کبودی چیست؟
کبود شدن پوست، تغییر رنگ آن از رنگ همیشگی و سراسری به قرمز مایل به ارغوانی است که با فشار دادن آن محل، رنگ از بین نمی‌رود و این تغییر رنگ تا چند روز تداوم دارد. کبود شدن معمولا ناشی از ضربات موضعی به منطقه‌ای از بدن است که به پاره شدن مویرگ‌ها و نشت خون به زیر پوست منجر می‌شود.
چرا کبود می‌شویم؟
دلایل متفاوتی وجود دارد که باعث می‌شود فردی به آسانی دچار کبودی پوست شود، هر چند که کبودی پوست لزوما به معنای ابتلا به بیماری‌های وخیم نیست. کبود شدن آسان پوست ممکن است نشانه‌ای از سوءتغذیه یا کمبود مواد غذایی معینی مانند اسید فولیک، ویتامین C، ویتامین B12 و ویتامین K باشد.
کبود شدن آسان پوست در درجه اول بخشی از روند طبیعی پیر شدن و افزایش سن است. پوست شما با افزایش سن نازک شده و مقداری از چربی‌‌های زیرین خود را که در شرایط عادی از عروق خونی در برابر ضربات محافظت میکند از دست میدهد. این اتفاق به راحتی در سطح پوست افراد مسن قابل مشاهده است.
داروهای گوناگون ممکن است باعث کبود شدن آسان پوست شوند. از جمله این داروها می‌توان به داروهای کورتیکواستروئیدی، داروهای ضدانعقاد، آنتی‌بیوتیک‌ها و بعضی مکمل‌های غذایی مانند روغن ماهی و جینکو اشاره کرد.
کبود شدن آسان گاهی نشانه یک بیماری یا عارضه بهداشتی است. برای مثال عفونت‌های باکتریایی، بیماری التهابی مزمن، بیماری کبدی و برخی از انواع سرطان همگی میتوانند به کبودی آسان پوست منجر شوند.
در نهایت، اختلالات و بیماری‌هایی که لخته شدن خون را کاهش می‌دهند مانند هموفیلی و بیماری فون ویلبراند نیز ممکن است بر کبودی بیش از اندازه و مداوم پوست تاثیر داشته باشند.
کجاها بیشتر کبود می شود و چرا؟
پاها راحت‌تر و سریع‌تر از دیگر اعضای بدن کبود می‌شوند، زیرا بیشتر در معرض جراحت قرار دارند و نیروی جاذبه زمین نیز بر جریان خون پاها اثر بیشتر و طولانی‌تری می‌گذارد به همین دلیل در بررسیهای بالینی بیمار به کبودی در بخشهای دیگر بدن
توجه می‌شود. دلایلی که ممکن است پزشک از شما بپرسد یا بررسی کند به تشخیص بیماری یا عادی بودن این کبودی‌ها کمک میکند.
چه زمانی باید نزد پزشک رفت؟
اگر در فردی که کبودی پوست و خونریزی دارد، علایم زیر را مشاهده کردید، فورا او را نزد پزشک ببرید:
– تغییر سطح هوشیاری و آگاهی
– تغییر شکل و از دست دادن عملکرد منطقه کبود شده
– سرگیجه
– درد شدید، ورم و احساس فشار در ناحیه کبود
– تب بالا
– تهوع و استفراغ
– مشکلات تنفسی مانند، تنگی نفس، خس‌خس سینه و احساس خفگی
– تشنج
– گرفتگی عضلات گردن
– استفراغ خونی، مدفوع خونی یا خونریزی از مقعد
– زرد شدن چشم‌ها و پوست
درمان کبودی در خانه
اگر کبودی‌ها ناشی از بیماری خاصی نیستند و براثر اتفاقات روزمره غیرخطرناک دچار کبودی پوست شدید، می‌توانید درمان‌های خانگی انجام دهید.
- در همان زمان ایجاد کبودی بر اثر ضربه یا جراحت، کیسه یخ را به مدت 20 تا 30 دقیقه روی منطقه آسیب‌دیده بگذارید. توجه داشته باشید که یخ را به صورت مستقیم روی پوست قرار ندهید، بلکه آن را در حوله‌ای بپیچید سپس در ناحیه موردنظر قرار دهید.
- اگر کبودی بسیار زیاد است و منطقه وسیعی را گرفته، باید 24 ساعت اولیه جراحت، این بخش از بدن را در سطح بالاتری از بدن قرار دهید.
- می‌توانید از استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد ناحیه آسیب دیده استفاده کنید.
- از مصرف آسپیرین خودداری کنید، زیرا باعث طولانی‌تر شدن خونریزی می‌شود.
- بعد از 48 ساعت، به مدت 10 دقیقه منطقه آسیب‌دیده را گرم کنید (مثلا با حوله گرم) و این کار را دو تا سه بار در روز ادامه دهید. این کار باعث افزایش جریان خون به منطقه کبود شده می‌شود و کمک میکند که پوست به سرعت خون را جذب کرده و کبودی ناپدید شود.
هشدارها
گر پوست شما به راحتی کبود می‌شود، به‌خصوص اگر این کبودی با خونریزی بینی یا لثه همراه است، باید فورا نزد پزشک بروید، زیرا کبودی مداوم و ناگهانی میتواند به علت بیماری‌های خونی یا اختلال در لخته شدن خون باشد که شناسایی به‌موقع هرکدام از آنها قطعا بر درمان تاثیر می‌گذارد.
آسیب‌دیدگی کبد را جدی بگیرید
آسیب‌دیدگی کبدی ناشی از الکل میتواند موجب کاهش تعداد سلول‌ها و از دست رفتن خون شود. در این شرایط میزان پلاکت‌های خون کاهش می‌یابد که نشانه‌ای از افزایش خونریزی است. در واقع الکل مستقیما موجب خونریزی نمی‌شود، اما به‌دلیل آسیب رساندن به کبد روند تولید پروتئین لازم برای توقف خونریزی کند می‌شود.
این احتمال را هم بررسی کنید
این بیماری موجب کاهش تعداد پلاکت‌های خون شده در نتیجه روند لخته شدن خون به سختی انجام می‌شود. افراد مبتلا به سرطان خون از ناحیه لثه یا بینی دچار خونریزی شده یا ممکن است در ادرار و مدفوع خون مشاهده کنند. همچنین ممکن است بر اثر ضربات کوچک بدن‌شان دچار کبودی شود.
رابطه حساسیت دارویی و کبودی
برخی از انواع مسکن‌های غیرنسخه‌ای همچون ایبوپروفن میتوانند خون را رقیق کنند. این داروها میتوانند به راحتی به خونریزی و کبودی منجر شوند. این خطر برای افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند، بیشتر است.
کبودی در مبتلایان به بیماری هموفیلی
این اختلال خونریزی از کمبود فاکتورهای لخته‌کننده خون ناشی می‌شود با اینکه این بیماری به‌طور معمول ارثی است اما در برخی موارد نادر، افراد در سنین بالاتر به آن مبتلا می‌شوند. در این بیماری از آنجا که خون فاقد فاکتورهای لخته کننده است هر نوع جراحت یا بریدگی خطر خونریزی را افزایش میدهد. علاوه بر این، افراد مبتلا به هموفیلی ممکن است دچار خونریزی‌های داخلی شوند که با گذشت زمان به مفاصل، اعضا و بافت‌ها آسیب وارد میکند.
سندرم کوشینگ
این بیماری از وجود مقدار بالایی هورمون کورتیزول در بدن به‌وجود می‌آید. این هورمون به تنظیم فشارخون و سیستم قلبی عروقی کمک میکند، مواد مغذی را به انرژی تبدیل کرده و برای واکنش بدن به استرس فاکتور کلیدی است. سندرم کوشینگ بر اثر افزایش فعالیت غده آدرنال ایجاد می‌شود. این سندرم را هایپرکورتیزولیسم (افزایش کورتیزول) نیز می‌نامند و بر اثر این بیماری پوست به میزانی نازک شده که به راحتی کبود می‌شود.
خشونت‌های فیزیکی
کبودی‌هایی که به نظر نمی‌رسند بر اثر یک آسیب تصادفی ایجاد شده باشند، ممکن است به دلیل سوءاستفاده یا خشونت فیزیکی نسبت به فرد ایجاد شده باشند. بسیار مهم است که این احتمال را درنظر بگیرید، خصوصا اگر وجود کبودی‌ها در بدن شخص هیچ توضیحی ندارد یا توضیح ارائه شده برای آن با نوع آسیب‌دیدگی تطابق ندارد. در این موارد به پزشک مراجعه کنید و این مورد را گزارش دهید تا از سوءاستفاده یا خشونت مجدد نسبت به فرد جلوگیری شود.
آی تی پی چیست؟
یکی از نمونه بیماری‌های غیرواگیر و غیرارثی که در بررسیهای بالینی خونریزی و کبودی‌های پوستی مورد توجه قرار میگیرد بیکاری آی‌تی‌پی است که شاید به دلیل نامش کمی نگران‌کننده باشد. اما باید توجه داشت که کشنده، خطرناک و منتقل شونده نیست و فقط به دلیل نقص سیستم ایمنی بدن فرد ایجاد می‌شود.
علت اصلی ایجاد آی‌تی‌پی، مشکلات سیستم ایمنی است، اما معلوم نیست چرا بدن دچار این مشکل می‌شود. وقتی عنصر بیگانه‌ای وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی بدن به صورت طبیعی پادتن‌هایی ترشح میکند، اما در بدن این بیماران، سیستم ایمنی بدن، پلاکت‌های خونی را عنصر غیرطبیعی می‌شناسد و به آن واکنش نشان میدهد و پادتن‌هایی ترشح میکند که به پلاکت‌ها می‌چسبند. طحال هم که جزئی از سیستم ایمنی بدن است، ترکیب این پادتن‌ها و پلاکت‌ها را از بین می‌برد، بنابراین تعداد پلاکت‌ها کاهش می‌یابد. البته کاهش پلاکت ممکن است دلایل دیگری داشته باشد مثل ابتلا به ایدز، هپاتیت، مصرف بعضی داروهای فشار خون، داروهای اعصاب، قلبی، عوامل ویروسی و… ولی وقتی علت آن معلوم نباشد، نشان میدهد بیمار دچار آی‌تی‌پی است.
بیماری آی‌تی‌پی در خانم‌ها شیوع بیشتری دارد و خود را با خونریزی پوستی، کبودی بی‌دلیل، خونریزی لثه هنگام مسواک زدن و زیاد بودن خونریزی هنگام عادت ماهانه نشان میدهد. این بیماری در سنین پایین و بین اطفال نیز شیوع بیشتری دارد اما خوشبختانه اگر علایم شدیدی نداشته باشد، با گذر زمان (تا یک ماه) کنترل شده و پلاکت خون کودک طبیعی خواهد شد. اما در بزرگسالان احتمال کنترل خود به خود آی‌تی‌پی بسیار کم است و باید درمان باتوجه به علایم بیمار انجام شود.
چطور کبودی را درمان کنیم؟
بسته به علتی که باعث بروز خونریزی و خون‌مردگی زیر پوست شده است، روش‌های درمانی متفاوتی برای آن وجود دارد. پزشک شما بعد از تشخیص علت بروز خون‌مردگی، روش درمانی مناسب را تجویز خواهد کرد.در صورتی که شما به عفونتی مبتلا باشید یا بیماری خاصی داشته باشید که موجب بروز خون‌مردگی و خونریزی زیر پوست شده است، داروهای مناسب برای درمان بیماری شما یا ازبین بردن عفونت، تجویز خواهند شد. انجام این کار میتواند برای متوقف کردن خونریزی زیر پوست کافی باشد.در مواردی ممکن است داروی خاصی که مصرف می‌کنید باعث خونریزی وخون‌مردگی زیر پوست شده باشد که در این صورت پزشک شما مصرف آن دارو را متوقف میکند یا داروی دیگری را جایگزین آن میکند. در صورتی که بعد از درمان خون‌مردگی زیر پوست، مجددا این مشکل بروز کرد، فورا به پزشک مراجعه کنید.
ژنتیک یا سبک زندگی؟
عوامل مختلفی به بروز کبودی‌ها نقش دارند که بعضی از آنها به ژنتیک وابسته‌اند و برخی به شیوه و سبکی که ما برای زندگی انتخاب کرده‌ایم.
کبودی ممکن است ارثی باشد و هیچ دلیل دیگری نداشته باشد، به همین دلیل نگران کبودی‌های ارثی نباشید.
کبودی به دلیل ضربه و آسیب، پرت شدن از ارتفاع، تصادفات رانندگی و آسیب‌های ورزشی عادی بوده و نمی‌تواند نشانه دقیقی از بیماری باشد.
کبودی بر اثر سن، جنس و شیوه زندگی مشخص میکند که پوست شما هنوز هم سالم و جوان هست یا نه.
خون‌مردگی و کبودی پوست یا هماتوم مغزی که نشانه مهمی بعد از تصادفات و اتفاقات سنگین بدنی است.
پیر شدن پوست که روند طبیعی و غیرنگران‌کننده‌ای است.
مصرف الکل باعث کاهش لخته شدن خون می‌شود.
زنان نسبت به مردان، بیشتر دچار کبودی پوست می‌شوند.
آنمی یا کم‌خونی در مواردی عامل کبودی‌های جلدی می‌شود.
بیماری‌هایی مثل لوپوس و آرتریت روماتوئید که کبودی از نشانههای تشخیصی آن است.
بیماری‌های عفونی مانند مننژیت، مونونوکلئوز و سرخک نیز کبودی‌های بی‌دلیل ایجاد می‌کنند.
بیماری کوشینگ، هموفیلی، گزش حشرات، سرطان خون، نقص عضو، کاهش پلاکت‌های خونی، التهاب عروق خونی، کمبود ویتامین C، مصرف داروهای ضدانعقادی مثل وارفارین و هپارین، داروهای ضدافسردگی، آسپیرین، روغن ماهی، شیمی درمانی یا رادیوتراپی و درمان با هورمون تستوسترون از موارد مهم و پرتعداد ایجاد کبودی‌های پوستی است که مورد توجه قرار گرفته و براساس آنها می‌توان روند درمانی را تشخیص داد.
منبع: سیب سبز
انواع و علت ایجاد کبودی روی پوست