همه ما دوست داریم لاغر و خوش‌اندام باشیم اما به چه قیمت؟ شما ترجیح می‌دهید قلب و مغز و گوارش و روان خود را تخریب کنید و لاغر باشید یا اینکه سالم باشید و برای کاهش وزن کمی سختی بکشید؟ اگر به شما که اضافه وزن دارید، بگویند دارویی وجود دارد که چند کیلو از وزن شما را کم می‌کند اما معلوم نیست بعد از آن چه بلایی به سرتان بیاید یا حتی معلوم نیست زنده بمانید یا نه، آن را مصرف می‌کنید؟ اینها دقیقا داستان داروهای لاغری غیرمجاز است که دائم تبلیغات آن را در شبکه‌های ماهواره‌ای می‌بینید؛ همین‌قدر پرریسک، شانسی و غیرقابل پیش‌بینی. خوشبختانه سازمان غذا و دارو با نظارت‌های دقیق فهرست داروهای لاغری غیرمجاز را اعلام کرده است. می‌توانید فهرست این داروها و همه مضرات آنها را در این مطلب بخوانید. دکتر سیما صدرای، داروساز، در این گزارش کارشناس ما بودند.
کدام داروهای لاغری غیرمجاز است؟
مهندس هاشمی، مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو، می‌گوید: بحث نظارت بر داروهای لاغرکننده همیشه وجود داشته و موضوع جدیدی نیست. سازمان غذا و دارو در ادامه نظارت‌های خود، اسم برخی داروهای لاغرکننده که در ماهواره تبلیغات زیادی درباره آنها می‌شود را اعلام کرده است. نام‌های تجاری متابولایف، متریم، ریلاکر، لیپولاین، اکس انادراین، مجیک اسلیم، متریم، ریلاکر، لیپودراین، جنی سیل، ترمواسلیم، تایم لایف، هربالای آدی فین و بوتانیکال اسلیمینگ، ترمولایف، ترمالین، زیماکس، پاتینت لاین، آلترا لیپولاین، اکس انا دراین و مجیک اسلیم از داروهای غیرمجاز لاغری هستند.
آیا ترکیبات این داروها خطرناک است؟
هاشمی ترکیبات این داروها را این‌طور معرفی می‌کند: تبلیغات این قرص‌ها ادعا می‌کنند که گیاهی هستند و چندین کیلو از وزن شما را کم می‌کنند اما بروشورهای این داروها آن‌قدر مبهم است که مشخص نیست فرد تا چه حد خود را درمعرض ریسک قرار داده و آن را مصرف می‌کند. داروی لاغری و مکمل‌های ماهواره‌ای غیرمجاز حاوی آمفتامین، سیبوترامین و افدرین هستند که عوارض جبران‌ناپذیری را برای مصرف‌کننده ایجاد می‌کند. اکثر این داروها مانع اشتهای افراد می‌شوند کما اینکه عموم ترکیباتی که در این داروها وجود دارد شامل موادی است که باعث بروز مشکلات روانی، قلبی و مغزی در فرد می‌شود و برخی افراد را دچار مشکلات گوارشی می‌کند. معمولا هم بعد از خرید این داروها و بروز عوارض، کسی از تبلیغ‌کنندگان پاسخگوی بیمار نیست.
عملکرد قرص‌های لاغری چیست؟
دکتر صدرای داروساز معتقد است: کاهش وزن با استفاده از داروهای لاغری، با چند مکانیسم انجام می‌شود، مثلا برخی داروها اثرات مسهل دارند، برخی ضداشتها هستند، برخی دیگر در داخل معده احساس حجیم بودن ایجاد می‌کنند که به‌دلیل همین احساس، فرد پیام سیری دریافت می‌کند. ترکیبات تشکیل‌دهنده این قرص‌ها و مشابهات آنها کانال‌های عصبی متفاوتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که باعث می‌شود اشتها کم شود. در حقیقت این ترکیبات محرک سیستم سمپاتیک و ضداشتها هستند.
تمام عمر باید مصرف کنید
نکته مهم این است که تا زمانی می‌توانید از اثرات ضداشتهای این قرص‌ها و ترکیبات آنها بهره ببرید که دائم آن را مصرف کنید. یعنی همین که مصرف این قرص‌ها را قطع کنید، اثر معکوس دارند و اشتهای شما بیشتر از قبل خواهد شد. ممکن است در ابتدا از لاغری و کاهش اشتهای خود خوشحال و تشویق شوید اما بعد از اینکه مدتی مصرف قرص‌ها را کنار بگذارید، افزایش وزن‌تان به اندازه‌ای خواهد بود که حتی از قبل از مصرف قرص‌ها هم چاق‌تر خواهید شد. بنابراین برای لاغر شدن با این قرص‌ها باید تا مدت‌های زیاد و حتی تا آخر عمر آن را مصرف کنید.
روانگردان به جای داروهای لاغرکننده!
در برخی ترکیبات لاغری، بدون هیچ پشتوانه سلامت و بهداشت، مواد روانگردان مثل شیشه اضافه می‌کنند که بسیار خطرناک است. برخی افراد هستند که برای لاغری سراغ شیشه رفته و عاقبت این کار هم مشخص است. شیشه مرکز اشتها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و فرد در آن مقطع که مصرف می‌کند، واقعا اشتهای خود را از دست می‌دهد اما به‌دلیل عوارض وخیمی که دارند ممکن است حتی ایست قلبی و مرگ برای‌شان اتفاق بیفتد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
نمی‌توان پیش‌بینی کرد که چه کسی با چه ویژگی‌هایی ممکن است بیشتر تحت‌تاثیر این قرص‌ها و ترکیبات لاغری قرار بگیرد. یعنی حساب کتابی ندارد که اگر این داروها را با فلان دوز مصرف کنید این عوارض ایجاد خواهد شد. شاید یکی از خطرناک‌ترین مسائل درباره مصرف قرص‌های لاغری غیرمجاز همین غیرقابل پیش‌بینی بودن عوارض آن باشد. ممکن است کسی را ببینید که از این داروها استفاده کرده و چند کیلو هم کاهش وزن داشته اما فرد دیگری با دوز پایین این داروها حتی جان خود را از دست بدهد. دیده‌ایم کسانی که از این ترکیبات استفاده می‌کرده‌اند و بعد از مدتی در اوج جوانی و سلامت به یکباره ایست قلبی کرده و جان خود را از دست داده‌اند. پس تعیین میزان عوارض جانبی داروهای لاغری غیرمجاز، برحسب ویژگی‌ها، استعداد و زمینه فرد، از شخصی به شخص دیگر متفاوت خواهد بود.
خطر آمفتامین نزدیک است
آمفتامین و ترکیبات مشابه آن در گذشته برای بیداری شبانه در موارد خاص یا برای کودکان بیش‌فعال استفاده می‌شد، اما در حال حاضر آن‌قدر عارضه‌های غیرقابل پیش‌بینی ایجاد می‌کند که جزء مواد «مطلقا ممنوع» قرار می‌گیرد و استفاده از آنها در ترکیبات دارویی غیرمجاز است. ممکن است در آزمایشگاه و شرایط کنترل شده، برای اهداف تحقیقی از آنها استفاده شود که باز هم باید مراحل قانونی خود را طی کند اما اینکه به‌عنوان دارو یا لاغرکننده مورداستفاده قرار گیرد به هیچ عنوان مجاز نیست.
اعتیاد یا لاغری؟
برخی از این داروهای غیرمجاز اگرچه باعث لاغری می‌شوند اما به‌طور جدی اعتیادآور هستند و در صورت قطع مصرف، فرد بی‌قرار و بداخلاق می‌شود و برای مصرف دوباره آن تلاش می‌کند. البته اعتیاد این قرص‌های لاغری غیرمجاز به اندازه اعتیاد به دیگر موادمخدر شدید نیست اما فرد در صورت عدم مصرف عوارض ترک شبیه اعتیادهای شدید ایجاد خواهد شد. آثار و عوارضی که این داروها ایجاد می‌کنند ممکن است تا مدت‌ها باقی بمانند و فرد زمان زیادی درگیر آن بوده و به سختی از بین می‌رود. حتی گاهی عوارض مصرف چنین داروهایی غیرقابل برگشت بوده و تا پایان عمر با فرد باقی خواهد ماند، خصوصا اگر فرد وسوسه شود دوز بیشتری مصرف کند تا لاغر شود که عوارض بسیار شدیدتر خواهد بود.
مرگ در کمین مصرف‌کنندگان این داروها
قرص‌های لاغری غیرمجاز به‌طور اخص سیستم قلبی-عروقی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. افزایش فشارخون، فشارخون بحرانی، تپش قلب، نارسایی قلبی و سکته ازجمله این عوارض است. اما در برخی موارد عوارض فقط همین موارد قابل درمان نیست و آن‌قدر شدید می‌شود یا با عوارض جدی مغزی روبه رو می شود.از کدام داروهای لاغری استفاده کنیم؟
داروهای خفیف‌تر از همین دسته که اثرات لاغرکنندگی مشابه دارند، وجود دارد که افراد می‌توانند از آنها استفاده کنند. این داروها از سازمان‌های مربوطه، مجوز دریافت کرده‌اند، با تجویز پزشک و از داروخانه‌ها تامین می‌شوند. حتی درباره این داروهای لاغری مجاز هم نمی‌توان گفت هیچ عارضه‌ای ندارند و با خیال راحت می‌توان آنها را مصرف کرد اما عارضه این ترکیبات داروخانه‌ای بسیار کمتر و خفیف‌تر از داروهای غیرمجاز ماهواره‌ای خواهد بود. اصولا هر چه قدرت یک دارو بیشتر باشد، توقع داریم عوارض جانبی قوی‌تر هم داشته باشد. فهرست داروهای مجاز که توسط سازمان غذا و دارو منتشر می‌شود، می‌تواند تاحدودی خیال‌مان را برای استفاده از هر دارو و مکملی راحت کند. به‌علاوه اگر هر دارویی که نیاز دارید را با تجویز پزشک متخصص دارای پروانه و از داروخانه تهیه کنید اطمینان بیشتری راجع به عوارض جانبی آن خواهید داشت.
منبع: مجله سیب سبز