تاریخ روز مادر و روز زن در ایران مصادف با 20 جمادی الثانی یعنی ولادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها (ام ابیها) است که هر ساله این روز گرامی داشته می شود. روز مادر امسال، جمعه 18 اسفند 1396 (20 جمادی الثانی 1439) (9 مارس 2018) است. در این روز خانواده ها مراسم خاصی برای خانم ها با خریدن کادو، گل، شیرینی برگزار می کنند.
تاریخ روز میلاد حضرت فاطمه زهرا تا سال 1400 هجری شمسی
1397: 7 اسفند
1398: 26 بهمن
1399: 15 بهمن
1400: 4 بهمن
حضرت فاطمه زهرا در نظر مسلمانان
منابع مذهبی درباره حضرت فاطمه(س) بسیار فراوان است. فاطمه در منابع مذهبی از اعضای اهل بیت پیامبر اسلام شمرده می‌شود و یکی از پنج نفر موسوم به آل کسا یا آل عبا و از افرادی است که وجود نورانی او هزاران سال پیش از خلقت جهان توسط خداوند به‌وجود آمده‌است.
در منابع اهل سنت بر روی شخصیت او به‌عنوان بانویی پرهیزکار و باایمان تأکید می‌شود. این منابع به‌ویژه بر دختر پیامبر مسلمانان، زندگی زاهدانه او و الگوی تقوا تأکید دارند. به‌گفته ورنا کلم، منابع اهل سنت نقل می‌کنند که محمد فاطمه را سرور زنان همه جهانیان خوانده‌است. در برخی از منابع اشاره شده که او سرور زنان بهشتی – به‌جز حضرت مریم – و در برخی دیگر او سرور زنان همه عوالم است.
در نزد شیعیان دوازده‌امامی، فاطمه شخصیتی آسمانی دارد، هرچند اولین گزارش‌ها و حدیث‌های منتسب به وی درمقایسه با دیگر سیزده معصوم شیعه بسیار محدودتر است. فاطمه به‌دلیل همسربودن با علی، نزد شیعیان جایگاه والایی دارد و به‌همین‌سبب بسیاری از روایات، زندگی وی را باشکوه نشان می‌دهند. ابن عیاث و ابن بابویه نام او را به‌مانند نام سایر آل عبا برگرفته از یک نام قدسی به‌نام «الفاطر (=خالق)» می‌دانند. حسن عسکری و فرات بن ابراهیم می‌نویسند از میان نام‌هایی که خدا به آدم آموخت نام آل عبا و ازجمله فاطمه بود.
فاطمه به‌عنوان «مادر امامان»، جایگاه ویژه‌ای در بینش شیعه دارد. او به‌عنوان تنها فرزند بازمانده محمد، همسر علی و مادر حسن و حسین، دارای جایگاه منحصربه‌فردی بین شیعیان است. خلافت فاطمیان براساس نام او بنا شده‌است. تفکرات این فرقه در فرقه اسماعیلیه نیز ادامه یافت. بنابه دیدگاه شیعیان، فاطمه شخصیتی مطهر، معصوم و به‌عنوان الگویی برای زنان مسلمان مطرح است. در منابع شیعه، بر شفقت و بخشندگی‌اش در عین تنگدستی که داشت، تاکیدشده‌است. شیعیان معتقد هستند که عبارت «حیّ علی خیرالعمل» در اذان تنها محدود به نماز نیست و این عبارت به ولایت نسبت به خانواده پیامبر یا به‌عبارت دیگر، تکریم فاطمه و فرزندانش اشاره دارد.
تاریخچه روز مادر در ایران
پیش از انقلاب ۵۷ و در دوران شاهنشاهی محمدرضا پهلوی، ۲۵ آذر زادروز فریده قطبی مادر فرح دیبا به عنوان روز مادر گرامی داشته می شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ تاریخ این روز تغییر کرد. برخی معتقدند این تغییر، برای جلوگیری از حرکت های جنبش زنان و تغییر شکل سنتی خانواده ها صورت گرفته است.
اما بر بنیان کتاب های «آثارالباقیه» و «التّفهیم» ابوریحان بیرونی، «زین الأخبار» گردیزی، «شرف نامه» نظامی گنجوی و «شاهنامه» فردوسی در فرهنگ ایران روز زن و روز مادر همزمان با جشن اسفندگان در پنجم اسفندماه بوده است.«اسفند» یا «اسپند» در فارسی، «سپندارمت» یا «سپندارمد» در پهلوی و «سپَنتَ آرمَیتی» در گات ها یکی از فروزه های اهورامزدا و در اوستای نو نام یکی از امشاسپندبانوان است که در جهان مینُوی نماد دوستداری و بردباری و فروتنی اهورامزدا و در این جهان نگهبان زمین و باروری و سرسبزی آن است.
در گاه شماری ایرانی، دوازدهمین ماه از سال و پنجمین روز از هر ماه «اسفند» نام دارد، از این روی در روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، در آستانه بهار طبیعت و نوشدن زمین جشن اسفندگان برپا می شود.
تاریخ روز مادر در کشورهای مختلف
روز مادر، سالی یکبار در اکثر کشورهای جهان تجلیل می شود. اما این روز مثل روز جهانی زن نیست که در همه جهان در یک روز (8 مارس) تجلیل شود، اکثر کشورها این روز را در روزهای مختلف ماه می تجلیل می کنند.کشورهای که روز مادر را در یکشنبه دوم ماه می جشن می گیرند، عبارت اند از:
امریکا، کانادا، استرالیا، نیوزیلاند، جاپان، مالیزیا، فلیپین، سنگاپور، بنگلادیش،چین، هانگ کانگ، تایوان، دنمارک، بلجیم،اتریش، سویزرلیند، جرمنی، فنلیند، نیدرلند،جمهوری چک، سلواکیا، کروشیا،ایتالیا، ترکیه، یونان، برازیل، انگولا، چلی، کولومبیا، کیوبا، ایکوادور، هاندوراس، جامایکا، مالتا، پیرو، اروبا، بهاماس، باربادوس، برمودا، بنیری، افریقای جنوبی، یوروگوا، ونزویلا و زیمبابوی.
کشورهای هنگری، لیتوانیا، پرتگال و هسپانیا در اولین یکشنبه ماه می، فرانسه، جمهوری دومینیکن، هایتی و سویدن در آخرین یکشنبه ماه می، کوریای جنوبی و البانیا به تاریخ دهم ماه می (روز والدین)، کشور های هند، پاکستان، سنگاپور، عمان، قطر، مکسیکو، گواتیمالا و السلوادور به تاریخ دهم ماه می، پولند به تاریخ 26 ماه می، بولیویا به تاریخ 27 ماه می، نیکاراگوا به تاریخ 30 ماه می جشن روز مادر را برپا می کنند.
روز مادر در کشور های البانیا، بلغاریا، رومانیا، بلاروسیه، اوکراین، بوسنیا و هرزه گوینا، صربستان، مونتینگرو، سلوانیا، مکدونیا و ویتنام به تاریخ هشتم مارچ که روز جهانی زن نیز میباشد، تجلیل میگردد. روز مادر در کشور های عربی مثل بحرین، مصر، لبنان، سوریه، فلسطین، کویت، سعودی و یمن به تاریخ 21 مارس که روز اول بهار است، و در گرجستان به تاریخ 3 مارس، در اسرائیل به تاریخ 30 جنوری و در ارمنستان به تاریخ 7 آوریل، در تایلند به تاریخ 12 آگوست (روز تولد ملکه سریکیت کیتیا کارا) و در کاستاریکا به تاریخ 15 آگوست و در ارجنتاین به تاریخ دومین یا سومین یکشنبه ماه اکتبر و در روسیه در آخرین یکشنبه ماه نوامبر و در پانامه به تاریخ 8 دسامبر و در اندونیزیا به تاریخ 22 دسامبر روز مادر تجلیل می شود.
روز مادر درکشورهای آیرلند و بریتانیا در چهارمین یکشنبه ماه روزه عیسویان به نام (یکشنبه مادر) و در افغانستان به تاریخ 14 جون ( 24 جوزا) طی محافل باشکوه تجلیل می شود.
نماد روز مادر در دنیا
گیاه حساس (یا حساسه یا درخت گل ابریشم)، نمادی از جشن روز زن در کشورهای ایتالیا و روسیه است. همچنین گل میموزا یکی از نمادهای این روز است.
سمبل روز مادر برای مادری که در قید حیات است یک شاخه میخک قرمز و برای مادری که از دنیا رفته، یک شاخه میخک سفید است.