ترومبوز وریدی چه بیماری‌ای است؟

اگر خون هنگام انعقاد ساکن باشد آن را «لخته» می‌نامند ولی اگر در حال حرکت باشد حاصل انعقاد را «ترومبوز» گویند. انعقاد خون با فعال شدن سیستم‌های انعقادی و پلاکتی همراه است. انعقاد خون در جلوگیری ازخونریزی نقش بسیار مهمی دارد ولی همین سیستم در شرایط غیرمقتضی می‌تواند منشا بیماری باشد.

عوامل افزایش احتمال ترومبوز خون از این قرار است:

• افزایش تمایل خون برای لخته شدن
• بیماری در جدار رگ
• کاهش در سرعت گردش خون
• شرایطی که در آن احتمال ترومبوز افزایش پیدا می‌کند
• سن، عامل بسیار مهمی است
• بی‌حرکتی نقش کلیدی دارد، به‌خصوص سفرهای طولانی در اتوبوس یا هواپیما
• زایمان و هورمون زنان؛ در ایران لخته وریدی در ماه رمضان و هنگام حج به‌دلیل استفاده نامناسب و خودسرانه از هورمون توسط خانم‌ها برای جلوگیری از عادت ماهانه دیده شده است.
• سرطان
• جراحی و تروما
• بیماری‌های ارثی انعقادی
• سابقه واریس و لخته وریدی

نشانه‌های ترومبوز وریدی چه هستند؟

درد و ورم نشانه‌های اصلی است. باید بر این نکته تاکید کرد که علائم بالینی به تنهایی برای تایید یا رد تشخیص کافی نیستند. برای انجام این امر داپلر رنگی لازم است.

درمان آن به چه صورت است؟

درمان را می‌توان در مراحل اولیه صرفا براساس نشانه‌های بالینی شروع کرد ولی درخواست داپلر باید انجام گیرد. تاخیر در شروع درمان می‌تواند عواقب نامطلوب درپی داشته باشد چراکه احتمال گسترش لخته و گرفتاری رگ‌های ریه با گذشت زمان بیشتر می‌شود. تزریق چند نوبت هپارین برای بیمار خطری نخواهد داشت، اگر معاینه داپلر تشخیص را رد کند. این روش در مراکزی که دسترسی به داپلر با تاخیر انجام می‌شود، توصیه می‌شود.

روش‌های درمانی جدید به‌سوی درمان در منزل متمایل است، به‌دلیل اینکه با استفاده از هپارین سبک نیاز به کنترل خون منتفی است و با اطمینان از نظر موثر بودن درمان همراه با احتمال کمتر خونریزی، می‌توان از این روش در منزل برای مداوای بیمار استفاده کرد.

من خوشحالم که در تحقیقات اولیه هپارین سبک زیرنظر پروفسور کی کار نقش کوچکی داشته‌ام، چراکه به نظر می‌رسد این دارو در درمان و پیشگیری از ترومبوز وریدی از هپارین معمولی بهتر است و امکان درمان در منزل را فراهم کرده است. مطالعه که در سال 1382 چاپ شد، گزارش استفاده از هپارین سبک روی 100بیمار برای جلوگیری از لخته وریدی بعد از جراحی وسیع بود. نتایج این مطالعه برای اولین‌بار قدرت فوق‌العاده قوی این هپارین جدید را برای جلوگیری از لخته شدن خون نشان داد چراکه در هیچ کدام از این 100بیمار لخته وریدی مشاهده نشد.

مقدار هپارین بر چه اساس مشخص می‌شود؟

مقدار هپارین براساس وزن بیمار مشخص می‌شود و روش تزریق زیر جلدی به بیمار یا همراه او آموزش داده می‌شود. همزمان داروی وارفارین تجویز می‌شود و زمانی که آزمایش خون نشان داد که وارفارین به‌مقدار موردنظر خون را رقیق کرده، تزریق هپارین سبک متوقف می‌شود و ادامه درمان به‌مدت چندین ماه توسط وارفارین ادامه می‌یابد. توصیه استفاده از جوراب واریس و ورزش به‌خصوص راه رفتن قسمت مهمی از درمان است.

ترومبوز در رگ‌های سطحی

در این بیماری خون در رگ صافن لخته شده و پوست روی محل لخته دردناک، قرمز، داغ و متورم می‌شود. در بیمارانی که واریس طنابی پیش رفته به‌علت نارسایی سطحی یا عمقی دارند یا در بیماران برگر ترومبوز در رگ‌های سطحی دیده می‌شود. درمان توسط رقیق کردن خون، استفاده از جوراب واریس و راه رفتن انجام می‌شود. برای جلوگیری از تکرار لخته در بیمارانی که دچار واریس به‌علت نارسایی سیستم ورید سطحی هستند، درمان واریس در زمان مناسب لازم است.