اختلال نقص توجه چیست؟
اختلال نقص توجه یا بیش‌فعالی (ADHD)، یکی از رایج‌ترین اختلالات عصبی است که کودکان و نوجوانان زیادی را درگیر خودش کرده‌است. علائم این بیماری شامل عدم تمرکز و بی‌توجهی، بیش فعالی، تکانش‌گری و کاهش خواب و اشتهاست که می‌تواند باعث ایجاد اختلال در فعالیت های روزمره‌ی کودکان و ارتباطات اجتماعی آنها شود. کودکان و افرادی که درگیر اختلال ADHD می‌باشند، رفتارها و علائم مخصوصی دارند که شامل:- مشکل تمرکز روی انجام فعالیت های روزانه
- فراموشکاری در رابطه با انجام فعالیت‌هایشان
- به آسانی حواسشان پرت می‌شود
- بیش از اندازه صحبت می‌کنند
- حرف دیگران را هنگام انجام دادن یک وظیفه قطع می‌کنند
- اغلب اوقات وسایل خود را گم می‌کنند
- در ساماندهی وظایف روزمره‌ی خود دچار مشکل هستند
- اغلب اشتباهات مکرر یا از دست‌دادن جزئیات را در هنگام مطالعه یا کار دارند
- دسته‌ی افرادی که عمدتا بی‌توجه هستند: این افراد در تمرکز، اتمام وظایف و پیروی از دستورالعمل‌ها بسیار مشکل دارند.
- دسته‌ی افرادی که عمدتا بیش‌فعالی و تکانش‌گری دارند: این افراد بیشتر رفتارهایی مانند بی‌قراری، قطع‌کردن حرف سایرین و عدم توانایی منتظر ماندن در نوبت می‌باشند.
- دسته‌ی افرادی که مورد اول و دوم را باهم دارند: این نوع بیشترین شکل رایج اختلال نقص توجه می‌باشد. این افراد ویژگی توامان هردودسته را دارند و سطح بالایی از انرژی و فعالیت و عدم توانایی در تمرکز را دارند.
درمان اختلال ADHD
رایج‌ترین و سریع‌ترین روش کنترل و درمان ADHD ، استفاده از داروی محرک متیل فنیدیت یا ریتالین است. متیل فنیدیت باعث بهبود علائم ADHD از طریق متعادل کردن مسیرهای دوپامینرژیک است. همچنین، آتوموکستین و گوانفانسین، دو داروی رایج غیرمحرک مورد استفاده می‌باشند که در کنترل علائم ADHD نقش مهمی را برعهده دارند. با وجود اثرات مثبت این داروها بر کنترل ADHD، عوارض جانبی مختلفی مثل کاهش اشتها و ایجاد اختلال در خواب کودکان، تمایل بیماران را برای مصرف این داروها، کاهش داده‌است. بنابراین، تمایل به مصرف داروهای با عوارض کمتر و اثرات قابل قبول، رو به افزایش می‌باشد. در این راستا، استفاده از زعفران با دارا بودن خواص بلاک کنندگی روی بازجذب دوپامین و نوراپی نفرین، اثرات آنتاگونیستی بر گیرنده های NMDA و آگونیستی بر رسپتورهای GABA، راهکار جدیدی برای کنترل بیماری ADHD است.
زعفران جایگزین ریتالین در درمان بیش‌فعالی (ADHD)
در یک مطالعه که در سال 2021 انجام گرفت، مصرف زعفران در ترکیب با متیل فنیدیت، باعث افزایش اثرات متیل فنیدیت شد و درمان موثرتری را به ارمغان آورد. همچنین در مطالعه‌ای که در سال 2017 بر روی کودکان 6 تا 17 سال انجام گرفت، تجویز زعفران در دو دوز 20 و 30 میلی‌گرم/کیلوگرم به مدت 6 هفته، منجر به کاهش قابل توجه علائم ADHD شد. در مطالعه‌ی دیگری، سمیت بسیار کمی در دوزهای درمانی زعفران نسبت به متیل فنیدیت دیده شد. همچنین مصرف 15.5 میلی‌گرم در روز از زعفران به مدت 6 هفته باعث بهبود کیفیت خواب می‌شود و اثرات آرام بخشی در کودکان دارد. زعفران در کنار داشتن اثرات خود دردرمان اختلال نقص توجه، اثرات ضداضطرابی نیز دارد و خلق و خوی کودکان را شادتر می‌کند. در مطالعات مختلفی نشان داده‌شد که مصرف روزانه‌ی دوعدد کپسول حاوی عصاره ی زعفران با دوز 14 میلی‌گرم باعث کاهش استرس کودکان شده‌است و در بهبود عملکردشان در انجام تکالیف مدرسه و ارتباطات روزانه ی آن ها، اثرات مثبتی داشته‌است. مطالعات بسیار زیادی نیز بر اثرات زعفران در بهبود و افزایش حافظه انجام گرفتهاست. در این راستا، استفاده از عصاره ی زعفران با داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانتی و مهاری روی مسیرهای استیل کولین، باعث افزایش حافظه شده‌است. در ایران، برای اولین بار کپسول‌های زعفران با نام تجاری اتنساف در شرکت دانش بنیان سمانیک به این منظور تولید و توزیع شده‌اند که به عنوان داروی گیاهی جایگزین ریتالین شناخته می‌شود. اتنساف با دارا بودن 10 میلی‌گرم از زعفران در هر کپسول می‌تواند توسط کودکان و بزرگسالان برای کنترل و درمان اختلال ADHD مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از این کپسول در کودکان زیر 30 کیلوگرم، به شکل مصرف 1 کپسول قبل صبحانه و 1 کپسول قبل شام می‌باشد.
در کودکان بالای 30 کیلوگرم، این میزان به تعداد 3 کپسول در روز قبل از صبحانه، ناهار و شام می‌باشد.
در صورت عدم تمایل و توانایی کودکان در بلع این کپسول، می‌توان محتویات کپسول را در آب حل نمود که طعم زننده‌ای ندارد، رنگ و بوی مخصوص زعفران را دارد و قابلیت مصرف به شکل محلول نیز دارد.
اتنساف به شکل اختصاصی با اثرگذاری بر سیناپس‌ها و متعادل کردن پیام‌رسان‌های عصبی، به بهبود علائم کودکان کمک می‌کند و امید تازه‌ای برای بیماران و خانواده‌ی شان می‌باشد.
جمع‌بندی
امروزه استفاده از داروهای با منشا طبیعی به علت داشتن عوارض کم و اثرات مشابه داروهای شیمیایی رو به افزایش است. در این راستا، زعفران به عنوان یک کاندید موثر در درمان و کنترل بسیاری از بیماری‌ها، مورد توجه زیادی قرار گرفتهاست. در سال‌های اخیر زعفران در کنترل و درمان بسیاری از بیماری‌ها، خصوصا بیماری‌های کودکان مورد استفاده قرار گرفتهاست. اثرات زعفران در بیماری اختلال نقص توجه در کودکان، یک حوزه‌ی تحقیقاتی جدید می‌باشد که اخیرا مورد توجه محققان قرار گرفتهاست. استفاده از زعفران بر کنترل و درمان اختلال نقص توجه، از طریق القای اثرات آرام بخشی و مهارکنندگی بر بازجذب نوروترانسمیترهای بین سیناپس ها اثرات مفیدی نشان داده‌است و می‌تواند یکی از بهترین جایگزین‌های داروی ریتالین در درمان ADHD باشد. همچنین این گیاه، اثرات مفیدی بر بهبود استرس و خلق و خوی کودکان دارد. شما می‌توانید با مشورت پزشک یا داروساز خود، از اتنساف برای درمان اختلال ADHD کودکانتان، استفاده نمایید.آیا این مطلب برای شما مفید بود؟