• ندا تفضلی هرندی
• جراح دندانپزشک
• ۱۳۹۹/۰۳/۲۶
• 1 دقیقه

اغلب افراد فکر می کنند که مراقبت و حفظ دندانهای شیری اهمیتی ندارد، چون این دندانها بعد از هفت سالگی می افتند.اما اینطور نیست. در ادامه مطلب به بررسی اهمیت و لزوم حفظ دندانهای شیری می پردازیم و دلایل آن را ذکر می کنیم. با ما همراه شوید.

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با ندا تفضلی هرندی کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

مقدمه ای بر دندانهای شیری
دندان شیری غیر از سه وظیفه مهم جویدن، صحبت کردن و زیبایی که برای دندانهای دائمی نیز وجود دارد، چند وظیفه مهم‌تر نیز بر عهده دارد. ابتدا اینکه زیر هر کدام از دندانهای شیری یک جوانه دندان دائمی وجود دارد که فضای کافی برای رویش آن دندان از سوی دندان شیری تأمين می‌شود. دیگر آنکه هر کدام از دندانهای دائمی از ریشه دندانهای شیری به‌ عنوان راهنما استفاده می‌کنند تا در مسیر اصلی رویش خود قرار گیرند و در مکانی مناسب رویش پیدا کنند که اگر چنین نبود حتماً به‌هم‌ریختگی و اختلال در مکان و مسیر رویش دندانهای دائمی اتفاق می‌افتاد.
سوم این که دندانهای شیری وسیله ای کمکی برای تمرین مسواک و رعایت بهداشت و کسب مهارت در حفظ سلامت دندانهای دائمى است. همچنین، از دست رفتن دندان شیری صدمات جبران‌ناپذیر روحی برای کودک به خصوص در دوران تحصیل دارد.

بخش زیادی از به‌ هم‌ریختگی‌ها و نامرتبی دندانهای دائمی به علت زود از دست رفتن دندانهای شیری اتفاق می‌افتد، پس می‌توان گفت سلامت دندانهای دائمی در گرو حفظ و نگهداری و سلامت دندانهای شیری است. بنابراین مراقبت‌هایی که برای دندانهای دائمی لازم و ضروری است مانند مسواک زدن به‌موقع و صحیح، استفاده از نخ دندان و همچنین معاینات دوره‌ای مکرر و منظم باید با دقت بیشتری برای دندانهای شیری نیز صورت بگیرد.
لذا، تا آنجا که ممکن است نباید اجازه دهیم دندانهای شیری دچار پوسیدگی و مشکلات بعدی شود یا اگر چنین شد، به‌موقع برای درمان اقدام شود.

اهمیت وجود دندان شیری و محافظت از آن
در سن ٦ سالگى اولین دندانهای شیری لق می شوند و می افتند. علت لق شدن دندانهای شیری این است كه دندانهای دائمی با رویش به سمت دندانهای شیری و تماس با آنها، به تدریج، ریشه دندان شیری را تحلیل برده و با تحلیل رفتن كامل ریشه دندانهای شیری، این دندانها لق شده و می افتند.

از حدود سن ۶ تا١٢ سالگى كودكان در دوره دندانهای <مختلط> قرار دارند كه در این سن مخلوط دندانهای شیری و دائمی در دهان كودك وجود دارد و به تدریج با افتادن تمام دندانهای شیری و جایگزین شدن دندانهای دائمی، شخص وارد دوره دندانهای دائمی خواهد شد.
نكته مهم در مورد سن ۶ سالگی كودكان این است که در این سن، در انتهای دهان كودكان دندانهای دائمی به نام دندان ۶ سالگی (اولین آسیای دائمی) رویش پیدا می کند.

این دندانها در انتهای هر فك در هر طرف یك عدد و در مجموع در دهان ۴ عدد در حدود سن ۶ سالگی رویش پیدا میکنند و برای رویش آنها دندان شیری لق نخواهد شد بلكه این دندانها به صورت مستقل در انتهای دهان رویش خواهند یافت.

دندان شیری باید تا زمان رويش دندانهاى دائمى بماند و کار خود را انجام دهد و اگر زودتر از موعد دندانهای شیری را بکشیم نظم و ترتیب دندانها را برهم زدیم.

معمولا تا شش ماه زودتر مجاز هستیم که دندان شیری را بکشیم. ولى اگر دندان شیری آبسه و عفونت کرده بود در این صورت مجبور هستیم که آن را بکشیم و باید از فضا نگهدارنده ها به عنوان جایگزین استفاده شود. در این صورت آن فضا جهت رويش دندان دائمى حفظ می شود. پس این کار را انجام می دهیم تا کودک نیاز به ارتودنسی پیدا نکند .

پس بهتر است والدین به دندانهای شیری کودک خود توجه لازم را داشته باشند و به آن رسیدگی کنند. در صورتی که پوسیدگی دارد آن را درمان کنند و تا زمان افتادن دندان شیری آن را حفظ کنند و در دهان باقی بماند تا از ایجاد اختلال پیشگیری شود.

چرا دندانهای شیری اهمیت دارند؟
با نگهداری دندان شیری باید فضا را برای رویش دندانهای دائمی حفظ کرد، زیرا با از دست رفتن هر دندان اولیه (شیری) دندانهای مجاور به ناحیه بی‌دندانى حرکت می‌کنند و فضا را می‌بندند و مانع رویش دندان دائمی در جای اصلی خود می‌شوند که سبب بروز مشکلاتی از قبیل نهفتگی دندان، نامنظم شدن دندانها و تنگی فک می‌گردد. از این رو توصیه می‌شود، اگر دندانهای اولیه زود هنگام از دست بروند باید در جای آنها دستگاه‌هایی به نام فضا نگهدار، برای حفظ فضای دندان دائمی گذاشته شود.

داشتن دندانهای شیری سالم، زیربنای رشد دندانهای دائمی سالم است.
در واقع این دندانهای شیری سالم، فضای لازم را برای دندانهای دائمی جایگزین خود حفظ می کنند تا دندانهای دائمی زیرین آنها به موقع و در جای مناسب خود رویش پیدا کنند.
اگر یك دندان شیری زودتر از زمان مناسب خود، کشیده شود، دندانهای مجاور آن به سمت فضاى بى دندانى حركت كرده و فضای دندان کشیده شده را اشغال خواهد كرد. در نتیجه هنگامی كه دندان دائمی زیرین دندان کشیده شده، به زمان رویش برسد، به دلیل نداشتن فضای کافی، رویش نابجا خواهد داشت و یا نهفته باقی می ماند و مشكلات ارتودنسی و ردیف نبودن دندانها را برای كودك ایجاد خواهد كرد.
حتی اگر بین دندانهای شیری پوسیده شود و مقداری از نسج دندانها در اثر پوسیدگی از بین برود،دندان عقبی به اندازه نسج از دست رفته دندان جلویی به سمت جلو حركت كرده و فضای دندان جلویی را اشغال خواهد كرد.
بنابراین حتی پوسیدگی های كوچك دندانهای شیری نیز باید به سرعت ترمیم شوند و حتی الامكان دندان شیری قابل نگهداری در دهان را نباید زودتر از موعد مقرر کشید.

دندانهای شیری و نقش آنها در مهارت حرف زدن
كودكانی كه به دلیل پوسیدگی دندانهای شیری خود، خصوصا دندانهای جلویی خود را از دست می دهند، قادر نیستند به خوبی صحبت كنند و در هنگام تكلم دچار اشكال خواهند شد.

یکی از مهمترین دلایل اهمیت دندانهای شیری كه شاید کمترین توجه به آن شده است، نقش آنها در زیبایی كودكان است. پوسیدگی دندانهای شیری و یا تیره شدن آنها توسط داروهای مختلف (مثلا قطره آهن) تاثیر نامطلوبی در زیبایی كودكان می گذارد و به دنبال آن كودك از ظاهر خود خجالت می کشد و اعتماد به نفس خود را از دست خواهد داد.

روشهای مراقبت از دندانهای شیری
دندانهای شیری از هنگام رویش در دهان نیاز به مراقبت دارند. از زمانی كه دندانهای شیری در دهان رویش پیدا می کنند، باید تمیز شوند تا امكان پوسیدگی آنها کاهش یابد.
برای كودكان زیر ۲ سال امكان مسواك زدن به روش های معمول وجود ندارد. دندانهای كودكان زیر ۲ سال باید به كمك تكه گاز یا پارچه تمیز مرطوب، تمیز شود و یا از مسواك های مخصوصی به نام مسواك انگشتي كه در انگشتان والدین قرار گرفته و به كمك موهای نرم آن، دندانهای كودك تمیز می شود، استفاده كرد.

مراقبت و مسواك زدن صحیح این دندانها بسیار لازم است زیرا این دندانها كلید رشد صحیح دندانهای دائمی خواهند بود.

پوسیدگی دندانهای شیری در کودکان و روش درمان آنها
کودکان معمولا با علائم پوسیدگی دندان ناآشنا هستند یا نمی دانند که چطور باید درمورد آن به پدر و مادر خود اطلاع دهند. مثلا به جای اینکه بگویند دندان‌ درد دارم، ناگهان دیگر غذا نمی خورند یا با بعضی نوشیدنی ها مخالفت می کنند. در واقع ۲۳ درصد از بچه های این محدوده سنی دندان خراب و ترمیم نشده دارند. این مسئله باعث شده پوسیدگی گسترش یافته و دندان های دیگرشان هم تحت تاثیر قرار بگیرد.

بخصوص اگر پوسیدگی در دندانهای آسیاب یا بین دندانها اتفاق افتاده باشد، این موضوع را بدتر می کند زیرا این مکانها در معرض دید نیستند و احتمال اینکه پدر و مادر متوجه آن نشوند بیشتر است.به همین خاطر باید به طور مدام کودکانتان برای چکاپ به دندانپزشکی مراجعه كنند و از سلامت دندانهایشان اطمینان حاصل کنید.

آکادمی دندانپزشکی اطفال آمریکا می گوید به محض اینکه اولین دندان کودكتان در بیاید یا قبل از یک‌ سالگی باید او را به دندانپزشکی ببرید و بعد از آن، هر شش ماه یک بار برای چکاپ به آنجا مراجعه کنید. در این صورت پوسیدگی خیلی زود تشخیص داده شده و قبل از اینکه وخیم تر شود، تحت درمان قرار می گیرد.

اگر فرزند شما سالم است و احتمال داده شود کشیدن دندانهای شیری، مشکلاتی را در توانایی غذا خوردن و یا صحبت کردن او ایجاد می‌کند و یا احتمال داده شود که در اثر کشیدن دندا‌نهای شیری، دندانهای دائمی به‌درستی رشد نکنند، ممکن است درمان ریشه یا عصب‌کشی توصیه شود.