• دکتر رستم خسرویانی
• متخصص گوارش
• ۱۳۹۸/۱۱/۰۶
• 1 دقیقه

بدن، با هدف تامین انرژی و عایق سازی، در بسیاری از مناطق خود، چربی ذخیره می کند. کبد تا حدی متشکل از چربی است. با این حال، در صورتی که چربی موجود در کبد خیلی زیاد شود، ممکن است نشانه ای از بیماری کبد چرب باشد و تغییرات رژیم غذایی اولین روش برای درمان این بیماری است.

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با دکتر رستم خسرویانی کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

بیماری کبد چرب دو نوع است: بیماری کبد چرب الکلی و غیر الکلی. بارداری نیز می تواند باعث بیماری کبد چرب شود.

بیماری کبد چرب به کبد آسیب می رساند و مانع حذف سموم و ایجاد صفرا توسط آن برای دستگاه گوارش می شود. بنابراین، زمانی که کبد نتواند این وظایف را به طور مؤثری انجام دهد، فرد را در معرض خطر ابتلا به سایر مشکلات جسمی قرار می دهد.

روش های اصلی مدیریت بیماری کبد چرب، شامل تغییرات رژیم غذایی و ورزش منظم است. با این حال، برخی از افراد ممکن است برای معالجه بیشتر به پزشک مراجعه کنند.

در مقاله حاضر، باید و نبایدهای مصرف چندین ماده غذایی ارائه شده است.

بایدهای مصرف مواد غذایی برای درمان کبد چرب:

رژیم غذایی برای درمان بیماری کبد چرب باید شامل طیف گسترده ای از غذاها باشد.

کاهش کالری و مصرف فیبر زیاد و غذاهای طبیعی نقطه شروع خوبی برای درمان کبد چرب است. مصرف غذاهایی که حاوی کربوهیدرات های پیچیده، فیبر و پروتئین هستند می توانند انرژی پایداری ایجاد کرده و باعث سیری فرد شوند.

غذاهایی که التهاب را کاهش می دهند یا به بدن در ترمیم سلول های آن کمک می کنند نیز از اهمیت ویژه ای برخوردارند.

برخی از افراد برنامه های غذایی خاصی چون رژیم غذایی گیاهی یا مدیترانه ای را دنبال می کنند. متخصص تغذیه، اغلب می تواند به یک فرد کمک کند تا یک برنامه ی رژیم غذایی منحصر به فردی را ایجاد کند که مناسب سلیقه، علائم و وضعیت سلامتی اش باشد.

علاوه بر این دستورالعمل های اساسی، برخی از غذاهای ویژه نیز ممکن است برای مبتلایان به بیماری کبد چرب مفید باشد. این مواد غذایی عبارت اند از:

سیر:

سیر در بسیاری از رژیم های غذایی اصلی وجود دارد و ممکن است مزایایی برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب داشته باشد. مطالعه ای در سال 2016- در تحقیقات پیشرفته ی زیست پزشکی- نشان داد که مکمل های پودر سیر به کاهش وزن بدن و چربی در افرادی که بیماری کبد چرب دارند کمک شایانی می کند.

اسیدهای چرب امگا 3:

بنابر بررسی های اخیری که در سال 2016 انجام گرفت، مصرف اسیدهای چرب امگا 3، سطح چربی کبد و سطوح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) را در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی بهبود می بخشد.

مصرف غذاهایی که اسیدهای چرب امگا 3 زیادی دارند نیز ممکن است به کاهش چربی کبد کمک کند، هر چند که تحقیقات بیشتری برای تایید این ادعا لازم است. این مواد غذایی عبارت اند از:

• ماهی سالمون
• ساردین
• گردو
• دانه کتان

قهوه:

برای بسیاری از افراد، نوشیدن قهوه یک تشریفات صبحگاهی است. با این حال، این ممکن است در پس پرده خود، مزایایی فراتر از تامین انرژی بدن برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب داشته باشد.

طبق مطالعه ای که در سال 2019 بر روی حیوانات انجام شد، مشخص گردید که قهوه ی بدون کافئین باعث کاهش آسیب کبدی و التهاب در موش هایی می شود که رژیم غذایی حاوی چربی بالا، فروکتوز و کلسترول دارند.

مطالعه ای دیگری در موش ها- در همان سال- نتایج مشابهی را نشان داد. محققان دریافتند که قهوه، میزان چربی ایجاد شده در کبد موش ها را کاهش داده و سوخت و سازشان را بهبود می بخشد.

کلم بروکلی:

مصرف انواع سبزیجات کامل برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید است. با این حال، کلم بروکلی یکی از سبزیجاتی است که فرد مبتلا به بیماری کبد چرب، باید آن را در رژیم غذایی خود بگنجاند.

مطالعه ای در مجله تغذیه بر روی حیوانات، در سال 2016 نشان داد که مصرف طولانی مدت کلم بروکلی به جلوگیری از ایجاد چربی در کبد موش کمک می کند.

با این حال، باید مطالعات بیشتری پیرامون این مسئله در انسان انجام گیرد. هر چند که تحقیقات اولیه درباره تأثیر مصرف کلم بروکلی بر روی بیماری کبد چرب، امیدوارکننده به نظر می رسد.

چای سبز:

استفاده از چای برای اهداف دارویی، پیشینه ی هزار ساله دارد.

مطالعه ای در سال 2015 در ژورنال جهانی گاستروانترولوژی، نشان داد که چای سبز ممکن است به پایین آمدن چربی خون و چربی کل بدن کمک کند. یکی از مطالعات، شامل کاهش میزان چربی کبد در افرادی است که 5 تا 10 لیوان چای سبز در روز مصرف می کنند.

چای سبز حاوی چندین آنتی اکسیدان، همچون کاتچین است که احتمالا به بهبود بیماری کبد چرب کمک می کند.

گردو:

همه آجیل های درختی و به ویژه مغز گردو حاوی اسیدهای چرب امگا 3 بسیار زیادی هستند که ممکن است مزایایی برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب داشته باشند.

یک بررسی در سال 2015 نشان داد که خوردن گردو نتایج آزمایش عملکرد کبدی را در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی بهبود می بخشد.

پروتئین سویا یا آب پنیر (پروتئین وی):

بررسی سال 2019 در مجله نوترینت نشان داد که پروتئین سویا و آب پنیر باعث کاهش سنتز چربی در کبد می شوند.

نتایج یک مطالعه در این بررسی نشان داد که چربی کبد در زنان چاقی که 60 گرم پروتئین آب پنیر در روز- به مدت 4 هفته- مصرف می کنند، 20 درصد کاهش یافته است. پروتئین سویا حاوی آنتی اکسیدان هایی به نام ایزوفلاون است که به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش سطح چربی ها در بدن کمک می کنند.

نبایدهای مصرف مواد غذایی:

یکی از راه های مدیریت بیماری کبد چرب، افزودن مواد غذایی سالم به رژیم غذایی است. با این حال، اجتناب از مصرف برخی مواد غذایی دیگر یا محدود کردن مصرف شان به همان اندازه برای بیماران کبد چرب، مهم است.

شکر و قند افزودنی:

قندهای افزودنی باعث بالا رفتن قند خون و افزایش چربی در کبد می شوند.

تولید کنندگان، اغلب قند را به آب نبات، بستنی و نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه و آب میوه ها اضافه می کنند.

علاوه بر این قندهای افزودنی در غذاهای بسته بندی شده، فرآوری شده و حتی قهوه و چای خریداری شده از فروشگاه ها نیز وجود دارند. جلوگیری از مصرف قندهای دیگر مانند فروکتوز و شربت ذرت نیز می تواند در به حداقل رساندن چربی در کبد کمک کند.

الکل:

الکل شایع ترین علت بیماری کبد چرب است. الکل بر کبد تأثیر می گذارد و به ایجاد بیماری کبد چرب و سایر بیماری های کبدی مانند سیروز کمک می کند.

فرد مبتلا به بیماری کبد چرب باید میزان مصرف الکل خود را کاهش داده یا به طور کلی آن را از رژیم غذایی خود حذف کند.

غلات تصفیه شده:

غلات فرآوری شده و تصفیه شده در نان، ماکارونی و برنج سفید وجود دارد. تولیدکنندگان فیبر را از این غلات فرآوری شده خارج می کنند، که این مهم می تواند قند خون بدن را در اثر تجزیه این غلات افزایش دهد.

مطالعه ای در سال 2015 بر روی 73 فرد بزرگسال مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی نشان داد که افرادی که غلات تصفیه شده کمتری مصرف می کردند، خطر ابتلا به سندرم متابولیک کمتری داشتند. این سندرم، ریسک فاکتور ابتلا به بیماری های قلبی و سکته نیز می باشد.

افراد به سادگی می توانند سیب زمینی، حبوبات یا گندم و غلات کامل را جایگزین غلات تصفیه شده کنند.

غذاهای سرخ شده یا شور:

غذای سرخ شده یا شور به احتمال زیاد باعث افزایش کالری و خطر افزایش وزن می شود و همانطور که می دانید چاقی یکی از دلایل عمده ی بیماری کبد چرب است.

اضافه کردن ادویه ها و گیاهان- به جای نمک- روشی عالی برای طعم دادن به غذاهاست. همچنین افراد به جای سرخ کردن غذاها معمولاً می توانند آن ها را ساده بپزند یا بخارپز کنند.

گوشت:

یک مقاله ریویو در سال 2019 خاطر نشان کرد که چربی اشباع شده باعث افزایش چربی موجود در ارگان های بدن از جمله کبد می شود. گوشت گاو و خوک چربی های اشباع بالایی دارند، بنابراین فرد مبتلا به بیماری کبد چرب باید از مصرف شان اجتناب کند.

گوشت های بدون چربی، ماهی، توفو و یا تمپه جایگزین های مناسبی هستند. با این حال، ماهی های روغنی ممکن است انتخاب خوبی باشند، زیرا این ماهی ها اسیدهای چرب امگا 3 را نیز برای بدن فراهم می کنند.

تغییر سبک زندگی:

ورزش منظم برای همه مهم است. با این حال، برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب فواید مازادی نیز دارد. حفظ وزن سالم بدن با ورزش ممکن است به مدیریت و کاهش علائم فرد کمک کند.

انجمن قلب آمریکا حداقل 30 دقیقه ورزش متوسط​​- 5 بار در هفته- را توصیه می کند.

نکاتی برای افزایش فعالیت بدنی عبارت اند از:

• استفاده از ایستگاه کار ایستاده
• انجام حرکات کششی (هر روز صبح)
• قدم زدن روی تردمیل به هنگام تماشای تلویزیون
• استفاده از پله ها به جای آسانسور
• باغبانی

همه این ها روش هایی ساده برای افزایش سطح فعالیت در طول روز، بدون نیاز به اختصاص زمانی برای ورزش هستند.

چه زمانی باید به پزشک یا متخصص تغذیه مراجعه کرد:

اگر رژیم غذایی و ورزش تأثیر مطلوبی در علائم بیماری کبد چرب فرد نداشته باشند، احتمالا زمان مراجعه به پزشک فرا رسیده است. پزشک می تواند یک آنالیز کامل انجام دهد و داروهایی را برای فرد تجویز کند یا او را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد تا در تنظیم یک برنامه رژیم غذایی به وی کمک کنند.

در حال حاضر هیچ دارویی تأیید شده ای نمی تواند بیماری کبد چرب را درمان کند. با این حال، انتخاب رژیم و سبک زندگی سالم می تواند شرایط را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد.

بسیاری از افراد با پشتیبانی پزشک یا متخصص تغذیه می توانند وزن کم کنند و به راحتی بیماری کبد چرب خود را مدیریت کنند.

بیماری کبد چرب چه عوارضی به دنبال دارد؟

بیماری کبد چرب به طور بالقوه می تواند منجر به زخم کبدی- به نام سیروز- شود، که می تواند زندگی فرد را تهدید کند و با مجموعه ای از علائم بسیار ناخوشایندی همراه باشد.

این علائم شامل درد شکم، تورم، ضعف، کاهش وزن، کاهش اشتها، خارش و زردی پوست، زردی چشم، کبودی و خونریزی و تورم پاست.

برای جلوگیری از سیروز، عمل به تغییرات سبک زندگی توصیه شده توسط پزشک بسیار مهم است.

کلیه مطالب ارائه شده در مقاله حاضر جهت کسب اطلاعات بیشتر است و نباید به عنوان توصیه ‌های پزشکی در نظر گرفته شوند.