پوست ما دائم درحال بازسازی خودش است و سلول‌های پوستی جدید نیز به همین دلیل رشد می‌کنند تا جایگزین سلول‌های پوستی پیر، مرده یا آسیب‌دیده شوند. جالب است بدانید که هر دقیقه در هر روز، بین 30 تا 40 هزار سلول پوستی مرده از پوست ما جدا می‌شود. عواملی مانند افزایش سن و خشکی پوست می‌توانند شرایطی را ایجاد کنند که سلول‌های پوستی مرده به‌راحتی از پوست‌شان جدا نشوند. تجمع این سلول‌های زائد روی پوست می‌تواند حالت زبری و چسبناکی به پوست بدهد و در ادامه طوری منافذ پوستی را مسدود کند که به شکل‌گیری آکنه بزرگسالی منجر شود. استفاده منظم و دقیق از لایه‌بردار پوستی می‌تواند به جداسازی سلول‌های پوستی مرده کمک کند و شادابی و جوانی را به پوست ما بازگرداند. لایه‌بردارهای پوستی به 2 نوع اصلی تقسیم می‌شوند؛ لایه‌بردارهای مکانیکی و لایه‌بردارهای شیمیایی. این محصولات آثار مثبت و منفی مختلفی دارند.
1 لایه‌بردارهای مکانیکی چگونه عمل می‌کنند؟
لایه‌بردارهای مکانیکی دارای عناصر ساینده ملایمی هستند که سلول‌های پوستی مرده را از سطح پوست جدا می‌کنند. این نوع از لایه‌بردارهای پوستی معمولا در قالب اسکراب یا کرم‌های پاک‌کننده دارای ذرات ریز و زبر هستند. همین‌که این لایه‌بردارها را آرام روی سطح صورت و پوست بدن ماساژ بدهید، سلول‌های پوستی مرده به‌علت اصطکاک از روی پوست جدا می‌شوند. لایه‌بردارهای مکانیکی در همه داروخانه‌ها به فروش می‌رسند و استفاده از آنها کار ساده‌ای است. این محصولات به‌طور خاص برای افراد دارای پوست چرب یا مبتلا به آکنه مناسب هستند. درست است که لایه‌بردارهای مکانیکی سلول‌های پوستی و زوائدی که منافذ پوستی را مسدود کرده‌اند، از پوست جدا کنند اما نباید این محصولات را بیش از حد روی پوست بکشید، چون در این صورت می‌توانند باعث التهاب پوستی شوند. به‌طور کلی استفاده از لایه‌بردارهای مکانیکی می‌تواند آسیب‌زا باشد چون با استفاده از آنها، درواقع در حال سنباده زدن لایه بیرونی پوست خود هستید! بعضی از لایه‌بردارهای مکانیکی حاوی عناصر دندانه‌دار یا زبری هستند که هر لحظه می‌توانند پوست را خراش بدهند. به همین دلیل است که متخصصان پوست توصیه می‌کنند موقع استفاده از لایه‌بردار مکانیکی، حتما باحرکات آرام و دقیق عمل کنید. نظر بیشتر متخصصان پوست، مو و زیبایی این است که افراد دارای پوست حساس، به‌طور کلی، نباید از لایه‌بردارها استفاده کنند.
2 لایه‌بردارهای شیمیایی چگونه عمل می‌کنند؟
لایه‌بردارهای شیمیایی حاوی اسیدهای ملایمی هستند که هر مانعی را که جلوی سلول‌های پوستی مرده قرار گرفته‌اند و مانع از جداسازی آنها می‌شوند، در خود حل می‌کنند. لایه‌بردارهای شیمیایی به 2 نوع تقسیم می‌شوند؛ انواع حاوی آلفاهیدروکسی اسید (AHA) و انواع حاوی بتا‌هیدروکسی اسید (BHA).
آلفاهیدروکسی اسید از مواد غذایی مختلف مانند سیب، انگور و شیر گرفته می‌شود. بعضی از رایج‌ترین انواع آلفاهیدروکسی اسیدها که نام آنها را روی برچسب محصولات می‌بینید، به این ترتیب هستند: اسید گلیکولیک، اسید لاکتیک، اسید مالیک و آلفاهیدروکسی اوکتانوییک. آلفاهیدروکسی اسید، بهترین ماده برای افراد دارای پوست خشک یا پوست ضخیم است. بتا‌هیدروکسی اسید به آلفاهیدروکسی اسید شباهت دارد، اما از نظر قابلیت محلول در چربی دارای کیفیت بهتری است و درنتیجه عملکرد بهتری در لایه‌برداری پوست چرب یا پوست مستعد به آکنه خواهد داشت. بهترین نوع بتا‌هیدروکسی اسید، اسید سالیسیلیک است، بنابراین سراغ محصولاتی بروید که نام این عناصر را در فهرست مواد تشکیل‌دهنده داشته باشند: سالیسیلات، سالیسیلات سدیم، بتا‌هیدروکسی بوتانوییک و اسید تروپیک.
3 مهم‌ترین تفاوت لایه‌بردارهای مکانیکی و شیمیایی چیست؟
آن گروه از لایه‌بردارهای شیمیایی که حاوی آلفاهیدروکسی اسید و بتا‌هیدروکسی اسید هستند، کمتر از لایه‌بردارهای مکانیکی به پوست آسیب می‌رسانند. علاوه بر این، لایه‌بردارهای شیمیایی دارای عملکرد ویژه‌ای در شاداب‌سازی پوست هستند که از توان اسکراب صورت خارج است. این محصولات، سطح pH صورت را کاهش می‌دهند و به هموار کردن چین‌وچروک‌های کوچک و سطحی کمک می‌کنند بنابراین استفاده از لایه‌بردارهای شیمیایی واقعا برای پوست‌های خشک یا پوست‌هایی که از قرار گرفتن در معرض نور خورشید آسیب دیده‌اند، مناسب است.
4 کدام نوع لایه‌برداری برای کدام پوست مناسب‌تر است؟
پیدا کردن فرمولاسیون مناسب و سازگار با پوست هر فرد، به چند بار آزمون و خطا نیاز دارد، بنابراین اصلا توقع نداشته باشید که در اولین انتخاب بتوانید بهترین محصول متناسب با شرایط خودتان را پیدا کنید. براساس دستورالعمل‌های سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، باید از لایه‌بردارهایی بر پایه آلفاهیدروکسی اسید استفاده کنید که غلظت آلفاهیدروکسی اسید در آن 10 درصد یا کمتر و pH آن 3.5 یا بالاتر باشد. لایه‌بردارهای برپایه بتا‌هیدروکسی اسید، با اسید سالیسیلیک در سطح 1.5 تا 2 درصد نیز اثربخشی مطلوبی دارند. فراموش نکنید که استفاده از محصولاتی که قدرت شیمیایی بیشتری دارند، می‌تواند باعث التهاب پوستی شود.
پس کسی که برای اولین بار این محصولات را استفاده می‌کند، حتما باید ابتدا آن را روی پوست خود تست کند. اثر ترکیب‌های لایه‌بردار روی جوش یا لک معمولا بعد از یک ماه از شروع مصرف آغاز می‌شود و هر چه زمان بگذرد، اثر آن بهتر می‌شود ولی اثر لایه‌بردارهای ضد چروک معمولا بعد از 3 ماه مصرف شروع می‌شود و استفاده زیاد و چند بار در روز این ترکیبات باعث اثر بهتر و بیشتر نخواهد شد بلکه باعث تحریک و التهاب بیشتر پوست می‌شود.
5 چه‌وقت و چگونه باید از لایه‌بردار استفاده کنیم؟
لایه‌بردارها برای استفاده روزانه مناسب نیستند. پس اصلا نباید هر روز از لایه‌بردارها استفاده کنید. لایه‌برداری، لایه‌های فوقانی و بیرونی پوست را از بدن جدا می‌کند و پوست برای بازسازی لایه‌های فوقانی به گذر زمان نیاز دارد. افراد دارای پوست خشک فقط 1 یا 2 بار در هفته می‌توانند لایه‌برداری انجام بدهند و اگر پزشک این کار را برایشان ممنوع کرده باشد، نباید به لایه‌برداری فکر کنند. افراد دارای پوست چرب می‌توانند لایه‌برداری را به دو تا چهار بار در هفته برسانند. البته هر فردی، در صورت مواجه شدن با التهاب یا بثورات پوستی بعد از لایه‌برداری، باید استفاده از این روش را متوقف کند. نکته مهم دیگری که نباید فراموش کنید، مرطوب‌سازی پوست بعد از هر بار لایه‌برداری است.
این کار مهم، التهاب ناشی از لایه‌برداری را تسکین می‌دهد و از خشک شدن پوست جلوگیری می‌کند. در ضمن مصرف همزمان 2 نوع لایه‌بردار دریک شب احتمال تحریک پوست را بالا می‌برد.
6 پس از لایه‌برداری باید چه نکته‌هایی را رعایت کنیم؟
لایه‌بردارهای شیمیایی حاوی آلفاهیدروکسی اسید یا بتا‌هیدروکسی اسید، حساسیت پوست نسبت به نور خورشید را تا مدت یک هفته بعد از هر بار استفاده، افزایش می‌دهند بنابراین بعد از استفاده از لایه‌بردارها، حتما قبل از اینکه از خانه خارج شوید، به‌خوبی پوست را با استفاده از کرم‌های ضدآفتاب پوشش بدهید. این توصیه همیشگی متخصصان به همه افراد است.
منبع: هفته نامه سلامت