نکاتی در مورد سینوسهای صورت از زبان دکتر محمدی

سینوس های صورت حفرات هوادار هستند که در ضخامت استخوان های صورت قرار دارند و در یک انسان بالغ سینوس ها عبارتند از:

1- سینوس فکی فک فوقانی یا ماگزیلا که دو عدد می باشند.

2- سینوس پیشانی که در ضخامت استخوان پیشانی قرار گرفته اند و توسط دیواره های استخوانی باریک حداقل طرف چپ و راست می باشند.

3- سینوس اتموئید که در ضخامت استخوان اتموئید و در حد فاصل دو حفره چشم در خط وسط قرارگرفته و متشکل از سلول های هوایی (حجرات هوایی) زیادی هستند و می توان بر اساس وضعیت جلو وعقب قرارگرفتن، سینوس  اتموئید قدامی (جلویی) و خلفی (پشتی) تقسیم شوند.

4- سینوس اسفنوئید که در ضخامت استخوان اسفنوئید در عمق خط وسط حفره بینی قرارداشته و توسط دیواره استخوانی نامنظم می تواند به چپ و راست تقسیم شود. قابل ذکر است که این حفرات هوایی یا سینوس ها از داخل توسط مخاط تنفسی پوشیده شده و دارای هوا بوده و مرتب سلولهای مخاطی ترشح می کنند که ترشحات از مداخل سینوس های مزبور وارد حفره تنفسی بینی می شوند.

علل وجود سینوسهای صورت و کارایی آنها:

کارایی آنها و چرایی وجود آنها بطور اختصار عبارتند از:

1- سینوس ها به عنوان سپر دفاعی و محافظ ارگان های حیاتی صورت مانند چشم ها و مغز و طروق حیاتی می باشند که در مواقع ضربه های شدید به صورت به عنوان سپر دفاعی و محافظتی مانع از آسیب ارگان های حیاتی می شوند.

2- این حفرات هوایی باعث شکل دهی و ترسیم شکل ظاهری صورت می شوند و در کاهش وزن کلی سر و جمجمه تاثیر دارند.

3- این حفرات هوایی یا سینوس ها بعلت اینکه توخالی و دارای هوا هستند در رزنانس یا تشدید اصوات کمک کننده می باشند.

4- لایه داخلی پوشاننده سینوس ها با ترشح مولکولی آبکی اطراف فضای بینی و مجرای تنفسی در پاکسازی و مرطوب کردن هوا عبوری کمک می کنند.

5- سینوس ها چون حفره هوایی توخالی هستند و در تعدیل حرارات مرکز صورت و ارگانهای حیاتی نقش مهمی دارند.

سینوزیت چیست؟

التهاب و تورم مخاط پوشاننده داخلی سینوس را سینوزیت می گویند که می توانند منشاء ویروسی – میکروبی – آلرژیک داشته باشد. در زمان التهاب مخاط سینوس ها یا سینوزیت ترشحات آن بیشتر شده و گاهی حالت چسبناک تر پیدا می کند و دارای درد یا تندرنس (درد با فشار ) می شود. سینوزیت بر اساس مدت علایم به سه دسته حاد (زیر 6 هفته)- تحت حاد (6 هفته تا 6 ماه) و مزمن (بیش از 6 ماه )تقسیم می شود همانطور که ذکر شده سینوزیت می تواند آلرژیک بوده یا علل عفونی مانند ویروس ها و انواع میکروب ها، عامل آن باشند. سینوزیت ویروسی که معمول در جریان سرماخوردگی ساده یا سایر ویروسها ایجاد می شود معمول زودگذر بوده و زیر یک هفته خود به خود و با درمان علامتی بهبود می یابد و معمول دارای ترشحات آبکی زیر 5 روز می باشد. در حالیکه سینوزیت میکروبی می تواند از نوع حاد تا انواع مزمن و دراز مدت متغیر باشند.

میکروب هایی که باعث سینوزیت می شوند معمول بیشتر همان میکروب هایی هستند که عفونت گلو یا سایر راه های تنفسی را ایجاد می کنند در صورتیکه ترشحات آبکی در بیمار سرماخورده از 5 روز فراتر رود و رنگ ترشحات غلیظ برنگ زرد یا سبز تبدیل شود احتمال زیاد سینوزیت میکروبی ایجاد شده است که در این صورت پزشک گوش حلق و بینی از آنتی بیوتیک استفاده می کنند.

سینوزیت آلرژیک بدنبال آلرژی فصل یا دائمی باشد آلرژی حاد کمتر دیده می شود ولی بیشتر بیماران آلرژیک به صورت مزمن می باشند و مرتب ترشحات آبکی داشته که علائم دیگر مانند خارش ، عطسه زیاد و انسداد بینی دارند مخاط سینوس های آلرژیک گاهی دچار عفونت میکروبی تکرار شونده می شوند و اغلب این بیماران از سینوزیت های مکرر میکروبی و انسداد بینی طی ماهها و سالیان متمادی شاکی هستند و تعدادی از این بیماران با آلرژی شدید یا عدم درمان مناسب دچار پولیپ بینی می شوند. پولیپ بینی واقعی در واقع ادم یا تورم گوشت مانند مخاط پوشاننده سینوس ها بوده که به طرف فضای داخل بینی رشد می کنند. پولیپ ها برنگ روشن و دارای حرکت دینامیک بوده و با فین کردن به بیرون حرکت می کنند. پولیپ ها معمولاً درد ندارند و فقط باعث انسداد تنفسی می شوند. پولیپ بینی واقعی به لحاظ اینکه ماهیت آلرژی دارند بعد از جراحی و حذف در صورت عدم کنترل آلرژی دوباره عود می کنند.

از این رو بیماران دارای پولیپ آلرژیک باید قبل و بعد از عمل تحت درمان نگهدارنده قرار گیرند تا عود نکند بندرت در افراد آلرژیک شدید و دارای پولیپ بینی به آسپرین و سایر مسکن های غیر استروئیدی حساس بوده و با مصرف آنها دچار حملات تنگی نفس و آسم و بروانکو اسپاسم می شوند که به علامت سه گانه پولیپ بینی حملات آسماتیک و حساسیت به آسپرین بنام سندرم samter  می گویند.

درمان سینوزیت:

همانطور که ذکر شد سینوزیت آلرژیک بیشتر وابسته به آلرژی سینوزانال بوده و ماهیت مزمن دارد. از اینرو بیماران تحت درمان  انواع داروهای ضد حساسیت مانند قرص ضد حساسیت – اسپری کورتون استنشاقی و سایر داروهای دیگر که بر اساس شدید آلرژی توسط متخصص گوش حلق و بینی درمان تغییر می کند. در بیماران دارای پولیپ های بزرگ و انسداد مدخل سینوس ها می تواند از جراحی اندوسکوپی توام استفاده شود. در بیماران کاندید عمل زیبایی بینی (رینوپلاستی) در صورت سینوزیت آلرژیک و پولیپ، قبل و بعد از عمل جراحی درمان دارویی لازم شده و پولیپ ها حین عمل رینوپلاستی خارج می شود و مدخل سینوس های انسداد یافته بروش آندوسکوپی پاکسازی و باز می شود.

افراد دچار سینوزیت ویروسی که معمولاً بدنبال سرماخوردگی و سایر ویروس های درگیر کننده مخاط سینوس ها ایجاد می شود معمولاً حاد بوده و زیر یک هفته خود بخود خوب می شوند.

البته در این بیماران از درمان علامتی مانند داروهای ضد احتقان و رقیق کننده موکوس  و مصرف بیشتر مایعات و… استفاده می شود.

در مورد درمان سینوزیت میکروبی بر اساس شدت علائم و مدت آن درمان انجام می شود معمولاً سینوزیت حاد میکروبی بخوبی با درمان (آنتی بیوتیک) یا حتی درمان علامتی و مصرف مایعات و شستشوی بینی از بین می رود. در مورد سینوزیت میکروبی تحت حاد و مزمن درمان آنتی بیوتیک دراز مدت حتی تا یکماه و سایر درمانهای دیگر مانند مرطوب نگه داشتن حفره بینی با سرم شستشوی فیزیولوژیک کاربرد دارد.گاهی در سینوزیت مزمن یا انواع مقاوم به درمان آنتی بیوتیکی که دچار عوارض سینوزیت می شوند از اقدامات جراحی مانند آندوسکوپی سینوس ها استفاده می شود.

عوارض سینوزیت:

به اختصار شامل:

1-    پیوسل(حفره چرکی سینوس) یا موکوسل(حفره دارای ترشحات زیاد محصور موکوس در سینوس که باعث علایم فشاری و حتی جابجایی حفره چشم می شود)

2-    عفونت چشمی بصورت سلولیت پره سپتال یا سپتال و در موارد وخیم عفونت داخل چشمی

انتشار عفونت به ارگانهای حیاتی داخل تر مانند عروق کاروتید یا سینوس کاورنو و مغز و…