ورم یا پف زیر چشم در زنان باردار در اغلب موارد به دنبال برخی تغییرات هورمونی خاص دوران بارداری، افزایش حجم خون و افزایش تجمع مایعات در بدن به عنوان جزئی از وقایع طبیعی دوران بارداری، ایجاد می‌شود که در این صورت کاملاً طبیعی است و جای هیچگونه نگرانی نیست به شرط آن که سایر موارد غیر طبیعی زمینه ساز ایجاد ورم زیر چشم به طور کامل بررسی و رد شوند.
شایع‌ترین اختلال طبی خاص دوران بارداری که با افزایش ورم دست و صورت، افزایش ناگهانی وزن و گاهی ورم پلک‌ها همراه است، افزایش فشار خون و مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی) است.
واکنش‌های آلرژیک، بیماری‌های کلیوی، کبدی و قلبی نیز شرایط نادری هستند که با این علائم جلب توجه می‌کنند؛ بنابراین توضیحات شایسته است در اولین برخورد با ورم یا پف زیر چشم‌ها، تداوم و یا شدت آن، ابتدا موارد غیرطبیعی ذکر شده در بالا بررسی و رد شوند سپس آن را به حساب تغییرات طبیعی دوران بارداری گذاشت.
ساده‌ترین و در عین حال مهم‌ترین اقدام در مواجهه با ورم زیر چشم‌ها، کنترل مکرر فشار خون و آزمایش خون و ادرار از نظر بررسی تست‌های عملکرد کلیه و دفع پروتئین در ادرار برای رد کردن مسمومیت بارداری است.
شرایط زمینه‌ساز و یا تشدید کننده ورم زیر چشم کدامند؟
1- مصرف زیاد نمک و مواد غذایی شور مانند ماهی‌های شور شده، زیتون‌ها و انواع شورها
2- کم آبی بدن
3- کمبود خواب شبانه
4- ژنتیک و وراثت
چه راهکارهایی می‌تواند در پیشگیری، درمان و یا کاهش این مشکل تأثیرگذار باشد؟
1- استفاده از نمک فقط در پخت غذا، آن هم به میزان کم و حذف یا تعدیل مواد غذایی شور از رژیم غذایی
2- مصرف کافی مایعات در طول روز (به طور متوسط 10-8 لیوان)
3- خواب مفید، منظم و کافی شبانه (حداقل 8 ساعت) و استراحت‌های کوتاه در طول روز
4- بالا بردن ارتفاع سر در هنگام استراحت (گذاشتن دو بالش در زیر سر)؛ تجمع مایع در بافت‌های اطراف چشم و جریان نامناسب در سر و بدن باعث ایجاد پف در زیر چشم‌ها می‌شود؛ افزایش ارتفاع سر و ایجاد یک نیروی جاذبه می‌تواند جریان مناسب مایعات را بین سر و بدن برقرار کند.
5- قرار دادن کمپرس سرد بر روی پلک‌ها (از قرار دادن مستقیم یخ و یا اجسام سرد بر روی پلک‌ها خودداری کرده و برای این کار یخ و یا اجسام سرد را با یک پارچه تمیز بپوشانید و به مدت 10 دقیقه بر روی پلک‌های بسته قرار دهید).
6- مراجعه فوری به متخصصین زنان و یا ماما در صورت مواجهه با سایر علائم غیر طبیعی مانند سوزش، خارش، قرمزی و التهاب پلک‌ها، تاری دید، سردرد و سرگیجه، ورم دست و صورت و افزایش ناگهانی وزن.
فرزانه درویشی – کارشناسی ارشد مامایی، عضو انجمن علمی مامایی ایران