• دکتر امیر مؤیدنیا
• متخصص طب فیزیکی
• ۱۳۹۸/۰۳/۰۷
• 1 دقیقه

معمولا به آرتروز التهابی “نقرس” گفته می‌شود که به دلیل انباشت کریستال‌های اسید اوریک ایجاد می‌شود سپس این کریستالها از طریق جریان خون عبور می‌کنند و به یک مفصل (معمولا انگشت شست پا یا پا) حمله می‌کنند.

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با دکتر امیر مؤیدنیا کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

مواد غذایی مانند گوشت و غذاهای دریایی دارای غلظت بالایی از پورین هستند و زمانی که این مواد در بدن هضم می‌شوند اسید اوریک به طور طبیعی ایجاد می‌شود.

در افراد سالم، اسید اوریک تصفیه می‌شود و بدون هیچ مشکلی از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. اما در برخی از افراد، کلیه‌ها نمی‌توانند اسید اوریک را به سرعت خارج کنند و با گذشت زمان، اسید اوریک به بلورهای کریستالی (کریستالهای کوچک و تیز) تبدیل می‌شوند. معمولا اوایل هیچ نشانه‌ای وجود ندارد، اما با گذشت زمان همانطور که حجم این کریستال‌های تیز افزایش پیدا می‌کند (ممکن است سالهای سال طول بکشد)، بیماری نقرس رخ می‌دهد.

به خصوص اگر هر یک از این کریستال‌ها به داخل فضای مفصل / بافت نرم وارد شوند – باعث تحریک و آسیب به مفصل و محیط اطراف آن می‌شوند و فرد دچار درد شدید، تورم و حساسیت می‌شود.

اگر فکر می‌کنید که نقرس دارید (یا هر نوع آرتروز دیگر)،حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر مفصل عفونت کرده باشد ممکن است نقرس باشد، بنابراین پزشک باید آن را بررسی و کنترل کند. قبل از هر چیز پزشک آزمایش خون انجام می‌دهد تا مقدار اوره در خون را ارزیابی کند. همچنین ممکن است پزشک برای تایید تشخیص مقداری از مایع اطراف مفصل را بگیرد و آزمایش کند تا ببینند آیا حاوی کریستال هست یا خیر.

نه تنها باید با پزشک خود در مورد نحوه درمان حمله حاد نقرس صحبت کنید، بلکه باید درمورد نحوه جلوگیری از حملات دیگر و مدیریت بیماری نیز بپرسید. دکتر مویدی نیا بهترین درمان را به شما ارائه می‌دهد.

علل بیماری نقرس و عوامل خطرساز

اگر چه نقرس اغلب به صورت ناگهانی رخ می‌دهد(و گاهی اوقات بدون هیچ دلیل خاصی اتفاق می‌افتد)، اما برخی عوامل هستند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:

بیماری‌ها: مانند دیابت قندی، بیماری‌های کلیوی، فشار خون بالا، استئوآرتریت(آرتروز حاد) و کلسترول بالا خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
رژیم غذایی: اگر فرد به طور مرتب از غذاهایی که سطح پورین بالایی دارند مانند غذاهای دریایی، گوشت قرمز و عسل، و همچنین الکل (به خصوص آبجو و عرق) و نوشیدنی‌های شیرین استفاده کند خطر ابتلا به نقرس پا افزایش می‌یابد.
ژنتیک: 20٪ موارد مربوط به ژنتیک است
چاقی: افرادی که شاخص توده بدنی آنهاBMI) ‌‌) بیش از 35 است 300٪ بیشتر احتمال دارد که دچار این بیماری شوند.
دارو: بعضی از داروها باعث افزایش سطح اسید اوریک می‌شوند و در نتیجه خطر ابتلا به نقرس پا در این افراد بیشتر است. این داروها شامل دیورتیک‌ها (قرص‌های آب)، مسدود کننده‌های بتا، آسپرین (وقتی به طور مرتب مصرف ‌شود) و نیاسین (برای کلسترول بالا)می‌شود.
جنسیت: به دلیل اینکه سطح اسید اوریک در مردان در سنین جوانی بیشتر از زنان است مردان بیشتر دچار این بیماری می‌شوند. میزان اسید اوریک در زنان بعد از یائسگی افزایش می‌یابد که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و طبق آمار تنها 15٪ از زنان قبل از سن یائسگی به این بیماری مبتلا شده‌اند. در سنین بالای 60 سال سن، خطر ابتلا به این بیماری در زنان و مردان برابر است، اما در سن 80 سالگی، در زنان شایع‌تر است.

نشانه‌های نقرس چیست؟
مفصل کوچک در قسمت پایین انگشت شست پا شایع‌ترین محل برای حمله آرتروز نقرس حاد است. حمله حاد آرتروز نقرسی درانگشت شست پا از لحاظ پزشکی به اسم پوداگرا (نقرس) شناخته می‌شود. سایر مفاصلی که معمولا تحت تاثیر قرار می‌گیرند شامل مچ پا، زانو، مچ دست، انگشتان دست و آرنج می‌شوند. حملات حاد نقرس با درد سریع در مفصل شروع می‌شود و پس از آن گرما، تورم، تغییر رنگ قرمزی و حساسیت به لمس پیش می‌آید. نشانه‌های دیگراین بیماری:

حساسیت به لمس ممکن است خیلی شدید باشد طوری که حتی برخورد یک پتو روی پوست مفصل متورم هم ممکن است غیرقابل تحمل باشد.
ممکن است بیماران همراه با حملات حاد نقرس تب داشته باشند. این حملات دردناک معمولا در طی چند ساعت تا چند روز با دارو یا بدون دارو از بین می‌روند.
در موارد نادر، ممکن است حمله به مدت چند هفته ادامه پیدا کند. اکثر بیماران مبتلا به نقرس در طول سالها، دچار حملات مکرر آرتروز خواهند شد.

تشخیص نقرس

برای تشخیص دقیق نقرس، پزشک سوالات زیادی می‌پرسد تا از تمام علائم و نشانه‌های شما آگاه ‌شود و به درک عمیقی از بیماری شما برسد. به عنوان مثال:

هنگام شروع علائم
مراحل قبلی حمله نقرس چه موقع و چطور بوده است
رژیم و عادات غذایی (مواد غذایی و نوشیدنی‌ها)
سابقه خانوادگی نقرس داشته‌اید یا خیر
پس از پرسش در مورد این سوالات پزشک برای اطمینان از تشخیص صحیح نقرس آزمایشات بیشتری انجام می‌دهد, که عبارتند از:

اشعه ایکس: اغلب پزشک برای اینکه احتمالات دیگری مانند استئوآرتریت / شکستگی / جابجایی و … را رد کند یا نشانه‌های نقرس مزمن را پیدا کند, رایوگرافی انجام می‌دهد.
تجزیه و تحلیل مایع مفصلی: گاهی اوقات پزشک با استفاده از یک سرنگ یک نمونه کوچک از مایع متورم داخل مفصل آسیب دیده را (این روش “آسپیراسیون” نامیده می‌شود) می‌گیرد تا ببیند آیا کریستال‌های اسید اوریک داخل این مفصل هستند یا خیر، با این روش نقرس پا به طور واضح و قطعی تشخیص داده می‌شود.
آزمایشات خون: آزمایش خون برای بررسی سطح بالای اسید اوریک در خون (هیپراوریسمی) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایشات خون 4-6 هفته پس از شروع حملات اولیه نقرس قابل استناد هستند. البته باید توجه داشته باشید که این آزمایشات خون غیر قابل اطمینان هستند- 50٪ افراد مبتلا به نقرس ممکن است هرگز سطح اسید اوریک‌شان بالا نباشد در حالی که گاهی اوقات افرادی که نقرس ندارند سطح اسید اوریک بالایی دارند.
اسکن سونوگرافی: این روش یکی از محبوبترین روشها در بین افراد محسوب می‌شود زیرا با استفاده از این روش بدون دردسر و به صورت غیر تهاجمی وجود کریستالهای اوره در مفصل مشخص می‌شود.
روش های درمانی نقرس
از موثرترین روش های درمانی برای بیماری نقرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

درمان نقرس با دارو

برخی داروها درد و التهاب حملات نقرس را کاهش می‌دهند که شامل داروهای ضد التهابی (ایبوپروفن و ناپروکسن)، کلشی سین و کورتیکواستروئیدها می‌شوند. سایر داروها سطح اسید اوریک را در خون کاهش می‌دهند و از رسوب اسید اوریک در مفصل (آرتروز نقرس)، کلیه‌ها و در بافت (تیفی) و همچنین بروز حملات و عوارض بعدی نقرس جلوگیری می‌کنند. این داروها عبارتند از: آلوپورینول، فبوکسواستات، لزینوراد و پروبنسید.

درمان فیزیوتراپی برای نقرس

فیزیوتراپی (فیزیوتراپی) برای افراد مبتلا به نقرس خیلی مفید است. فیزیوتراپی به افراد کمک می‌کند تا پس از حملات نقرس بهبودی خود را به دست آورند یا به تدریج با ورزش‌های روزانه خود وفق پیدا کنند. فیزیوتراپی با انجام تمرینات جریان خون را به روشی امن‌تر به نواحی آسیب دیده می‌رساند و درد را به صورت طبیعی و بدون هیچ گونه عوارضی کاهش می‌دهد. فیزیوتراپیست‌ها در درمان نقرس تجربه کافی دارند و می‌توانند یک برنامه تمرینی مخصوص برای شما طراحی کنند. بعضی از روشهای رایج فیزیوتراپی برای درمان نقرس عبارتند از:

درمان با لیزر سطح پایین
لیزر درمانی (لیزر درمانی) برای تولید پرتوهای متمرکز نور استفاده می‌شود. این درمان بافت را التیام می‌بخشد و درد، التهاب و تورم را کاهش می‌دهد. این روش اغلب برای بیماریهای پوستی و زخم‌های باز استفاده می‌شود. لیزر درمانی برای درمان مشکلات التهابی مانند نقرس و کشیدگی شدید رباط مانند مچ پا و کشاله ران استفاده می‌شود. همچنین به از بین بردن بافت اسکار(جای زخم) و سلوهای مرده پس از عمل جراحی کمک می‌کند.

(TENS)(تحریک عصبی الکتریکی پوستی)
با مسدود کردن پیغام‌ درد به مغز, باعث کاهش درد می‌شود. الکترودها با لرزشی که در بافت‌ها ایجاد می‌کنند به طور موثر درد را کاهش می‌دهند و به بیمار کمک می‌کنند تا فعالیت‌های زندگی روزمره خود را انجام دهد. این یونیت‌ها قابل جابه جایی و کوچک هستند و جایگزین موثری به جای مسکن‌ها هستند.TENSمعمولا برای درمان دردهای مزمن (مانند آرتروز نقرسی، درد در قسمت پایین کمر، درد زایمان و درد فانتوم( اندام قطع شده‌)) استفاده می‌شوند.

در صورت نیاز، فیزیوتراپیست پیشنهاد می‌کند که افراد برای استفاده طولانی مدت از یونیت اجاره‌ای در خانه استفاده کنند.

اولتراسوند گرافی
این روش با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا به درمان آسیبهای عضلات، تاندون‌ها و دیگر بافت‌های نرم می‌پردازد. این روش فیزیوتراپی طول موج و فرکانس امواج صوتی را هدف قرار می‌دهد و اثر مورد نظر را تولید می‌کند. این روش گردش خون و فعالیت سلولی را تحریک می‌کند و روند بهبودی را تسریع می‌کند و با کاهش التهاب درد را تسکین می‌دهد. همچنین بافت‌ها تحت میکرو ماساژ قرار می‌گیرند و بافت‌های مرده از بین می‌روند و فیبرهای بافت مجددا بازسازی می‌شوند. بیماریهای بهم چسبندگی بافت اسکار(بافت مرده)، درد و اسپاسم عضلانی، درد ناشی از عصب و نوروم (تومور عصب)همه با اولتراسوند درمان می‌شوند.

درمان دستی و ماساژ

درمان دستی(درمان دستی) و ماساژ تکنیک‌هایی هستند که با دست انجام می‌شوند و به صورت فیزیکی روی مفصل تاثیر می‌گذارند. اگر در مفصل خود احساس درد یا سفتی کنید، ممکن است فیزیوتراپیسیت (فیزیوتراپی) شما درمان دستی یا موبیلیزاسیون (تکنیکهای تحرک مفصل و بافت نرم) را به عنوان بهترین درمان به شما پیشنهاد کند. تکنیک‌های زیادی وجود دارد که می‌توان به منظور افزایش دامنه حرکتی مفصل از آن استفاده کرد. درمان دستی و موبیلیزاسیونمفصل را به حرکت درمی‌آورند. این کار اغلب زمانی که فرد در موقعیت آرامی قرار دارد انجام می‌شود. این به فیزیوتراپیست کمک می‌کند تا مفصل را در محدوده حرکتی مورد نظر حرکت دهد. این روش باعث حرکت مفصل می‌شود و ممکن است بیمار به علت درد نتواند خودش به تنهایی این حرکات را انجام دهد. درمان دستی یا موبیلیزاسیونمفصل را به خوبی حرکت می‌دهد و باعث:

کاهش سفتی عضلات
کاهش درد
افزایش دامنه حرکتی
افزایش عملکرد
ایروبیک آب

ورزش کردن در آب به افرادی که از نقرس رنج می‌برند کمک می‌کند. اول از هر چیز، مقاومت طبیعی که آب ایجاد می‌کند، بدون نیاز به افزایش فشار روی مفاصل سطح تمرینات شما را بالاتر می‌برد. دوم اینکه، شناور بودن در آب فشار ناشی از وزن بدن روی مفاصل را کاهش می‌دهد.

مجله “آرتروز امروز” یادآور می‌شود که بسیاری از ورزشگاه‌ها کلاس‌های پیاده روی در آب یا تردمیل‌های آبی را ارائه می‌دهند. حتی اگر ورزشگاه محله شما چنین امکانات و فن آوری‌های جدیدی را ارائه نمی‌کند، بسیاری از ورزشگاه‌ها و مراکز اجتماعی کلاس‌های ایروبیک آبی را ارائه می‌کنند که تمرکز اصلی آنها روی شنا، ورزشهای آبی تای چی یا یوگا یا راه رفتن ساده در قسمت کم عمق استخر است.

جراحی

جراحی برای درمان افرادی که آرتروز مرتبط با نقرس مزمن دارند به کار می‌رود.

حذف تیفی. در برخی موارد، توده‌های بزرگ اسید اوریک در اطراف انگشت یا مفصل شست پا، تاندون‌ها، و یا کیسه زلالی باید خارج شوند، زیرا آنها دردناک و ملتهب باقی می‌مانند. همچنین ممکن است این توده‌ها باز شده و تخلیه شوند و یا حتی عفونت کنند.
همجوشی مفصل. اگر نقرس مزمن باعث تخریب دائمی مفصل شود، ممکن است مفاصل کوچکتر به هم جوش بخورند در نتیجه حرکت مفصل محدود شود و درد مزمن تسکین پیدا کند.
جایگزینی مفصل. در این روش مفصل دردناک حذف شده و با مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. هدف از جایگزینی مفصل تسکین درد و همچنین حفظ حرکت مفصل است. زانو شایع‌ترین مفصلی است که به علت نقرس جایگزین می‌شود.

آیا می توان از بیماری نقرس پیشگیری کرد؟
اگر چه نمی‌توان پیش بینی کرد که چه موقع یک حمله نقرس اتفاق می‌افتد، اما برای جلوگیری از حملات کارهای زیادی می‌توانید انجام دهید. داشتن سبک زندگی سالم در جلوگیری از حمله نقرس نقش مهمی بازی می‌کند. یکی از مزایای دیگری که سبک زندگی سالم برای شما به ارمغان می‌آورد جلوگیری از عوارض نقرس مانند بیماری کلیوی و بیماری‌های قلبی است.

فعال بودن از لحاظ جسمی
بخشی از یک شیوه زندگی سالم فعال بودن از نظر جسمی است با اینکار شما به جلوگیری از حملات نقرس در آینده کمک می‌کنید. در میان مزایای فراوانی که ورزش کردن برای نقرس دارد به شما کمک می‌کند تا وزن خود را کاهش دهید (در صورتی که نیاز داشته باشید). اضافه وزن یا چاقی عامل خطرسازی برای نقرس است، پس اگر شما نقرس دارید، حفظ وزن سالم به جلوگیری از حمله نقرس کمک می‌کند. ورزش به مدیریت استرس نیز کمک ‌می‌کند.

استراحت و خواب کافی داشته باشید
هم استراحت و هم خواب کافی برای افرادی که نقرس دارند مهم است. خواب شبانه کافی حدود 8 ساعت به شما کمک می‌کند تا استرس خود را کنترل کنید و به طور کلی احساس خوبی داشته باشید. هنگامی که شما دچار حمله نقرس می‌شوید استراحت کافی به شما کمک می‌کند. حملات نقرس خیلی دردناک هستند و وقتی این حمله برای شما اتفاق می‌افتد حرکت کردن برای شما خیلی دشوار می‌شود. استراحت مفصل آسیب دیده در طی یک حمله نقرس به شما در کنترل علائم نقرس کمک می‌کند.

اگر نقرس دارید رژیم غذایی خود را تغییر دهید
تغییرات رژیم غذایی باعث کاهش میزان اسید اوریک در خون می‌شود. از آنجا که مواد شیمیایی پورین توسط بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شوند، باید از غذاهای سرشار از پورین اجتناب شود. غذاهایی که سرشار از پورین هستند شامل غذاهای دریایی و گوشت‌های اندام مانند کبد، مغز، کلیه‌ها و نان شیرینی می‌شوند. به طور کلی، محققان گزارش کردند که مصرف گوشت و غذاهای دریایی خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند، در حالی که مصرف لبنیات این خطر این را کاهش می‌دهد. مصرف پروتئین یا سبزیجات غنی از پورین باعث افزایش خطر ابتلا به نقرس نمی‌شوند. لازم به ذکر است که حتی بهترین رژیم غذایی که غذاها و نوشیدنی‌های پورین دار را ممنوع می‌کند تنها سطح اسید اوریک خون را 1 میلی گرم در دسیلیتر کاهش می‌دهد.

استرس را از زندگی خود حذف کنید
ممکن است استرس موجب حمله نقرس شود، و یا علائم حمله نقرس را تشدید کند. اگر چه حذف استرس به طور کامل از زندگی امری غیرممکن است اما راه‌های متعددی برای کاهش آن وجود دارد. اگر شما در معرض حمله نقرس هستید، کاهش استرس به شما کمک می‌کند بر روی چیزهایی غیر از درد تمرکز کنید.