• کلینیک تخصصی شنوایی شناسی سانا
• کلینیک شنوایی سنجی
• ۱۳۹۹/۰۳/۲۴
• 1 دقیقه

قدرت شنوایی یکی از مهم ترین نعمت هایی است که اغلب ما از آن برخوردار هستیم. اکثر کودکان در بدو تولد از این نعمت برخوردار هستند ولی برای حصول اطمینان و انجام اقدامات پیشگیرانه و درمانی در صورت بروز هرگونه مشکل، ارزیابی شنوایی در نوزادان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در ادامه مطلب به بررسی موضوع ارزیابی شنوایی در نوزادان و نحوه انجام این ارزیابی و فواید آن، می پردازیم.

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با کلینیک تخصصی شنوایی شناسی سانا کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

مقدمه ای بر ارزیابی شنوایی در نوزادان

با اینکه اکثر کودکان تازه متولد، دارای شنوایی طبیعی هستند اما از هر 1000 کودک، 1 تا 3 کودک دارای  درجاتی از کم شنوایی هستند. (3) این آمار نشان می دهد که کم شنوایی یکی از شایع ترین نقص های مادرزادی به هنگام تولد است. درجات کم شنوایی شامل کم شنوایی ملایم (21- 40 دسی بل)، متوسط (41- 70 دسی بل)، شدید (71- 95 دسی بل) و عمیق ( بالاتر از 95 دسی بل) است.

بدون انجام ارزیابی شنوایی در نوزادان و غربالگری شنوایی امکان کشف مشکل شنوایی در ماه های اول تولد وجود ندارد.  غربالگری شنوایی قادر به کشف کم شنوایی احتمالی در روزهای ابتدایی تولد می باشد. کودک از بدو تولد شروع به یادگیری می کند.

یکی از راه های یادگیری، از طریق شنیدن است. اگر کودک متولد شده مشکل شنوایی داشته باشد، در صورت عدم دریافت خدمات لازم، در تکامل زبان و گفتار مشکل خواهد شد. برخی از والدین گمان می کنند که خود قادر به تشخیص کم شنوایی نوزاد هستند. این گمان در همه موارد صحیح نیست. کودک با یکه خوردن ناگهانی در مقابل سر و صدا یا برگرداندن سر به سمت صدا پاسخ می دهد اما این به معنی داشتن شنوایی طبیعی نیست. اکثر کودکان دارای کم شنوایی به برخی از این صداها پاسخ می دهند ولی نه به اندازه ای که بتوانند مهارت های گفتاری خود را تکمیل کنند.

یکی از مراحل ارزیابی شنوایی در نوزادان که در روزهای ابتدایی تولد کودک انجام می شود غربالگری شنیداری است. این غربالگری سلامت اساسی ترین قسمت های سیستم شنیداری را بررسی می کند. برنامه ارزیابی شنوایی در نوزادان بدو تولد امکان تشخیص وجود کم شنوایی را در روزهای ابتدایی تولد فراهم می آورد. در واقع برنامه غربالگری شنوایی کشف ناشنوایی مادرزادی و کم شنوایی را در بدو تولد امکان پذیر می کند.

غربالگری شنوایی بخشی از برنامه سه قسمتی است که به نام تشخیص و مداخله زودهنگام کم شنوایی شناخته می شود. اهداف این برنامه شامل غربالگری کامل تا یک ماهگی، تشخیص کامل تا 3 ماهگی و تجویز سمعک و وسایل کمک شنوایی تا 6 ماهگی است. تشخیص و مداخله زودهنگام می تواند از جلوی پیامد های شدید روانی، آموزشی و زبانی کم شنوایی بگیرد.  در صورت انجام ندادن غربالگری شنوایی بدو تولد ممکن است که کشف مشکل شنیداری کودک تا سن 14 ماهگی به تاخیر بیفتد.

در این صورت بروز مشکل در تکامل زبانی، آموزشی و گفتاری و پیامد های همراه آن ها، مانند مشکلات رفتاری، کاهش سلامت روانی و مهارت های تطبیقی ضعیف اجتناب ناپذیر خواهد بود.

کشف زود هنگام آسیب شنوایی و ارزیابی شنوایی در نوزادان باعث شروع مداخله در دوره حساس تکامل زبانی خواهد شد. کودکان دارای آسیب شنوایی که در برنامه غربالگری شناسایی شده اند در سنین مدرسه نسبت به کودکانی که به علت عدم انجام غربالگری با تاخیر شناسایی شده اند عملکرد بهتری خواهند داشت. در صورتی که مشکل کودک قبل از 6 ماهگی کشف نشود منجر به تاخیر تکامل زبان و گفتار می شود.

شنوایی در نوزادان و غربالگری

برای ارزیابی شنوایی در نوزادان و  فهم غربالگری شنوایی ابتدا باید بفهمیم که صدا چگونه از محیط پیرامون وارد مغز می شود. بخش های مهم بسیاری وجود دارند که برای شنیدن و درک صدا ضروری هستند. صدا در ابتدا یک موج صوتی است که توسط گوش ها در دو طرف وارد سر می شود. در کانال گوش صدا به پرده گوش برخورد کرده و باعث ارتعاش آن می شود.

پرده گوش به سه استخوانچه کوچک متصل می شود که مالئوس (چکشی)، اینکوس (سندانی) و استپس (رکابی) نامیده می شوند. در اثر ارتعاش پرده، این سه استخوانچه نیز مرتعش می شوند. سومین استخوانچه یا استیپس به گوش داخلی متصل است و صدا را به گوش داخلی منتقل می کند. در داخل حلزون ارتعاشات به غشای ظریفی منتقل می شود. در طول این غشا سلول هایی وجود دارد که به فرکانس های متفاوتی پاسخ می دهند و صوت را به سیگنال الکتریکی تبدیل می کنند.  سپس امواج الکتریکی باعث تحریک عصب شنوایی شده که این تحریک در مرحله بعد به ساقه مغز و سپس به محل درک صدا در مغز به نام لوب تمپورال (گیجگاهی) منتقل می شود.

ارزیابی  شنوایی در نوزادان چگونه انجام می شود؟

ارزیابی شنوایی در نوزادان به دو صورت انجام می گیرد:

1- پاسخ خودکار شنوایی مغزی (ABR)

در آزمون ABR  میزان پاسخ مغز شما را نسبت به عصب شنوایی می سنجد. یک سری صداها . کلیک ها و زنگ ها از طریق گوشی های نرم در گوش کودک پخش می شود، سه الکترود جایگذاری شده بر سر نوزاد می تواند عصب شنوایی و رابطه ی آن با مغز را بسنجد.

2- انتشار صدا از گوش داخلی (OAE)

در این نوع غربالگری میزان صداهای ایجاد شده در گوش داخلی سنجیده می شود. یک کاوشگر کوچک در داخل کانال گوش کودک جایگذاری می شود که می تواند عکس العمل گوش کودک را نسبت به صداها بسنجد.

انجام هر دو مرحله غربالگری توضیح داده شده در بالا وقت زیادی نمی گیرد در حدود 5 تا 10 دقیقه زمان نیاز است که این غربالگری صورت گیرد و کاملا بدون دردسر است و حتی در زمان خواب نوزاد شما انجام این تست ها  امکان پذیر است.

اقدامات اولیه برای انجام ارزیابی شنوایی در نوزادان

هرگاه نیاز به غربالگری شنوایی بود نیاز است که در ابتدا محل انجام غربالگری را با دقت انتخاب کنیم و از اعتبار آزمایشات در مراکز درمانی مربوطه اطمینان خاطر داشته باشیم و از انجام غربالگری شنوایی در مراکز نامعتبر خودداری کنیم، در مرحله دوم نیاز است که مدارک لازم پزشکی و سوابق بیماری های خود را هر چه سریعتر آماده کنیم و در مرحله ی آخر زمان ملاقات خود با پزشک متخصص را هرچه سریعتر مشخص کنید و بدون اتلاف وقت به انجام آزمایشات بپردازید.

بهترین زمان برای انجام ارزیابی شنوایی در نوزادان

ارزیابی شنوایی در نوزادان این فرایند یک پروسه ی کاملا بی دردسر و بدون درد و اسان است که امکان انجام آن برای نوزادان حتی در خواب هم وجود دارد و از نظر زمانی تنها چند دقیقه وقت شما را می گیرد.

بهترین زمان انجام غربالگری شنوایی در نوزادان از زمان تولد تا قبل از مرخص شدن نوزاد و مادر از بیمارستان است و نهایت زمانی که می شود این غربالگری را به تعویق انداخت نهایت تا یک ماهگی نوزاد است اما باز قابل به ذکر است که متخصصان شما را به انجام هر چه سریعتر غربالگری نوزادان تشویق می کنند. و در نهایت اگر نوزاد نتوانست تست های شنوایی انجام شده را با موفقیت بگذراند لازم است که متخصصان خانواده ی نوزاد را در انجام هر چه سریعتر آزمایشات راهنمایی کنند، حداکثر زمان انجام این آزمایشات تا 3 ماهگی نوزادان است.

در آخر لازم به ذکر است که غربالگری شنوایی نوزادان در بدو تولد امری است که والدین به هیچ عنوان نباید آن را به تاخیر اندازند.

علل کم‌ شنوایی در نوزادان و کودکان

کم ‌شنوایی یک نقص شایع در هنگام تولد است، از هر 1000 کودک، تقریبا 1 تا 3 کودک مبتلا به کم‌ شنوایی هستند.

اگرچه عوامل زیادی ممکن است منجر به کم‌ شنوایی شوند، اما تقریبا در 50% موارد، علتی برای آن پیدا نمی‌شود.

کودک ممکن است به کم ‌شنوایی مبتلا شود اگر:

• نارس متولد شود.
• در بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU) بستری شود.
• زردی با بیلی‎روبین بالا داشته باشد، به‌طوری‌که نیاز به تعویض خون داشته باشد.
• داروهایی مصرف کند که ممکن است باعث کم شنوایی شوند.
• یکی از اعضاء خانواده از دوران کودکی مبتلا به کم ‌شنوایی باشد.
• چندین بار به عفونت گوش مبتلا شود.
• مبتلا به عفونت‌هایی از قبیل مننژیت یا سایتومگال‌ویروس (Cytomegalovirus) شود.
• در معرض صداها یا نویزهای خیلی بلند قرار گیرد، حتی برای مدت کوتاهی

نشانه های کم شنوایی در کودکان و نوزادان

• در صورتی که علائم ذکر شده را در کودک خود دیدید، سریعا به پزشک مراجعه کنید تا در صورت وجود کم شنوایی، با تشخیص به موقع و اقدامات لازم از عوارض جدی آن پیشگیری شود.
• به نظر می رسد که فرزند شما برخی اوقات خوب می شنود و برخی اوقات دیگر پاسخ نمی دهد.
• کودک شما صدای تلویزیون را بیشتر از حد عادی می کند.
• کودک اغلب از واژه ” چی ؟ ” استفاده می کند.
• هنگامی که با او صحبت می کنید یک گوش خود را جلوتر از گوش دیگر نگه می دارد.
• نمرات فرزند شما کاهش یافته و یا معلم او عنوان می کند که فرزندتان به درس گوش نداده و خوب پاسخ نمی دهد.
• به نظر می رسد فرزند شما بی توجه و حواس پرت است.
• کودک شما بلندتر از حالت عادی صحبت می کند.
• اگر هنگامی که با فرزندتان صحبت می کنید، او با تمرکز و دقت بالا به شما نگاه می کند ممکن است از نشانه های بصری و لبخوانی برای فهم صحبت شما استفاده می کند. در این شرایط هنگامی که از پشت با فرزندتان صحبت می کنید و یا جلوی صورت خود را می گیرید، او به خوبی متوجه صحبت ها نمی شود.

متخصصان شنوایی می توانند آزمون های شنوایی رفتاری را حتی برای کودکان بسیار کوچک (6 ماهه و کمتر) انجام دهند و پس از انجام تست های تکمیلی، در صورت تایید مشکل شنوایی، انجام هرچه سریع تر اقدامات توصیه شده از طرف متخصص شنوایی الزامی است.

با صلاحدید متخصص شنوایی و با توجه به میزان و نوع افت شنوایی کودک، سمعک یا کاشت حلزون و کمک ابزارهای شنوایی در کنار درمان های توانبخشی تربیت شنوایی و گفتار درمانی برای کودک انجام می شود.

توجه داشته باشید که عدم درمان به موقع، موجب مشکلات گفتاری، زبانی، اجتماعی، تحصیلی، عاطفی و … در کودک می شود.

کلام آخر در مورد غربالگری و ارزیابی شنوایی در نوزادان و کودکان

به خاطر داشته باشیم که اهمیت زمان بندی امری غیر قابل انکار است، هر چه زودتر متوجه تغییرات شنوایی در فرزندانتان شوید راه های مبارزه و درمان با این مشکلات برای شما بیشتر است اگر حتی کوچکترین شکی نسبت به شنوایی فرزندتان دارید موضوع را در اسرع وقت با متخصص اطفال خود در میان گذاشته و اقدامات لازم را به عمل آورید. از اهمیت زمان بندی درست غافل نشویم و غربالگری شنوایی نوزادان در بدو تولد و توجه به علائم اختلال شنوایی در سالهای اولیه می تواند زندگی یک کودک را به طور کامل تحت شعاع قرار دهد.

در سال‌های اول زندگی، شنوایی نقش مهمی در رشد اجتماعی، عاطفی و شناختی کودک دارد.

به‌طوری‌که حتی کم ‌شنوایی خفیف یا ملایم می‌تواند، رشد گفتار و زبان کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

خوشبختانه در مواردی که کم ‌شنوایی تا سه ماهگی تشخیص داده می‌شود، می‌توان بر مشکلات شنوایی غلبه کرد.

انجام آزمون‌های شنوایی‌ شناسی مانند تست oae، تست abr و assr در دوران نوزادی و تکرار آن به‌طور مرتب در سال‌های بعد خیلی مهم است.