دکتر پیام فرح بخش، متخصص تغذیه و رژیم درمانی:
مراقب باشید گوجه کال به خوردتان ندهند!
برای درست کردن رب اولین و مهم‌ترین مقوله گوجه‌فرنگی مرغوب است، برای همین باید گوجه‌ها رسیده و آبدار باشند. متاسفانه برخی افراد سودجو برای تهیه رب‌های خانگی که قصد فروش آنها را دارند، از گوجه‌های کال یا گوجه‌هایی که بعضی از قسمت‌هایش سبز‌رنگ است، استفاده می‌کنند. باید بدانید که این قسمت‌های سبز‌رنگ دارای ماده‌ای سمی به‌نام سولانین هستند که این ماده قادر است سلامت افراد را به‌خطر بیندازد، بنابراین چه در تهیه رب‌های خانگی و چه کارخانه‌ای حتما باید از گوجه‌فرنگی‌های رسیده استفاده شود.
التهاب دستگاه گوارش با رب کال
سولانین ماده‌ای سمی است که مصرف آن برای انسان عوارض زیادی به‌همراه دارد که مهم‌ترین آن ملتهب شدن روده و معده است، اما غیر از این مشکل، این ماده قادر است افراد را با مشکلاتی ازجمله ناباروری، التهاب پوست، گشادی کبد، شکم درد و… مواجه کند.
روش پخت رب خیلی مهم است؟
رب گوجه‌فرنگی خواص زیادی دارد؛ یکی از مهم‌ترین خاصیت آن وجود آنتی‌اکسیدانی با نام لیکوپن است. این ماده در اکثر میوه‌های قرمز یافت می‌شود اما منبع اصلی این ماده در گوجه‌فرنگی است. همان‌طور که می‌دانید برای تهیه گوجه‌فرنگی حرارت یکی از مهم‌ترین مرحله در تهیه رب است که در این مرحله به‌دلیل دریافت حرارت، لیکوپن آزاد می‌شود، یعنی خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌اش افزایش پیدا می‌کند، به‌همین دلیل می‌توان ادعا کرد رب گوجه‌فرنگی یکی از محصولاتی است که به‌دلیل این فرایند، می‌تواند در سلامت افراد نقش بسزایی داشته باشد.
اما در اکثر اوقات رب‌هایی که در خانه و زیرنظر افراد غیرمتخصص تهیه می‌شود، میزان حرارت بیش از حد نیاز است؛ در این صورت می‌توان گفت رب گوجه‌فرنگی که بیش از حد نیاز درمعرض حرارت باشد، نه‌تنها فاقد آنتی‌اکسیدان است بلکه دیگر جز مواد مغذی به‌شمار نمی‌آید. باتوجه به شرایط ذکر شده، اگر از مرحله ساخت رب‌های خانگی اطمینان ندارید، بهتر است از رب‌های کارخانه‌ای استفاده کنید.
چرا پای تقلب به میان می‌آید؟
یکی از مزیت‌های بارزی که رب‌های خانگی نسبت به رب‌های کارخانه‌ای دارند، عدم وجود مواد افزودنی در آنهاست که این ویژگی رب‌های خانگی را از رب‌های کارخانه‌ای متمایز کرده است. همچنین رب خانگی که زیرنظر خود فرد تهیه شود، می‌تواند قابل استفاده برای همه افراد خانواده باشد. به‌عنوان مثال با کنترل نمک، برای افرادی که فشارخون بالایی دارند رب خانگی قابل استفاده است. کودکانی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند باید از مواد غذایی استفاده کنند که فاقد گلوتن باشد.
برای همین رب‌های خانگی می‌تواند برای آنها بهترین گزینه باشد چرا‌که فاقد گلوتن و مواد افزودنی است، اما وقتی پای خرید‌و‌فروش و سود‌دهی به میان می‌آید، برخی افراد رب‌های خانگی خود را به فروش می‌رسانند، اما چون رب‌های خانگی در شرایط پاستوریزه و استریل کامل تهیه نمی‌شوند و در محیط غیر‌خلأ و ظرف‌های قلندود پخت نمی‌شوند، احتمال کپک زدن در آنها زیاد است. برای همین پای تقلب به میان می‌آید و برخی افراد سودجو با افزودن مواد نگهدارنده سعی بر فروش رب‌های خانگی دارند.
بنزوات سدیم در رب خانگی!
یکی از افزودنی‌هایی که روند کپک زدن محصولات را به تعویق می‌اندازد، بنزوات سدیم است که ماده‌ای شیمیایی است. البته خود گوجه‌فرنگی دارای اسید بنزوئیک است؛ اما به میزانی نیست که از روند کپک زدن جلوگیری کند، به‌همین دلیل برخی افراد سودجو سعی بر این دارند با ماده نامبرده شده این میزان سرعت روند کپک‌زدن رب‌های گوجه‌فرنگی را به‌تعویق بیندازند. اما نمی‌دانند که میزان مجاز مصرف این ماده چقدر است.
مصرف بنزوات سدیم چه عوارضی دارد
اما میزان استفاده از این ماده شیمیایی در محصولات غذایی بسیار حائز‌اهمیت است و اگر در غلظت یک‌دهم‌درصد و کمتر مورد‌استفاده قرار بگیرد، هیچ مشکلی برای سلامت افراد ایجاد نمی‌کند، اما اگر این مقدار بیش از حد باشد، بنزوات سدیم می‌تواند با اسیدسیتریک ترکیب شود و ترکیب بنزل درست کند که یکی از مهم‌ترین فاکتورهای سرطان‌زاست. این ترکیب علاوه بر افزایش خطر ابتلا به سرطان، بیماری‌های گوارشی و کبدی را هم برای افراد به‌دنبال دارد، چون افراد غیرمتبحر و غیرکارشناس از این ماده شیمیایی استفاده می‌کنند با میزان استاندارد آن آشنا نیستند و برای اینکه به هدف خود، یعنی عدم کپک زدن محصولات، برسند از بنزوات سدیم به میزان بیشتری استفاده می‌کنند.
طریقه تشخیص رب گوجه فرنگی تقلبی در بازار
می‌خواهید این سموم را دفع کنید؟!
یکی از بهترین راه‌های دفع سموم نوشیدن آب زیاد است یعنی بین 8 تا 12لیوان باید روزانه آب بنوشید. این کار باعث پاکسازی کلیه می‌شود. برای پاکسازی سیستم گوارشی و کبد بهتر است از مواد آنتی‌اکسیدانی ازجمله میوه و سبزیجات استفاده کنید. غیر از نوشیدن آب، اگر فردی احساس کند سمومی وارد بدنش شده است، برای پاکسازی بهتر است روزانه حداقل بین دو تا سه لیوان شیر یا ماست کم‌چرب استفاده کند.
دکتر حداد خداپرست، متخصص صنایع غذایی:
بنزوات سدیم سرطان‌زا هستند و در اکثر کارخانه‌های معتبر این ماده افزودنی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. اما رب‌های خانگی که به قصد فروش مورد استفاده قرار می‌گیرند، چون هیچ نظارتی روی آنها نیست به میزان غیرمجاز از افزودنی‌ها به‌خصوص بنزوات سدیم استفاده می‌کنند.
البته غیر از وجود بنزوات سدیم در رب‌های خانگی غیرمجاز، ماده دیگری به‌نام آلترامید در این رب‌ها وجود دارد. هنگام پخت گوجه‌فرنگی در خانه چون خلأ وجود ندارد این سم تولید می‌شود در‌صورتی که در رب‌های کارخانه‌ای معتبر خبری از این سم نیست. به این دلیل که در کارخانه‌ها حرارت با خلأ است و زیر دمای 70درجه رب تهیه می‌شود، به‌طور کلی در کارخانه‌ها به‌دلیل کنترل و نظارتی که از سمت نهادهای
نظارتی می‌شود هیچ ماده افزودنی غیرمجازی در رب‌های گوجه‌فرنگی کارخانه‌ای یافت نمی‌شود.
منبع: مجله ی سیب سبز
قسمت دوم راه های تشخیص رب گوجه فرنگی تقلبی