علائم مسمومیت با گاز مونواکسید کربن متاسفانه شباهت زیادی به علائم سرماخوردگی دارد که موجب میشود افراد تصور کنند با یک استراحت و چندساعت خواب، حالشان خوب خواهد شد. افراد باید بدانند که در صورتی که علائمی شبیه آنفولانزا در تمامی افراد یک خانه و هم زمان بروز می کند، می تواند هشداری برای نشت گاز کربن مونواکسید باشد.
در 9 ماهه سالجاری 414 نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسید کربن در کشور جان خود را از دست دادند که از این تعداد 194 نفر در فصل پاییزجان باخته اند.
علائم اولیه مسمومیت با گاز مونواکسید کربن عبارتند از؛ سردرد، ضعف جسمانی، سرگیجه و بی قراری، تهوع و استفراغ، خمیازه کشیدن بیش از حد و کاهش دید.
چنانچه افراد در این مرحله متوجه چنین علایمی شدند، با خارج شدن از فضای آلوده می‌توانند از پیشرفت مسمومیت پیشگیری کنند.
گاز منوکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده‌ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است ولی دراثر احتراق هرنوع ماده سوختنی بخصوص در محیط‌های در بسته و فاقد اکسیژن ممکن است تولید شود.
استفاده از آبگرمکن یا بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می‌دهند. از آنجا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما 250 برابر بیش از اکسیژن می‌باشد با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت‌های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال میکند که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.
*علایم مسمومیت
نشانه‌های مسمومیت ناشی از گاز مونوکسید کربن با بیماری آنفلوآنزا شباهت دارد. سوزش چشم، تنگی نفس، خشونت صدا، کاهش سطح هوشیاری از نشانه‌های مسمومیت با گاز مونوکسید کربن است که در نهایت به اغما و مرگ می‌انجامد.
علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما ست در بیماران مبتلا به ناراحتی‌های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشدار دهنده است.
از سایرعلایم مسمومیت می‌توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک‌ها اشاره کرد، باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز میشود. مسمومیت شدید با این گاز می تواند کشنده باشد.
* چگونه از مسمومیت با این گاز پیشگیری کنیم؟
هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت‌های فسیلی (نفت، گاز، ذغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می‌تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.
از بخاری‌های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.
توجه داشته باشید، استفاده از بخاری‌های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی‌کند.
هرگز درفضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، پارکینگ مسقف) آتش روشن نکنید.
هرگز در فضای بسته پارکینگ مسقف موتور اتومبیل را روشن نگذارید.
قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی، از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل کنید و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل کنید.
تمام دودکش‌ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.
در محیط‌های شغلی و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده میشود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید.
هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و بنابراین به کارگیری آب گرمکن های دیواری در فضاهای بسته یا مکان‌های فاقد جریان هوا مجاز نیست.
شیب لوله‌های افقی در داخل واحدها باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد کنید.
ضمن ایجاد تهویه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه خودداری کنید.
اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم میکنید درز بندی و بستن منافذ درها و پنجره‌ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است اما درصورتی که از بخاری‌های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده میکنید به طور حتم مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد کنید و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.
در صورت احساس علایم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد فوری آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
در صورت تداوم این علایم برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.
* در برخورد با موارد مسمومیت با گاز منوکسید کربن چه باید کرد؟
در صورت مواجهه با مصدومان، سریع آنها را از محیط خارج کنید.
پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده فوری با اورژانس تماس بگیرید.
علائم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه‌های هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید.
هر آنچه که درباره مسمومیت با مونوکسید کربن یا گازگرفتگی باید بدانید