به منظور درک مسائل بیشتر، نیاز به داده‌های تصویربرداری عصبی بیشتری وجود دارد، اما باید توجه داشت که این مطالعات به دلیل هزینه‌های بالا و موانع فنی ذاتی با چالش‌هایی روبه‌رو هستند. برد، به این موضوع اشاره کرده که “به خواب رفتن افراد در اسکنر و تجربه خوابیدن با حرکات سریع چشم و شاهد شدن یک رویای شفاف، کاری دشوار است.” او تاکید دارد که چنین شرایطی باعث کاهش تعداد داده‌های قابل استفاده میشود. درسلر همچنین به این نکته اشاره کرده که مسأله بدتر این است که هر رویای شفاف که رخ می‌دهد، به ندرت بیش از ۳۰ ثانیه، یک دقیقه یا دو دقیقه به طول می‌انجامد. او افزوده است: “این یک وضعیت نادر است و بنابراین ما با داده‌های بسیار محدودی در اختیار داریم.” این افزودنی نشان می‌دهد که در تحقیقات مرتبط با تصویربرداری عصبی در حین خواب، محدودیت‌های زیادی وجود دارد که ممکن است باعث کاهش توانایی تحلیل و درک مسائل مورد نظر گردد.
آیا تاکنون خود را در میان رویا پیدا کرده اید این که دوباره دانش آموزی دبیرستانی بودید یا یک امتحان مهم درسی را فراموش کرده اید و متوجه بودید که در حال خواب دیدن هستید؟ چیزی که احتمالا تجربه کرده اید یک رویای شفاف بوده است حالتی از این که در خواب خود آگاه باشید که خواب می‌بینید. درصد کمی از افراد تجربه خواب شفاف را در هر هفته و یا حتی در هر شب دارند. ۲۰ درصد از آنان چنین تجربه‌ای را یکبار در ماه دارند و تا ۵۰ درصد گفته اند که هرگز رویای شفاف ندیده اند.
با کمال تعجب رویای شفاف مهارتی است که می‌توان آن را آموخت. “بنجامین برد” استادیار پژوهشی روانشناسی در دانشگاه تگزاس که در زمینه شناخت، هوشیاری و رویا مطالعه می‌کند می‌گوید: “رویای شفاف می‌تواند فرصتی برای دستیابی به نقاط جدید در خودکاوی و خودشناسی با باز کردن راهی تازه برای کشف ذهن باشد”.
هم چنین، رویای شفاف می‌تواند استراتژی‌ای برای باز کردن قفل خلاقیت و درمانی برای کابوس‌ها باشد. برخی افراد یاد گرفتن رویای شفاف را آسان می‌دانند. برخی دیگر آن را چالش برانگیز قلمداد می‌کنند. برد می‌گوید با یادگیری رویای شفاف می‌توان تا جایی پیش رفت که به تعداد دفعات دیدن رویای شفاف هفتگی رسید.
“مارتین درسلر” محقق آزمایشگاه خواب و حافظه از موسسه دوندرز دانشگاه رادبود در هلند می‌گوید: “اکثر افراد این کار را برای سرگرمی انجام می‌دهند، زیرا در آن صورت شما اساسا کارگردان فیلم خود خواهید بود حتی اگر کنترل زیادی روی رویا نداشته باشید این در حالیست که اکثر افراد بر خود کنترل دارند و بنابراین می‌توانند هر کاری را که دوست دارند در رویای شان انجام دهند”. او می‌گوید که کنترل آن چه در رویا رخ می‌دهد جدا از شفاف و آگاه بودن است.
رویای شفاف هم چنین می‌تواند منبعی برای الهامات خلاقانه باشد. برد می‌گوید چندین هنرمند تجسمی را می‌شناسد که به معنای واقعی کلمه رویای خلاقیت‌های بعدی خود را با تصور یک گالری هنری با آن آثار در پشت در بسته قبل از باز کردن در سر می‌پروراندند و وقتی از خواب بیدار می‌شدند آن چه در رویا دیده بودند را بازسازی می‌کردند. با این وجود، آن چه هنرمندان در گالری هنری رویایی دیدند توسط مغز خودشان تولید شد. برد می‌گوید:” آنان به نوعی با استفاده از این تکنیک برای الهام گیری خلاقانه که ما معمولا به آن دسترسی نداریم به بخش دیگری از ذهن – مغز خود ضربه می‌زنند”.
از نظر بالینی رویای شفاف برای درمان کابوس‌های تکرار شونده نیز کاربرد دارد کابوس‌هایی که حدود ۴ درصد از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در مقاله‌ای منتشر شده در سال ۲۰۱۸ میلادی توسط آکادمی پزشکی خواب آمریکا از درمان از طریق رویای شفاف به عنوان راهی برای افراد به منظور مواجهه مستقیم با کابوس‌های شان توصیه و یاد شده بود. برد می‌گوید:” اگرچه تحقیقات بیش تری مورد نیاز است به نظر می‌رسد افراد می‌توانند در برخی موارد با درگیر شدن در این شیوه‌ها و کار در زمینه مناسب با یک پزشک متخصص به سطحی از درمان دست یابند”.
علم رویاهای شفاف
رویا‌ها می‌توانند در طول خواب رخ دهند، اما رویاهای شفاف تقریبا به طور انحصاری در طول خواب با حرکات سریع چشم (REM) رخ می‌دهند مرحله‌ای که بدن ما عمدتا غیر از چشمان مان بی حرکت است. به گفته برد رویاهای شفاف اغلب در طول دوره‌های فعال‌سازی سیستم عصبی مرکزی مانند افزایش ضربان قلب، تنفس سریع‌تر و حرکات مکرر چشم رخ می‌دهند. به نظر می‌رسد انتقال دهنده عصبی استیل کولین برای تنظیم خواب با حرکات سریع چشم در اینجا دخیل است.
نتیجه مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۸ میلادی که بر روی ۱۲۱ شرکت‌کننده آموزش دیده انجام شده و برد و همکارانش مسئول انجام آن بودند داروی گالانتامین که با مهار تخریب استیل کولین میزان آن را افزایش می‌داد باعث تحریک دیدن رویاهای شفاف بیش تری در افراد شرکت کننده شد. شرکت کنندگان در معرض بالاترین دوز آن دارو قرار گرفته در ۴۲ درصد مواقع رویاهای شفاف را دیدند. کسانی که دارونما دریافت کردند تنها ۱۴ درصد از مواقع رویاهای شفاف را دیده بودند.
با این وجود، این که یک مغز رویای شفاف دیده چگونه به نظر می‌رسد کاملا مشخص نیست. برد می‌گوید: “تنها تعداد انگشت شماری از مطالعات بر روی ثبت نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) و مطالعه موردی تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی (MRI) بر روی یک فرد در طول سالیان متمادی انجام شده است که نتایج متفاوتی در مورد اینکه فعالیت مغز نشان دهنده رویای شفاف است از آن به دست آمده است.”
درسلر می‌گوید: “به نظر می‌رسد که نواحی پیش پیشانی مغز ممکن است در رویای شفاف مهم باشند”. او می‌گوید این حوزه‌ها در “تفکر انتقادی و تفکر خود راهبر و فراشناختی” دخیل هستند که با حالت رویای شفاف که در آن “ما از آگاهی خود آگاه هستیم” مطابقت دارد.
برای درک مسائل بیشتر داده‌های تصویربرداری عصبی بیش تری مورد نیاز است، اما چنین مطالعاتی پر هزینه هستند و موانع فنی ذاتی در مورد موضوع تحقیق وجود دارد. برد می‌گوید:” به خواب رفتن افراد در اسکنر و خوابیدن همراه با حرکات سریع چشم و دیدن یک رویای شفاف دشوار است. درسلر می‌گوید نکته بدتر آن است هر رویای شفاف زمانی که رخ می‌دهد به ندرت بیش از ۳۰ ثانیه، یک دقیقه یا دو دقیقه به طول می‌انجامد. او می‌افزاید: “این یک وضعیت نادر است و بنابراین ما داده‌های بسیار کمی در اختیار داریم”.
رویای شفاف طبیعی به نظر مضر نیست. نتیجه مطالعه‌ای انجام شده در سال ۲۰۲۰ که بر روی ۲۰ شرکت کننده انجام شد نشان داد افراد زمانی که رویای شفاف بیش تری می‌بینند با خلق و خوی بهتری از خواب بیدار می‌شوند.
چگونه رویای شفاف ببینیم
تسلط پیدا کردن بر مهارت رویای شفاف ممکن است چندین هفته یا مدت زمانی بیشتر به طول انجامد و اگر تمرین نکنید احتمال از دست دادن آن مهارت وجود دارد. یادگیری چگونگی رویای شفاف به این معنی نیست که می‌توانید موضوع یا سایر عناصر درام را کنترل کنید. این بدان معناست که شما متوجه خواهید شد که خواب می‌بینید.
به یاد آوردن رویاهای خود را تمرین کنید
یک دفتر خاطرات رویایی داشته باشید. به محض این که از خواب بیدار شدید رویاهای خود را به یاد بیاورید و بنویسید.
موضوعات را در رویاهای خود شناسایی کنید
برد می‌گوید:”هرچه بیشتر با رویاهای خود آشنا باشید بیشتر متوجه مضامینی خواهید شد که تکرار می‌شوند. این مضامین نشانه‌هایی هستند که شما خواب می‌بینید”.
یک قصد تعیین کنید
به خود یادآوری کنید که تجربه مجدد این مضامین یک نشانه رویایی است. در حالی که به خواب می‌روید به خود بگویید:”وقتی آن سگ در حال پرواز را می‌بینم به یاد می‌آورم که این نشانه خواب دیدن ام است. ”
بررسی واقعیت را انجام دهید
مهم نیست که رویاهای ما تا چه اندازه عجیب و غریب هستند. مغز ما در فریب دادن مان برای این که آن‌ها را به مثابه واقعیت بپذیریم عالی عمل می‌کند. بررسی واقعیت یا انجام کار‌هایی که هنگام رویا دیدن دشوار است می‌تواند به شما کمک کند تا متوجه شوید که در خواب به سر می‌برید. از خود بپرسید که پنج یا ده دقیقه پیش چه کردید و چگونه به اینجا رسیدید. درسلر می‌گوید: “در طول بیداری شما همیشه می‌دانید که در ده دقیقه گذشته چه کرده اید و چگونه به آنجا رسیده اید، اما در طول یک رویا دانستن آن بسیار دشوار است”. درسلر می‌گوید: “یکی دیگر از بررسی‌های واقعیت آن است که سعی کنید برخی از کلمات را بخوانید، به دور نگاه کنید و سعی کنید آن‌ها را دوباره بخوانید کاری که اغلب انجام آن در خواب دشوار است. تمرین این بررسی‌های واقعیت در ساعات بیداری بدان معناست که احتمال انجام آن‌ها در هنگام رویا دیدن بیشتر است”.
قصد را روی رویای شفاف تنظیم کنید
درسلر می‌گوید همان طور که در حال خوابیدن هستید به خود بگویید وقتی در خواب هستید متوجه خواهید شد که در خواب هستید.
کمک‌های رویای شفاف را در نظر بگیرید
ماسک‌های چشمی تخصصی وجود دارند که تشخیص می‌دهند چه زمانی در خواب با حرکات سریع چشم هستید و چراغ قرمزی را روشن می‌کنند که ممکن است در رویاهای شما گنجانده شود و به عنوان نشانه دیگری از خواب تان عمل می‌کند.