سفید شدن مو یک روند طبیعی پیری محسوب می‌شود و معمولاً تمام انسان‌ها با گذشت سن آن را تجربه می‌کنند. این پدیده به دو شکل بروز می‌کند: یکی فرم طبیعی آن که بعد از سنین ۳۴ به بعد با فاصله چند سال موها شروع به سفید شدن می‌کنند. اصولاً در نژاد سفیدپوست اولین تار‌های مو در آقایان در قسمت ریش و سبیل به طور پراکنده دیده می‌شود و بعد از آن ناحیه شقیقه شروع به سفید شدن کرده و به صورت موجی به قسمت‌های مرکزی سر و در آخر به ناحیه پشت سر می‌رسد. بنابراین ناحیه پس سر آخرین محلی است که موهای سفید در آن دیده می‌شود. موهای سر زودتر از نواحی دیگر دچار سفیدی می‌شوند. در خانم‌ها به‌طور معمول، مانند آقایان، اولین موهای سفید در ناحیه شقیقه‌ها به چشم می‌خورد. این روند رو به پیشرفت است و موهای سفیدشده مجدداً تیره نمی‌شوند.
سفید شدن زودرس موها
سفید شدن زودرس موها به مواردی گفته می‌شود که موهای فرد قبل از ۲۰ سالگی شروع به سفید شدن کنند. شیوع این عارضه حدود ۲ درصد است که در هر سنی ممکن است ایجاد شود. به‌عنوان مثال اگر پسر یا دختری ۱۲ ساله تار موی سفید داشته باشند، باعث اضطراب و تشویش والدین می‌شود. علت این حالت در حقیقت عوامل ژنتیک است که از پدر و مادر به ارث می‌رسد. ژن‌ها مسؤول سفید شدن موها هستند. این ژن‌ها وابسته به جنس نبوده و هم در دختر و هم پسر ممکن است منجر به سفید شدن زودرس موها شوند.
مهمترین علت
مهمترین علت سفید شدن مو، گذر عمر و افزایش سن و مسائل ارثی و ژنتیکی است که تا آخر عمر رو به پیشرفت است. در مطالعات انجام‌شده، بعد از سن ۵۰ سالگی، حدود ۵۰ درصد افراد حداقل نیمی از موهایشان سفید می‌شود و این روند با سرعت کم یا زیاد ادامه می‌یابد.
عوامل ژنتیکی و نژادی
اصولاً عوامل ژنتیکی و همچنین نژادی در سفید شدن موها نقش عمده‌ای دارند. به‌عنوان مثال، این پدیده در سفیدپوستان از حدود سن ۳۵ سالگی شروع می‌شود؛ در حالی که در سیاهپوستان بعد از ۴۳ سالگی اتفاق می‌افتد. بروز موهای سفید به صورت موضعی یا گسترده در ناحیه سر، گاهی ابرو، مژه‌ها و پلک‌ها، یک بیماری ژنتیک پوستی و معمولاً ناشی از اختلالات ژنتیک یا کروموزمی است که باعث اختلال در مهاجرت سلول‌های رنگدانه ملانوسیتی به پوست و یا ناحیه مو می‌شود این اختلال، ژنتیکی و ارثی است. به‌عنوان مثال، بیماری آلبینیسم (نوزادی که از بدو تولد موهای سفید و پوست و چشم‌های کمرنگی دارد) مربوط به فعالیت آنزیم‌ها و تولید رنگدانه پوست یا ملانین است. در بعضی از اختلالات سفیدی مو، اختلالات دیگری مانند ناشنوایی عصبی، کمرنگی چشم‌ها و اختلال در ارگا‌ن‌های دیگر نیز ممکن است بروز کند. گاه این سفیدی به صورت موضعی و به شکل یک کاکل سفید جلوی سر دیده می‌شود که به آن «پیبالدیس» می‌گویند. که به‌طور مشخص ممکن است فقط در قسمت پیشانی دیده شود. این اختلال ژنتیکی و ارثی است. در بیماریهای ارثی دیگر پیری زودرس پوست همراه با ریزش موها، چروک شدن زود هنگام پوست همراه با سفید شدن موها از دیگر اختلالات ژنتیکی هستند. متأسفانه درمان مناسبی برای رفع مشکلات و بیماریهای ارثی وجود ندارد.
عوامل دارویی
مصرف بعضی از داروها نیز ممکن است در رنگ مو تغییراتی ایجاد کند. به‌عنوان مثال، مصرف کلروکین در بیماریهای روماتیــسمی، می‌تواند باعث کمرنگ شدن موهای سر در افراد پوست روشن شود که با قطع دارو موها مجدداً تیره می‌شوند.
سفیدی موها در اثر بیماریهای خود ایمنی
در گروهی دیگر از بیماری‌ها که به بیماریهای خود ایمنی معروفند، سیستم ایمنی بدن به دلایل ناشناخته، شروع به تخریب سلول‌های رنگدانه پوست و موادی به نام ملانوسیت می‌کند. نمونه کامل این اختلال، بیماری پیسی یا لک سفید (ویتیلی‌گو) است که معمولاً در سنین کودکی قسمت‌هایی از پوست به صورت موضعی و بدون هیچ التهابی به رنگ سفید در می‌آید. حدود ۲ درصد افراد جامعه به این بیماری مبتلا هستند و موهای ناحیه سر یا مژه آنها نیز ممکن است سفید شود. علت بیماری مشخص نیست، اما عوامل ژنتیک در ایجاد آن دخالت دارند. سابقه فامیلی در ۲۰ درصد بیماران دیده می‌شود. جهت درمان معمولاً از داروهای موضعی و یا اشعه ماورای بنفش (فتوترایی) استفاده می‌شود.
در نوع دیگری از بیماریهای خود ایمنی که «پُلاد» نامیده می‌شود، قسمت‌هایی از موهای سر یا نواحی دیگر بدن به‌صورت موضعی می‌ریزد و به جای آنها اغلب موهای سفید می‌روید. این موهای سفید معمولاً بعد از مدتی تیره می‌شوند؛ ولی در مواردی به صورت تک‌تک لابه‌لای موی سر قابل رؤیت هستند. اصطلاح سفید شدن یکشبه موها، نمونه‌ای از این نوع بیماری است که در آن بیماری پُلاد به‌طور مستمر باعث ریزش موهای تیره می‌شود، ولی موهای سفید که تحت تأثیر این بیماری قرار نمی‌گیرند، باقی‌مانده و بنابراین به نظر می‌رسد موهای فرد در عرض چند روز کاملاً سفید شده است.
عوامل تغذیه‌‌ای در سفید شدن مو
عوامل تغذیه ای و کمبود بعضی از ویتامین‌ها، مانند ویتامین B12، اسید فولیک و یا کمبود آهن، در سفید شدن موها مؤثرند. کمبود ویتامین B12 به‌طور خاص عامل سفید شدن موهای سر است و با مصرف آن مشکل برطرف می‌شود. کمبود آهن که به طور شایع در جوامع وجود دارد، عامل مهمی در سفید شدن موها به شمار نمی‌آید و در حقیقت منجر به اختلال در پروتئین کراتین می‌شود و نقش مهمی در فعالیت سلول‌های رنگدانه مو دارد. برعکس، کمبود پروتئین در کودکانی که مبتلا به فقر تغذیه و آهن هستند، باعث کمرنگ شدن موها می‌شود که با تجویز مواد غذایی و پروتئین بهبود می‌یابد. همچنین کمبود مس در نمونه‌های حیوانات آزمایشگاهی باعث کمرنگ شدن موها می‌شود. در انسان نیز کمبود مس به خاطر اختلال در فعالیت آنزیم تولیدکننده رنگدانه مو، در رنگ مو و شکنندگی آن تاثیر دارد. البته مس به‌طور معمول نقش مهمی در بازگشت رنگ تیره مو نداشته و تاکنون فقط تحقیقات ریز مغذی مس در مورد حیوانات آزمایشگاهی صورت گرفته است. در کم‌خونی‌های بدخیم نیز سفید شدن موها نشانه‌ای از این بیماری است که ممکن است با درمان، موهای سفیدشده برطرف شوند. به‌طور کلی، در هر سنی ممکن است موها سفید شود و به نظر نمی‌رسد در افرادی که به صورت طبیعی موهایشان سفیده شده، تجویز ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها (آهن، روی، مس و یا سلنیوم و پروتئین) تأثیری در بازگشت رنگ موها داشته باشد. این مسأله از این جهت اهمیت دارد که امروزه شرکت‌های خارجی و داخلی تبلیغات وسیعی در مورد ویتامین‌ها- املاح- اسید آمینه و ریزمغذی‌ها برای درمان ریزش و سفیدی مو انجام داده‌اند.
از زمان‌های کهن، سفیدی مو نشانه پیری و با تجربگی بوده، ولی برخی جوانان هنوز به ۲۰ سالگی نرسیده، و ازدواج نکرده‌اند که گرد سپیدی بر موهایشان می‌نشیند. رنـگــــدانـــه‌هـــای مـــوجـــود در سلول‌های ریشه ای موها، عامل طبیعی رنگ مو هستند. زمانی که سـاخـت ایـن رنـگدانه‌ها در سلول مـتوقف شود، مو رنگ خود را از دست می‌دهد و بــه اصـطـلاح سـفـیـد می‌شود.
گاهی فرآیند سفید یا خاکستری شدن در زمانی زودتر از حد معمول (قبل از ۲۰ سالگی) آغاز می‌شود و باعث می‌شود یک فرد جوان کمی پیرتر به نظر برسد.
در حالت عادی، سفید شدن مو در مردان حدود ۳۰ سالگی و در زنان حدود ۳۵ سالگی اتفاق می‌افتد. سفیدی موی سر ابتدا از شقیقه شروع می‌شود، ولی پیش از موی سر، سبیل و ریش معمولاٌ شروع به سفید شدن می‌کند.
آشفتگی‌های ذهنی، بی خوابی واضطراب از عوامل مساعدکننده سفیدی زودرس مو هستند.
از دلایل اولیه دیگر سـفـیــدی زودرس مـوهـا مـی‌تـوان بـه به وراثت اشـاره کـرد. نژاد اروپایی، خاورمیانه و هند؛ زودتر از چینی‌ها و ژاپنی‌ها به سفیدی مو دچار می‌شوند. رژیـم غــذایـی نـامناسب (کمبود ویــتــامـیــن‌هــا از جـمـلــه ویتامین B12 فولات، آهن، مس، منگنز،زینک و ید)، سبب سفیدی مو ها شده و نیز بیماری تیروئید، کم‌خونی، رژیم‌های لاغری بسیار سخت و طولانی‌مدت، ضمناً استفاده از سیگار از دیگر عوامل سفیدی زودرس موها هستند(ثابت شده که افراد سیگاری ۴ برابر غیر‌سیگاری ها دچار سفیدی مو می‌شوند).
کـنــدن یــا قـیـچــی کــردن مــوهــای سـفـیـد به‌هیچ‌وجه باعث زیاد شدن آنها نمی‌شود. ولی به دلیل فشار وارد آمده بر پوست سر و مو، توصیه می‌کنیم این کار را انجام ندهید. با کندن موی سفید، مجدداً در همان مکان، موی سفید جدیدی رشد خواهد کرد ولی با این وجود، تعداد آن زیادتر نمی‌شود.
رنگ کردن هیچ تأثیری روی زودتر سفید شدن موها ندارد، بلکه عوامل دیگری که در بالا اشاره کردیم در این امر دخیل هستند. ولی رنگ کردن پیاپی هم مشکلاتی را برای مو ایجاد می‌کند و ممکن است باعث خشکی و تحریک‌پذیری مو شود، ولی باعث سفید شدن مو نمی‌شود. در واقع رنگ کردن مو، یکی از راه‌های خلاص شدن از شر سفیدی موهاست.
سفید شدن موها در بیشتر موارد یک فرایند طبیعی، ارثی و نژادی است که رو به پیشرفت و غیر قابل کنترل است. در حقیقت، در موهای سفید رنگدانه طبیعی موها به‌طور نسبی یا کامل از بین رفته و چون سلول رنگدانه در ناحیه پیاز مو و یا غلاف خارجی موها وجود ندارد، تولید رنگ در موهای سفید غیرممکن به نظر می‌رسد و فقط در موارد محدودی که در بالا به آنها اشاره شد، قابل درمان است.
(منبع: ریزش مو)
مطالب مرتبط:
جلوگیری از سفید شدن مو با درمان‌های خانگی
توصیه‌هایی برای جلوگیری از ریزش مو
