• دکتر راحله علیمرادزاده
• متخصص طب سالمندان
• ۱۳۹۷/۱۰/۲۴
• 1 دقیقه

بیماری آلزایمر یک اختلال برگشت ناپذیر و پیشرونده مغزی است که به آرامی مهارت حافظه و تفکر را نابود کرده و در نهایت فرد توانایی انجام ساده ترین کارها را هم ندارد. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری، علائم شان ابتدا در اواسط دهه 60 ظاهر می شوند. مبتلایان به آلزایمر زودرس بین سن 30 سالگی و اواسط دهه 60 اتفاق می افتد و بسیار نادر است. بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل در میان افراد مسن است.

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با دکتر راحله علیمرادزاده کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

علت بروز این بیماری در سالمندان چیست؟ و مهمترین عواملی که باعث این بیماری می شود کدامند؟

برای جلوگیری از این بیماری باید چه کرد؟ و چگونه می توان حافظه و ذهن را در برابر این بیماری مصون نگه داشت؟

یک پزشک آلمانی در سال 1906 میلادی به نام «آلویس آلزایمر» توانست پس از 20 سال تحقیق، تعریفی علمی از این بیماری معروف به بیماری پیری که چیزی بیشتر از یک فراموشی ساده است ارائه دهد که بعدها برای قدردانی از او، این بیماری آلزایمر نامیده شد.

بیماری آلزایمر دو تا پنج درصد اشخاص سالمند را در بر می گیرد و گاهی هم به اشخاص جوان تر حمله می کند که در اثر فاسد شدن سلول های منطقه «هیپوکامپ» که معمولا مقدار زیادی «استیل کولین» تولید می کند به وجود می آید. سلول های مغزی یا نرون های آسیب دیده، پلاک هایی جمع کرده و به تعداد زیادی می میرندو به همین دلیل یکی از نشانه های اصلی بیماری آلزایمر، ناتوانی در تحکیم یک یادگیری تازه مثل یادآوری آدرس جدید و دشواری در جهت یابی است، هرچند خاطرات رویدادهای دور معمولا کمتر آسیب می بینند.

علت بیماری آلزایمر با بالارفتن سن و پیر شدن سلول ها، ترشح ماده شیمیایی «سروتونین» کاهش می یابد از همین رو ارتباط بین سلولی و انتقال اطلاعات دچار مشکل می شود. در این بیماری علاوه بر پیرشدن سلول ها، سکته مغزی و شوک عاطفی از دست دادن عزیزی می تواند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد.

یافته های محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی با انجام آزمایش بر روی یک هزار و 200 مورد دو قلو نشان داد 71 درصد از موارد ابتلا به بیماری آلزایمر به دلایل ژنتیکی و سپس عوامل محیطی بروز می کند. بیماری آلزایمر در بیشتر موارد در اشخاص سالمند در فاصله زمانی هشت تا 20 سال رشد می کند و کسانی که به این بیماری مبتلا می شوند، ابتدا افت حافظه پیدا کرده و اغلب قدرت جهت یابی خود را به شدت از دست می دهد، حتی اعضای خانواده خود را نمی شناسد، رفتارهای کودکانه از خود نشان می دهد و از عهده نظافت خود و لباس پوشیدن برنمی آید. بیماران آلزایمری، فراموش شدگانی هستند که زندگی برای آنها سناریوی تلخی شده که گاهی گم می شوند و گاهی گم می کنند، در لحظاتی حتی با خود هم غریبه می شوند و اسم خودشان را هم یادشان نمی آید. اکنون حدود 600 هزار نفر در ایران به این بیماری مبتلا هستند و در هر چهار ثانیه یک نفر در جهان و در هر هفت دقیقه یک نفر در ایران به آن مبتلا می شود. بیماری آلزایمر یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که طی آن به تدریج توانایی های ذهنی بیمار تحلیل می رود و بارزترین تظاهرآن زوال عقل و اختلال حافظه است. اختلال حافظه معمولا به تدریج ایجاد شده و پیشرفت می کند، در ابتدا اختلال حافظه به وقایع و آموخته های اخیر محدود می شود ولی به تدریج خاطرات قدیمی هم آسیب می بینند. بیمار پاسخ سوالی را که چند لحظه قبل پرسیده است فراموش می کند و مجددا همان سوال را می پرسد. وسایلش را گم می کند و نمی داند کجا گذاشته است. به تدریج در شناخت دوستان و آشنایان و نام بردن اسامی آنان نیز مشکل ایجاد می شود. مشکل مسیریابی پیدا می کند و اگر تنها از خانه بیرون برود گم می شود. در موارد شدیدتر حتی در تشخیص اتاق خواب، آشپزخانه، دستشویی و حمام در منزل خودش هم مشکل پیدا می کند. بروز اختلال در حافظه و روند تفکر سبب آسیب عملکردهای اجتماعی و شخصی بیمارشده و در نتیجه ممکن است سبب افسردگی، عصبانیت، پرخاشگری بیمار شود.

فرد، خانواده و جامعه درگیر بیماران آلزایمری هستند به گفته یک عصب شناس، مشکل بیماران آلزایمری گسترده تر ازآن چیزی است که به نظر می آید و فقط مربوط به خودشان نیست بلکه خانواده و اجتماع را هم درگیر می کند.

برای مراقبت از سالمندانی که به بیماری آلزایمر دچار می شوند باید چه کرد؟

کمک روحی و روانی به سالمندان به اعتقاد یک دکترای طب سالمندی، سالخوردگانی که دارای ناتوانی یا معلولیت جسمی، روانی و یا حافظه هستند و سابقه زمین خوردن، خطر سالمند آزاری یا سوانح را دارند، می توانند برای نگهداری به مجتمع های اقامتی مراجعه کنند. مهتاب علیزاده گفت: اگر امکان مراقبت از سالمندان در منزل براساس ارجاع پزشک وجود ندارد، این افراد باید برای مراقبت های طولانی مدت به خانه سالمندان یا مراکز نگهداری دمانس (زوال عقل) منتقل شوند. وی افزود: مراقبت های تسکینی که گاهی در انتهای زندگی فرد سالمند انجام می شود، می تواند در خانه های سالمندان یا منازل افراد با رویکرد بالینی ، روانی و معنوی برای سالمند و خانواده اش ارائه شود. وی، هدف اصلی از ارائه خدمات برای سالمندان را کنترل و کاهش درد، مشاوره های روحی یا معنوی توسط پزشک و پرستار و نظیر آن ذکر کرد و گفت: معاینه فشارخون برای سالمندانی که سابقه ابتلا به سنکوپ یا زمین خوردن دارند، هنگام بستری در بیمارستان الزامی است. علیزاده توضیح داد: از دست رفتن کامل ولی موقت هوشیاری، سنکوپ (syncope) نام دارد که فرد به صورت ناگهانی هوشیاری خود را از دست داده و به زمین می افتد. وی گفت: سنکوپ یا غش، یک حالت نیمه بیهوشی و ملایم تر از شوک است. در این حالت فرد دچار بی خبری کوتاه مدت ازاطراف خود می شود و علت آن نرسیدن خون کافی در کوتاه مدت به مغز است. به گفته این دکترای طب سالمندی ، در حالت سنکوپ، دستگاه های قلب و ریه فعال است و مدت زمان سنکوپ از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می انجامد و بیمار به صورت خود به خودی هوشیاری خود را به صورت کامل به دست می آورد. علیزاده گفت: ممکن است قبل از ایجاد سنکوپ، فرد دچار سرگیجه، تعریق سرد یا تهوع و استفراغ شود و یا به طور ناگهانی و بدون هیچ احساس قبلی سنکوپ رخ دهد. وی با بیان اینکه فرد؛ بعد از به دست آوردن هوشیاری، معمولا سرحال و بدون علائم است (مگر در صورت واردآمدن ضربه و یا آسیب دیدگی بر اثر زمین خوردن) افزود: شوک هیجانی مثل دیدن مناظر وحشتناک، شنیدن اخبار ناگوار، ایستادن طولانی مدت همراه با ازدحام جمعیت و خستگی شدید، گرما و فقدان هوای تازه از علل سنکوپ است و علائم آن رنگ پریدگی، سردی، تعریق فراوان پوست، نبض ضعیف، تنفس سطحی و تند و گشادی مردمک چشم ها است.