کودک 6ساله یا بزرگ‌تر شما 91میلی‌گرم استامینوفن را به ازای هر نیم کیلو وزنش (200میلی‌گرم به ازای هر کیلو) یا دست‌کم 10گرم استامینوفن را در 24ساعت مصرف کرد یا 68میلی‌گرم استامینوفن را به ازای هر نیم کیلو وزنش (150میلی‌گرم برای هر کیلو) یا حداقل 6گرم از این دارو را برای 48ساعت یا بیشتر استفاده کند، باید او را نزد پزشک ببرید.
اگر بیش از حد استامینوفن استفاده کردید
اگر فرزند شما بیشتر از میزان تجویز شده استامینوفن مصرف کرد اما این میزان به اندازه‌ای نبود که منجر به واکنش مسمومیتی شود احتمالا نیازی به مراقبت پزشکی ندارد، هرچند باید مراقب باشید و احتیاط کنید.
اگر شما در مورد احتمال استفاده بیش از حد استامینوفن نگران هستید و متوجه علائم و نشانه‌های استفاده بیش از حد مانند حالت تهوع، استفراغ، بی‌حالی و درد شکمی طی 24ساعت شدید باید با اورژانس تماس بگیرید یا خیلی سریع کودک را به مرکز پزشکی منتقل کنید. اگر امکان دارد مشخصات دارویی استامینوفن را از روی برچسب بنویسید چون به کنترل مسمومیت و پزشک معالج کمک می‌کند.
کودکی که دچار استفاده بیش از حد استامینوفن شده باید آزمایش خون بدهد تا مشخص شود میزان آن در خون مسمومیت‌زاست یا خیر. درصورت نیاز باید طی 8 تا 10ساعت بعد از مصرف استامینوفن، داروی ضد‌مسمومیت به کودک داده شود تا تاثیر مازاد مصرف استامینوفن ازبین برود.
درصورت درمان نشدن، مصرف بیش از حد استامینوفن در عرض چند روز می‌تواند کشنده باشد.
چگونه می‌توان از مصرف بیش از حد استامینوفن جلوگیری کرد؟
قبل از اینکه به فرزندتان استامینوفن بدهید به این موضوع توجه کنید که آیا واقعا کودک‌تان به این دارو نیاز دارد یا خیر. برای مثال تب نشانه معمول و بارزی از بیماری است اما لزوما چیز بدی نیست. در حقیقت به‌نظر می‌رسد تب نقش مهمی در مبارزه با عفونت بازی می‌کند. هدف اصلی در درمان کودکی که دچار تب شده، این است که آرامش را برای او فراهم کنید و دمای بدن او را به حالت طبیعی برگردانید. اگر شما به کودک‌تان استامینوفن می‌دهید به خاطر داشته باشید ممکن است یک ساعت طول بکشد تا دارو اثر کند و تب او پایین بیاید بنابراین عجله نکنید.
نکات مهم
از دستورات و توصیه‌های مبتنی بر دوز مصرف براساس وزن که روی برچسب دارو نوشته شده، پیروی کنید.
از دستگاه اندازه‌گیری برای دادن دارو به فرزندتان استفاده کنید، چون ممکن است هنگام مصرف شربت استامینوفن، قاشق چای‌خوری خانگی در اندازه‌های متفاوت باشد.
زمانی که فرزندتان داروی دیگری که حاوی استامینوفن است، مصرف می‌کند به او استامینوفن ندهید.
به کودک‌تان داروی استامینوفن بزرگسالان ندهید.
بعد از استفاده از دارو آن را در جای امنی قرار دهید و آن را از دسترس کودک دور نگه دارید.
استفاده دقیق از استامینوفن و درمان سریع هنگام مصرف بیش از حد می‌تواند در پیشگیری از یک تراژدی کمک کند.
منبع : مجله ی سیب سبز