آیا درمان تنبلی تخمدان امکان پذیر است؟

تنبلی تخمدان با ایجاد اختلال در فرایند تخمک‌گذاری موجب برهم خوردن تعادل هورمونی بدن و بی‌نظمی یا توقف عادت ماهانه می‌شود. باید دانست که ژنتیک، سبک زندگی و عوامل محیطی ازجمله عوامل مؤثر در بروز این عارضه می‌باشد. در این مقاله به معرفی بیماری تنبلی تخمدان و راه­های درمان آن می‌پردازیم.

نحوه عملکرد طبیعی تخمدان

به طور طبیعی، غده هیپوفیز با ترشح هورمون FSH تخمدان را جهت تولید تخمک تحریک می‌کند و با رشد اولین سلول‌های درون تخمدان، رحم شروع به ساخت دیواره جهت آمادگی برای بارداری می‌کند. پس از 12 الی 16 روز، هیپوفیز با ترشح  هورمون  LH دستور رهاسازی بهترین تخمک از تخمدان را می‌دهد و در همین حین جهت آمادگی رحم برای بارداری، هورمون پروژسترون نیز تولید می‌شود. باید دانست که تخمک‌های آزادشده از تخمدان درون کیسه‌ها یا فولیکول‌هایی که روی سطح تخمدان هستند، رشد می‌کنند. البته فقط یکی از این فولیکول‌ها به بلوغ کامل می‌رسد و باقی فولیکول‌ها از بین می‌روند تا زمینه رشد بالغ‌ترین فولیکول فراهم گردد. این امر به کمک فاکتورهای مهارکننده اتفاق می‌افتد که مانع از رشد سایر فولیکول‌ها می‌شود.

تخمدان پلی کیستیک چیست؟

در عارضه تنبلی تخمدان، فولیکول‌های موجود بر روی سطح تخمدان به صورت کامل بالغ نمی‌شوند و دچار اختلال عملکردی می‌گردند؛ بدین صورت که آزادسازی تخمک از فولیکول رخ نمی‌دهد و فاکتورهای مهارکننده جهت جلوگیری از رشد سایر فولیکول‌ها، تولید نمی‌شود. به همین دلیل، فولیکول‌های نیمه‌رشدکرده بر روی سطح تخمدان باقی می‌مانند که به نام کیست شناخته می‌شوند. این کیست‌ها نه از بین می‌روند و نه امکان باروری دارند و تخمدان پلی‌کیستیک یا عارضه تنبلی تخمدان را ایجاد می‌کنند.

علائم تنبلی تخمدان

نشانه‌ها و علائم هشداردهنده وقوع تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک عبارتند از:

• افزایش آندروژن (ترکیبات طبیعی و مصنوعی دخیل در خصوصیات مردانه) از قبیل هورمون تستوسترون با ایجاد تظاهراتی نظیر آکنه شدید، ریزش موی نواحی شقیقه‌ها و وسط سر و رویش موی صورت و بدن
• مقاومت به انسولین و در پی آن، تحریک تخمدان و تولید هورمون مردانه
• قاعدگی های نامنظم با فواصل زمانی  بیش از 35 روز و یا کمتر از 9 سیکل در هرسال
• قاعدگی‌های طولانی و خونریزی شدید
• تیرگی پوست قسمت‌های چین‌خورده نظیر پوست گردن و نواحی تناسلی
• اضافه‌وزن
• سردرد

روش های تشخیص تخمدان پلی کیستیک

پس از مشاهده علائم و مشورت با پزشک قدم اول معاینه فیزیکی است که شامل اندازه‌گیری شاخص BMI، فشارخون، قد و وزن می‌باشد. معمولاً جهت تشخیص و تأیید تخمدان پلی‌کیستیک روش‌های زیر به کار گرفته می‌شود:

• سونوگرافی: به‌خصوص سونوگرافی واژینال، بهترین روش بررسی وضعیت تخمدان‌ها به شمار می‌رود که طی آن ظاهر تخمدان‌ها، ضخامت رحم و تعداد فولیکول‌های کوچک روی تخمدان مشاهده می‌شود.
• تست های هورمونی: برای تشخیص اختلالات تخمدان و رحم از تست‌های هورمونی استفاده می‌شود که شامل اندازه‌گیری سطح هورمون‌های LH، FSH، SBGH، AMH و مقدار افزایش تستوسترون، استروژن و آندروستندیون می‌باشد.
• آزمایش خون: اغلب در آزمایش خون جهت تشخیص PCOS، پارامترهایی نظیر قند خون، انسولین، سطح‌تری گلیسیرید و کلسترول و نیز میزان تحمل گلوکز اندازه‌گیری می‌شود.
• آزمایش‌های افتراقی: از آنجایی که ممکن است برخی از علائم PCOS شبیه بیماری‌های دیگری باشد؛ لذا انجام آزمایش‌هایی دیگر جهت رد علل سایر بیماری‌ها کمک‌کننده است. ازجمله این آزمایش‌ها می‌توان به تست اندازه‌گیری پرولاکتین جهت تشخیص هیپرپرولاکتینمی، تست هورمون TSH برای رد اختلال عملکرد غده تیروئید و تست سنجش کورتیزول جهت شناسایی سندرم کوشینگ اشاره نمود.

عوارض بیماری تنبلی تخمدان

عارضه تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند اختلالات و عوارض زیر را برای فرد به دنبال داشته باشد:

• ناباروری
• بیماری‌های قلبی و عروقی
• هیپرپلازی آندومتر
• وقفه تنفسی در خواب
• سرطان دهانه رحم
• دیابت
• افسردگی

روش های درمان تنبلی تخمدان

درمان تنبلی تخمدان براساس علائم و عوارض آن صورت می‌گیرد تا بتواند ضمن حفظ قدرت باروری برای مدتی طولانی‌تر، سلامت عمومی فرد را نیز تأمین کند. به عنوان مثال، بسته به مشکلاتی نظیر بی‌نظمی قاعدگی، پرمویی مردانه، ریزش مو، ناباروری و... می‌توان از قرص و داروهای هورمونی یا غیرهورمونی برای کنترل این عوارض استفاده کرد. در صورت خفیف بودن تنبلی تخمدان با رعایت مواردی نظیر دوری از استرس، ورزش منظم و یا رژیم غذایی سالم می‌توان مصرف داروهای هورمونی را کاهش داد و یا قطع نمود؛ اما در صورت شدیدتر بودن بیماری، بسته به عوامل ایجاد عارضه، راه های درمان‌  تنبلی تخمدان متفاوت خواهد بود. در ادامه به بررسی راه­های پیشنهادی جهت درمان تخمدان پلی­کیستیک می‌پردازیم.

• دارودرمانی: داروهای مورد استفاده برای درمان PCOS به‌منظور تنظیم دوره‌های قاعدگی، حذف فولیکول‌های سطح تخمدان، تنظیم فرایند تخمک‌گذاری و نیز کاهش رشد موهای زائد تجویز می‌شود. همچنین در صورت عدم قصد بارداری، مصرف داروهای دیابت می‌تواند باعث کاهش مقاومت به انسولین و کاهش سطح هورمون آندروژن شود و به رفع عوارض تنبلی تخمدان کمک کند.
• جراحی لاپاراسکوپی: در صورتی که درمان‌های دارویی مؤثر واقع نشود، به منظور حذف بخش‌های تولیدکننده هورمون‌های مردانه، جراحی لاپاراسکوپی به کار گرفته می‌شود تا تخمدان پاک‌سازی گردد و امکان تخمک‌گذاری مجدد و بارداری فراهم شود.
• روش های کمک باروری: در صورتی که هیچ‌کدام از روش‌های درمانی برای برطرف شدن عارضه PCOS کارآمد نباشد و فرد قصد بارداری داشته باشد، می‌توان از روش‌های کمک باروری نظیر IUI و IVF جهت فرزند آوری استفاده نمود.

درمان تنبلی تخمدان با طب سنتی

مصرف برخی گیاهان دارویی نظیر تخم کتان، ریشه شیرین‌بیان، نعنای تند، رازیانه، ریحان و همچنین برخی مواد موجود در منازل نظیر زردچوبه، دارچین، سرکه سیب، زغال‌اخته، غذاهای حاوی پروتئین ازجمله گوشت، تخم‌مرغ، حبوبات و دانه‌ها می‌تواند در بهبود عارضه تنبلی تخمدان نقش بسزایی داشته باشد. همچنین مصرف ویتامین‌های گروه B، ویتامین D، منیزیوم و غذاهای حاوی فیبر نظیر سبزیجات برگ‌سبز و غلات کامل برای تقویت تخمدان مناسب می‌باشد.

آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث ناباروری می‌شود؟

یکی از علل ناباروری در بانوان، تنبلی تخمدان یا PCOS می‌باشد؛ چراکه در این عارضه، رشد کیست‌های حاوی تخمک‌های نابالغ موجب افزایش ترشح آندروژن‌ها و در نتیجه، بروز اختلالات تخمک‌گذاری و بی‌نظمی قاعدگی می‌گردد که این امر می‌تواند زمینه‌ساز نازایی شود. ازآنجایی که با گذر زمان، این اختلالات هورمونی بیشتر می‌شود؛ لذا علاوه بر ناباروری، در زنانی که قصد بارداری ندارند هم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان رحم را در سنین 40 الی 50 سال افزایش دهد. سخن پایانی به‌طورکلی، عارضه تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک لزوماً خطرناک یا سرطان‌زا نیست؛ اما گاهی می‌تواند عوارض شدیدی بر سلامت فرد بگذارد؛ لذا توجه به علائم هشداردهنده، عدم بارداری بعد از 12 ماه اقدام ناموفق و یا مشاهده علائم بیماری دیابت، می‌بایست جهت انجام اقدامات به‌موقع به پزشک مراجعه کرد تا بتوان از عواقب خطرناک این بیماری جلوگیری نمود. منابع: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/polycystic-ovary-syndrome-pcos https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/treatment/ https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pcos/diagnosis-treatment/drc-20353443 https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8316-polycystic-ovary-syndrome-pcos https://raadinahealth.com/fa/blog/treatments-of-polycystic-ovary-syndrome   برچسب ها : درمان تنبلی تخمدان,تخمدان پلی کیستیک