کبد یکی از مسئولیت‌پذیرترین اندام‌های بدن انسان به شمار می رود،بدن را سم‌زدایی می‌کند، به تنظیم متابولیسم بدن کمک می‌کند، و اگر دو سوم آن برداشته شود، می‌تواند خود را بازسازی کند.
براساس گزارش نشریه سل، اما اکنون محققان به قابلیت شگفت‌انگیز دیگری در کبد پی برده‌اند، ابعاد این اندام در زمان بیداری 50 درصد افزایش پیدا می‌کند و در زمان خواب به اندازه قبلی خود باز می‌گردد؛ البته در بدن موش‌ها. این روند چرخه‌ای هرروز تکرار میشود و دانشمندان می‌گویند کبد تنها اندامی در بدن است که از چنین قابلیتی برخوردار است.
مطالعات پیشین با استفاده از امواج فراصوت نشان داده بودند که چنین نوسان اندازه‌ای در کبد انسان نیز رخ می‌دهد،اما این اولین‌باری است که دانشمندان موفق به کشف مکانیزم سلولی شده‌اند که عامل ایجاد چنین فرایند شبانه‌روزی میشود.
درصورتی که وجود چنین چرخه‌ای در انسان نیز به اثبات برسد، به آن معنی خواهد بود که نه‌تنها کبد انسان بزرگتر از چیزی است که تصور میشود، بلکه اختلال شدید بی‌خوابی می‌تواند عوارضی جدی برای کبد به دنبال داشته‌باشد.
آزمایش‌ها روی موش انجام شد که چرخه خواب و بیداری مشابه به انسان دارد، با این تفاوت که روزها می‌خوابند و شب‌ها بیدارند. محققان دانشگاه ژنو نشان دادند که در شب، زمانی که موش فعال و بیدار است کبد به حداکثر کارایی خود دست یافته و ابعاد آن نیم برابر بزرگتر میشود اما در طول روز که موش به خواب می‌رود،کبد به اندازه طبیعی خود باز‌می‌گردد.
این تغییر اندازه تنها به خاطر انبساط سلول‌های کبدی رخ نمی‌دهد،بلکه محتوای پروتئینی درون کبد نیز بر آن تاثیرگذار است. تعداد ریبوزوم‌های درون هر سلول، اندامک‌هایی که مسئول تولید پروتئین هستند، متناسب با چرخه روز و شب در موش‌ها دچار نوسان میشود. اما دانشمندان دریافتند زمانی که موش‌ها مجبور می‌شوند که در طول روز بیدار بمانند و شب‌ها به خواب بروند،این تغییر ابعاد در کبد و نوسان تعداد ریبوزوم‌ها رخ نمی‌دهد،حتی اگر میزان غذای دریافتی آنها ثابت باقی بماند.
این اولین‌باری است که محققان چگونگی نوسان کبد در واکنش به چرخه روز و شب و دوره‌های تغذیه و خواب را کشف کرده‌اند و ظاهرا این تنها اندامی است که به این شکل دچار نوسان میشود.
درک عملکرد دقیق کبد از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این اندام در متابولیسم و سم‌زدایی از بدن نقشی حیاتی به عهده دارد؛ از این رو قدم بعدی بررسی وجود چنین الگوی نوسانی در کبد انسان خواهد بود.
منبع: همشهری آنلاین