سازمان غذا و دارو چه می گوید؟
دکتر مهرناز خیراندیش در رابطه با شیوه نظارت بر باشگاه‌ها و برخورد با متخلفان در زمینه عرضه داروها و مکمل‌های ورزشی به تفاهمنامه‌ای اشاره می‌کند که در سال جدید میان سازمان غذا و دارو و وزارت ورزش امضا شده است. طبق این تفاهمنامه، سازمان غذا و دارو در هر مکانی که خارج از مجرای درست و حقیقی -یعنی داروخانه- اقدام به فروش و عرضه دارو کند، اجازه ورود و نظارت دارد. براساس ماده 27 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هر شخص حقیقی یا حقوقی که بدون انجام تشریفات قانونی نسبت به واردات و صادرات دارو، مکمل، ملزومات و تجهیزات پزشکی اقدام کند، به مجازات کالاهای قاچاق محکوم می‌شود. نگهداری و حمل کالاهای قاچاق نیز احکامی مشابه با ارتکاب به قاچاق دارد.
مربی ها مجاز به تجویز مکمل و دارو نیستند
توزیع مکمل‌های ورزشی توسط مربیان ورزش غیرمجاز است. این کالاها باید طبق برنامه رژیمی خاص و با مشورت پزشک یا کارشناس تغذیه و افراد متخصص در زمینه تجویز مکمل‌های ورزشی مصرف شوند. به گفته دکتر خیراندیش، مکمل‌هایی که از افراد یا فروشگاه‌های غیرمجاز تهیه می‌شوند، عوارض خطرناکی دارند. لذا مربیان و باشگاه‌های ورزشی هیچ‌گونه حقی برای خرید و توزیع مکمل‌های ورزشی ندارند. قاعدتا در ارتباط با فرآورده‌هایی که در خارج از سیستم داروخانه عرضه می‌شوند، احتمال قاچاق و تقلب وجود دارد. بنابراین تنها مکمل‌هایی معتبر هستند که از سوی سازمان غذا و دارو برچسب اصالت دریافت کرده و از مبادی مجاز به فروش می‌رسند.
مفید به شرط تجویز پزشک
تزریق استروئیدهای آنابولیک همیشه هم مضر نیست. به گفته دکتر مهاجری، این داروها برای درمان بعضی بیماری‌ها می‌توانند مفید واقع شوند؛ ازجمله کم‌کاری غدد جنسی، نازایی، کم‌خونی، بعضی از انواع سرطان‌ها، ایدز، پوکی استخوان، بعضی سوختگی‌ها و عفونت‌های شدید. اما در این شرایط نیز دارو باید زیرنظر پزشک تجویز و مصرف شود. دکتر مهاجری در ادامه با اشاره به اثرات مخرب سوءاستفاده از استروئیدهای آنابولیک متذکر می‌شود که میزان دوز دریافتی ورزشکاران از این داروها معمولا 10 تا 100 برابر دوز درمانی است. ورزشکاران در اغلب موارد این داروها را بدون تجویز پزشک از مراکزی مثل باشگاه‌های ورزشی تهیه می‌کنند. بعضی‌ها نیز قرص‌های خوراکی و داروهای تزریقی استروئید را به‌طور همزمان مصرف کرده و با این کار احتمال بروز عوارض را به مراتب افزایش می‌دهند.
عضله‌سازی با هورمون رشد و انسولین
سوماتروپین از دیگر داروهایی است که امروزه توسط ورزشکاران برای افزایش توده عضلانی استفاده می‌شود. به گفته دکتر مهاجری، این دارو همان هورمون رشد است که در سنین رشد برای کوتاهی قد به کار می‌رود.
اما استفاده نابجا از آن می‌تواند باعث عوارضی چون بالارفتن قند خون، اختلالات مفصلی، اسکولیوز (کژپشتی) و… شود. تزریق غیراستریل آن نیز با خطر آبسه در محل و ابتلا به عفونت همراه است. علاوه بر هورمون رشد، بعضی ورزشکاران
برای حجیم شدن عضلات خود از انسولین
استفاده می‌کنند. انسولین، داروی تزریقی پایین آورنده قند خون است که برای افراد دیابتی تجویز می‌شود.
استفاده از این دارو در افراد غیردیابتی و ورزشکار می‌تواند با خطر افت شدید قند خون همراه باشد. حتی یک مورد مرگ نیز به‌دنبال تزریق انسولین در میان ورزشکاران گزارش شده است.
چطور تقلبی ها را بشناسیم
دکتر مهرناز خیراندیش معتقد است که امروزه با پیشرفت علم، تقلب‌ها بسیار پیچیده شده‌اند. بنابراین افراد عادی قادر به شناسایی تمام آنها نیستند. بهترین راهکار در این زمینه، اعتماد به ارگان‌های نظارتی است. احتمال تخلف در مکمل‌های ورزشی زمانی مطرح می‌شود که فرد آن را از مبادی غیرمجاز تهیه کند. یک کالای رژیمی ورزشی باید از مسیرهای مجاز وارد شده و تمام حقوق گمرکی را رعایت کند. این محصولات باید مورد آزمایش و ثبت نیز قرار بگیرند تا در مرحله بعد در مراکز مورد تایید به فروش برسند. گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که کالای اصل و معتبر خارج از مسیر قانونی، به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود. در این موارد مصرف کالا توصیه نمی‌شود. گاهی نیز کالای مکمل از مبادی قانونی ورود پیدا می‌کند، در حالی که از روی فرآورده اصیل کپی‌برداری شده و برچسب قلابی روی آن درج شده است. این کالاها هویت مشخصی ندارند و معلوم نیست که در کشور‌های همسایه یا انبار‌های زیرزمینی کشور خودمان ساخته شده‌اند. علاوه بر اینها عرضه و فروش بعضی برندها با وجود اینکه ترکیبات و مسیرهای قانونی را دارا هستند، در کشور ما ممنوع است.
فقط از داروخانه‌ها خرید کنید
اگرچه سازمان‌های بازرسی با جدیت بر قاچاق فرآورده‌های سلامت نظارت دارند اما باتوجه به گستره وسیع مرزهای جغرافیایی، ورود فرآورده‌های قاچاق همیشه به‌طور کامل قابل‌کنترل نیست. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، تهیه مکمل‌های ورزشی از داروخانه‌ها است. با این سیاست می‌توان تفاوت مکمل مجاز و غیرمجاز را تشخیص داد. به گفته دکتر خیراندیش مراکزی چون فروشگاه‌های سلامت، باشگاه‌های ورزشی یا عطاری‌ها و… مجاز به فروش مکمل‌های ورزشی نیستند. بعضی کمپانی‌ها نیز از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای اقدام به تبلیغ فرآورده‌های مکمل ورزشی می‌کنند. در حالی که باید بدانید هیچ فرآورده مجازی حق تبلیغ در شبکه‌های ماهواره‌ای را ندارد.
منبع: مجله سیب سبز