حدود 60 درصد از کودکانی که به دنیا می‌آیند، رنگ زردی روی پوستشان وجود دارد که به آن زردی یا یرقان می‌گویند. این عارضه در یکی دو هفته ابتدایی پس از تولد بروز پیدا می‌کند. در واقع، اکثر نوزادان زردی دارند، ولی این مسئله همیشه قابل تشخیص نیست. برای بیشتر نوزادان، این زردی موقتی است و شرایط سخت خودبه‌خود و یا به وسیله یک معالجه ساده از بین می‌رود. ولی در شرایط نادر، این مسئله بسیار جدی شده و نیاز به توجه و مراقبت ویژه دارد.
چه چیزی باعث بروز زردی میشود؟
تعداد زیاد رنگدانه بیلی‌روبین باعث میشود پوست زردرنگ به نظر بیاید. خون هر انسان دارای رنگدانه‌های بیلی‌روبین است. این رنگدانه‌ها براثر شکستن سلول‌های قرمز خون ایجاد می‌شوند. کبد وظیفه بیرون راندن بیلی‌روبین‌ها را بر عهده دارد. در طول دوران بارداری، کبد مادر بیلی‌روبین‌ها را برای کودک خود از داخل خون از بین می‌برد. پس از تولد، مدت زمانی طول می‌کشد تا کبد کودک این وظیفه را بر عهده بگیرد. در نتیجه، تعداد این رنگدانه‌ها در خون کودک افزایش پیدا کرده و سبب زرد شدن پوست او میشود که به آن زردی می‌گویند.
به این نوع زردی، زردی فیزیولوژیکی می‌گویند که معمولا در روزهای اول و دوم تولد ظاهرشده و خودبه‌خود طی دو هفته از بین می‌رود. در کودکان زودرس این زمان از 5 الی 7 روز آغاز شده و ممکن است تا دو ماه نیز به طول بیانجامد. رنگ زرد در ابتدا در صورت نمایان میشود و به تدریج به گردن و سپس سینه نوزاد منتقل شده و در موارد حاد تا انگشتان پای نوزاد نیز ادامه پیدا می‌کند.
آیا تغذیه با شیر مادر موجب زردی میشود؟
تغذیه از سینه مادر باعث ایجاد زردی نمی‌شود، ولی زردی در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند رایج‌تر است. عدم وجود مایعات کافی در بدن باعث بالا رفتن تعداد بیلی‌روبین‌ها در خون میشود. بنابراین اگر نوزاد شما از سینه تغذیه می‌کند و توانایی دریافت میزان کافی شیر را ندارد، احتمال ابتلا به زردی در او افزایش خواهد یافت. کودکانی که از شیرخشک تغذیه می‌کنند نیز در شرایطی که شیر کافی دریافت نکنند، زردی خواهند گرفت.
اگر فکر می‌کنید کودکتان شیر کافی دریافت نمی‌کند، بهتر است با پزشک مشورت کنید. به محض اینکه با افزایش تکنیک‌های شیردهی، کودکتان موفق به دریافت شیر لازم شد، زردی شروع به از بین رفتن خواهد کرد. مرکز پزشکی تخصصی کودکان آمریکا توصیه می‌کند که در روزهای ابتدایی تولد، حداقل 8 الی 12 بار در طول روز به کودک شیر بدهید.
ممکن است کودک به درستی تحت مراقبت بوده و وزن کافی هم داشته باشد، ولی چیزی در شیر مادر وجود دارد که مانع از این میشود که کبد توانایی خود را در از بین بردن بیلی‌روبین‌ها اعمال کند. این مسئله معمولا در زردی‌های فیزیولوژیکی رخ می‌دهد و می‌تواند برای هفته‌ها و ماه‌ها ادامه پیدا کند.
زردی که به خاطر شیر مادر ایجاد میشود، در کودکانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند رایج‌تر است و این مسئله به طور کلی مخرب و آسیب‌رسان است. اگر تعداد بیلی‌روبین‌ها در خون کودک به مقدار زیاد افزایش پیدا کند، پزشک شما را به مدت 1 الی2 روز از شیر دادن به کودک منع خواهد کرد تا تعداد بیلی‌روبین‌ها کاهش یابد. شما می‌توانید در این مدت شیر خود را دوشیده و نگهداری کنید تا پس از پایین آمدن تعداد بیلی‌روبین‌های خون کودک، شیردهی را از سر بگیرید.
آیا زردی خطرناک است؟
در اغلب موارد، زردی مسئله‌ای نیست که نگرانی ایجاد کند. اما اگر تعداد بیلی‌روبین‌ها به مقدار زیاد افزایش پیدا کند، زردی ممکن است به صورت موقت بر سیستم عصبی اثر بگذارد. درصد خیلی کمی از زردی‌ها باعث سنگینی گوش، کاهش رشد و یا فلج مغزی میشود که به آن کرنیکتروس می‌گویند.
آیا بعضی از کودکان نسبت به زردی مستعدتر هستند؟
بله. کودکان نسبت به گرفتن زردی مستعد می‌شوند، اگر:
- خواهر یا برادری داشته باشند که او نیز زردی داشته است.
- در هنگام تولد روی بدنشان کبودی داشته باشند؛ چون سلول‌های خونی موجود در کبودی شکسته و موجب تولید بیلی‌روبین می‌شوند.
- زود به دنیا آمده باشند؛ چون کبد نارس آنها نمی‌تواند تعداد بیلی‌روبین‌ها را کنترل کند.
- اهل آسیای شرقی باشند.
- دارای اختلال ژنتیکی باشند؛ مثل سندروم گیلبرت، نقص در غشای سلول‌های قرمز خون، اختلال روده‌ای، عفونت، تکان‌های بیش از اندازه هنگام تولد و یا نارسی شدید
منبع: babycenter