• درمانگاه خیریه امام صادق
• کلینیک و درمانگاه
• ۱۳۹۸/۱۰/۱۵
• 1 دقیقه

ماموگرافی در واقع تصویر برداری از بافت سینه با استفاده از اشعه ایکس است که در راستای غربالگری سرطان سینه انجام می شود. این آزمایش نقش بسیار اساسی و مهمی در تشخیص زود هنگام سرطان سینه دارد و به کاهش مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان کمک می کند. در طول انجام ماموگرافی، سینه ها بین دو سطح به طور محکمی فشرده می شوند تا بافت سینه گسترده شود. سپس با استفاده از اشعه ایکس از این بافت تصویر برداری می شود و روی مانیتور به نمایش در می آید. به این ترتیب پزشک می تواند هر نوع توده یا علامت سرطانی را شناسایی کند. در این مقاله ما همه نکات مربوط به ماموگرافی را بررسی می کنیم.

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با درمانگاه خیریه امام صادق کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

چرا ماموگرافی انجام می شود؟

از ماموگرافی برای غربالگری و یا تشخیص سرطان سینه استفاده می شود. اینکه هر چند وقت یکبار باید ماموگرافی انجام بدهید به سن شما و احتمال خطر ابتلا به سرطان سینه در شما بستگی دارد. در واقع ماموگرافی نوعی پرتونگاری با استفاده از اشعه ایکس است که به پزشک امکان می دهد توده ها و یا سایر ناهنجاری های موجود در سینه شما را مشاهده کند.

ماموگرافی به چند صورت انجام می شود؟

از ماموگرافی هم برای غربالگری و هم برای تشخیص و ارزیابی توده های سینه استفاده می کنند.

ماموگرافی غربالگری

ماموگرافی غربالگری برای تشخیص سرطان سینه در خانم هایی که دچار علامت یا ناهنجاری های جدیدی در سینه شده اند استفاده می شود. هدف از انجام ماموگرافی در چنین شرایطی تشخیص سرطان سینه با توجه به علائم بالینی بیمار است.

ماموگرافی تشخیصی

از ماموگرافی تشخیصی برای بررسی تغییرات مشکوک سینه مثل مشاهده توده جدید در سینه، درد سینه، تغییرات پوستی غیر معمول سینه، ضخیم شدن نوک سینه و یا ترشحات سینه استفاده می شود. علاوه بر این برای ارزیابی یافته های غیر طبیعی بدست آمده در ماموگرافی غربالگری از ماموگرافی تشخیصی استفاده می کنند. ماموگرافی تشخیصی شامل تصاویر بیشتری می باشد.

چه زمانی باید ماموگرافی غربالگری را شروع کرد؟

سن به خصوص و ایده آلی برای شروع ماموگرافی غربالگری وجود ندارد. علاوه بر این متخصصان و سازمان پزشکی هم با اینکه برای انجام ماموگرافی غربالگری سن خاصی تعیین شود یا به خانم ها گفته شود هر چند وقت یکبار باید ماموگرافی داشته باشند موافق نیستند. در واقع بهترین راه این است که در مورد عوامل خطر ساز سرطان سینه، ترجیحات و مزایای غربالگری با پزشکتان صحبت کنید. به این ترتیب می توانید بفهمید که بهترین برنامه غربالگری منظم مخصوص خودتان چیست.

با این حال دستورالعمل عمومی انجام ماموگرافی برای غربالگری سرطان سینه شامل موارد زیر است:

خانم هایی که خطر ابتلا به سرطان سینه در آنها متوسط است

خیلی از خانم ها در سن 40 سالگی ماموگرافی را شروع می کنند و هر سال یا هر یکی دو سال یکبار آن را انجام می دهند. انجمن سرطان آمریکا توصیه می کند که خانم هایی که در سنین 40 تا 54 سالگی قرار دارند هر سال ماموگرافی انجام بدهند و بعد از این سن هر دو سال یکبار ماموگرافی داشته باشند.

خانم هایی که خطر ابتلا به سرطان سینه در آنها بالا است

ماموگرافی برای غربالگری سرطان سینه در خانم هایی که ریسک ابتلا به سرطان بالایی دارند قبل از 40 سالگی شروع می شود. عواملی مثل سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان یا ناهنجاری های سینه احتمال ابتلا به این نوع سرطان را در افراد بیشتر می کند. اگر شما هم جزو کسانی هستید که در خانواده تان حداقل یک مورد ابتلا به سرطان سینه وجود داشته است باید قبل از 40 سالگی غربالگری های منظم را شروع کنید.

ماموگرافی با چه مشکلات وخطراتی همراه است؟

• ماموگرافی شما را در معرض مواجهه با پرتوهایی با دوز پایین قرار می دهد. این دوز بسیار کم است و در واقع می توان گفت برای اکثر خانم ها فواید ماموگرافی از خطرات آن بسیار بیشتر است.
• ماموگرافی ها همیشه دقیق نیستند و صحت این آزمایش تا حدودی به تکنیک مورد استفاده در آن و مهارت و تجربه رادیولوژیست بستگی دارد. علاوه بر این عوامل دیگری مثل سن و تراکم بافت سینه ممکن است منجر به ایجاد نتایج کاذب مثبت یا منفی شود.
• تفسیر نتایج ماموگرافی خانم های جوان تر مشکل است چون هر چه سن پایین تر باشد بافت سینه متراکم تر است. سینه خانم های جوان در مقایسه با افراد مسن تر غدد و رباط های بیشتری دارد و همین مساله می تواند باعث مبهم شدن نتایج ماموگرافی شود. با افزایش سن بافت سینه بازتر و غدد موجود در آن کمتر می شود و راحت تر می توان تغییرات سینه را از طریق ماموگرافی پیگیری کرد.
• ماموگرافی ممکن است به انجام آزمایشات بیشتر منتهی شود. از میان خانم هایی که ماموگرافی انجام می دهند حدود 10 درصدشان به آزمایشات بیشتری مثل سونوگرافی یا نمونه برداری از بافت سینه (بیوپسی) نیاز پیدا می کنند. با این حال اکثر موارد تشخیص داده شده در ماموگرافی سرطانی نیستند.
• اگر به شما گفته شود که ماموگرافی تان غیر طبیعی است رادیولوژیست از شما می خواهد که ماموگرافی ها قبلی تان را ارائه بدهید تا با تصاویر جدید مقایسه شوند. اگر ماموگرافی تان در مرکز دیگری انجام شده باشد باید آنها به مرکز تشخیصی فعلی ارسال کنید تا با تصاویر جدید مقایسه شود.
• غربالگری از طریق ماموگرافی نمی تواند همه موارد سرطانی را تشخیص بدهد. ممکن است برخی از توده های سرطانی تشخیص داده شده در معاینه جسمی در ماموگرافی دیده نشوند. در برخی موارد ممکن است توده های سرطانی بسیار کوچک باشند یا در ناحیه ای قرار داشته باشند که مشاهده آنها در ماموگرافی مشکل باشد مثل توده های زیر بغل. به طور کلی از هر 5 خانمی که ماموگرافی انجام می دهند سرطان در 1 نفر آنها تشخیص داده نمی شود.
• همه تومورهای یافت شده از طریق ماموگرافی قابل درمان نیستند. انواع خاصی از سرطان ها تهاجمی هستند که به سرعت رشد می کنند و در قسمت های دیگر بدن هم پخش می شوند.

چطور باید برای ماموگرافی آماده شد؟

در اولین قدم باید یک مرکز ماموگرافی معتبر انتخاب کنید که از استانداردهای خاصی پیروی می کند و قابل اعتماد است. زمانی را برای انجام ماموگرافی انتخاب کنید که بافت سینه تان از همیشه نرم تر است. اگر هنوز یائسه نشده اید بهترین زمان برای ماموگرافی یک هفته بعد از دوره قاعدگی است چون معمولا بافت سینه یک هفته قبل از سیکل قاعدگی و در طول این دوره حساس است.

اگر قبلا ماموگرافی انجام داده اید عکس های آن را همراه خودتان داشته باشید. از رادیولوژیست بخواهید عکس های ماموگرافی را روی سی دی برایتان ذخیره کند تا در مراجعات بعدی آنها را همراه داشته باشید.

قبل از ماموگرافی از دئودورانت، لوسیون، کرم، مام، عطر و یا ضد تعریق برای زیر بغل استفاده نکنید چون ذرات فلزی موجود در دئودورانت ها و پودرها در عکس های ماموگرافی قابل رؤیت هستند و باعث سردرگمی رادیولوژیست می شوند.

اگر ماموگرافی برایتان دردناک  ناراحت کننده است می توانید یک ساعت قبل از انجام آزمایش از یک داروی بدون نسخه ضد درد مثل آسپرین یا استامینوفن استفاده کنید تا دردتان را کاهش بدهد.

ماموگرافی چطور انجام می شود؟

در طول آزمایش

در محل انجام ماموگرافی از شما خواسته می شود که همه لباس ها و جواهراتتان را از کمر به بالا بیرون بیاورید. برای اینکه روز آزمایش اذیت نشوید بهتر است لباس راحت بپوشید که سریع از تن خارج می شود. برای انجام ماموگرافی باید مقابل دستگاه مخصوص ماموگرافی که اشعه ایکس از آن ساطع می شود قرار بگیرید. بعد تکنسین یکی از سینه های شما را روی صفحه دستگاه قرار می دهد و ارتفاع صفحه را با توجه به قد شما کم و زیاد می کند. این کار باعث می شود تا به سر، بازوها و نیم تنه شما به طور مناسبی قرار بگیرد و تصویر بدون مانع و واضحی از سینه گرفته شود.

بعد یک صفحه پلاستیکی از بالا روی سینه می آید و سینه بین دستگاه فشرده می شود. این فشار چند ثانیه ادامه پیدا می کند تا بافت سینه کاملا باز شود. فشار وارد شده مضر نیست اما ممکن است کمی احساس درد و ناراحتی ایجاد کند. برای اینکه اشعه ایکس بتواند به بافت سینه نفود کند باید این فشار اعمال شود. علاوه بر این فشار باعث می شود تاری ناشی از حرکت سینه به حداقل برسد و نیازی به استفاده از دوز بالای اشعه نباشد. در این مرحله کوتاه که اشعه ایکس از سینه تصویر برداری می کند از شما خواسته می شود که همچنان ایستاده بمانید و نفس بکشید.

بعد از انجام آزمایش

بعد از اینکه از هر دو سینه شما عکس برداری شد از شما خواسته می شود منتظر بمانید تا کیفیت تصاویر بررسی شود. اگر به دلایل فنی این تصاویر زیاد واضح نبودند ممکن است مجبور شوید دوباره آزمایش را تکرار کنید. در مجموع ماموگرافی بیشتر از 30 دقیقه طول نمی کشد. بعد از این مدت می توانید لباس هایتان را بپوشید. درباره اعلام نتایج آزمایش نیز می توانید از تکنسین ماموگرافی سوال کنید.

نتایج ماموگرافی

در جریان ماموگرافی از بافت سینه شما تصاویر سیاه و سفید تهیه می شود و این تصاویر به مانیتور منتقل می شوند. رادیولوژیست بعد از بررسی و تفسیر تصاویر ماموگرافی از یافته های خود گزارش کتبی تهیه و آن را برای پزشک شما ارسال می کند. رادیولوژیست هنگام مشاهده عکس های ماموگرافی به دنبال شواهدی از تغییرات سرطانی یا غیر سرطانی (توده های خوش خیم) است که ممکن است به آزمایش، پیگیری و یا درمان بیشتری نیاز داشته باشند.

یافته های احتمالی بعد از ماموگرافی شامل موارد زیر است:

• رسوب کلسیم در مجاری و سایر بافت ها ( کلسیفه شدن)
• توده یا برآمدگی
• مشاهده نواحی نامتقارن در ماموگرافی
• نواحی متراکم که فقط در یک سینه یا ناحیه مشخصی از سینه وجود دارند
• ناحیه متراکم جدیدی که بعد از آخرین ماموگرافی ظاهر شده است

کلسیفه شدن بافت سینه ممکن است به خاطر ترشحات سلولی، بقایای سلول ها، التهاب و تروما اتفاق بیفتد. میکرو کلسیفه ها رسوبات کوچک و ریزی هستند که ممکن است سرطانی باشند. کلسیفه های بزرگتر معمولا به دلیل افزایش سن و یا یک شرایط خوش خیم مثل فیبروآدنوم یا یک تومور غیر سرطانی شایع ایجاد می شوند. اکثر موارد کلسیفه شدن سینه خوش خیم است اما اگر تعدادشان زیاد باشد یا ظاهر غیر معمولی داشته باشند ممکن است رادیولوژیست تصاویر بیشتر به همراه بزرگنمایی درخواست بکند.