کارهایی که باید بعد از ضربه به سر انجام دهید!

ضربه خفیف به سر در تمام سنین شایع است و قاعدتا آسیب همیشگی در پی ندارد. سالانه صدها هزار نفر در کشور دچار ضربه مغزی می‌شوند که 80% آن‌ها خفیف‌اند.

بیشترین دلیل ضربه‌ها به سر، سقوط از بلندی، درگیری‌ها و تصادفات است. کودکان بیشتر دچار این گونه ضربات می‌شوند، چرا که فعالیت بیشتری دارند و زیاد هم احساس خطر نمی‌کنند.

بهترین مواد غذایی برای بهبود آسیب مغزی

یک رژیم غذایی سالم و صحیح بعد از آسیب مغزی می تواند به تقویت ریکاوری کمک کند، بنابراین باید بدانید بهترین مواد غذایی برای بهبود آسیب مغزی چیست تا آنها را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

در این مقاله برخی از بهترین مواد غذایی برای بهبود ضربه مغزی (TBI) بر اساس تحقیقات بالینی مورد بحث قرار داده می شوند. با آشنایی با این مواد غذایی یاد می گیرید چگونه این مواد غذایی از بهبود ضربه مغزی پشتیبانی می کنند که امیدواریم الهام بخش تغییرات طولانی مدت باشد.

در پایان مواد غذایی که باید پس از حفظ ضربه مغزی از مصرف آنها اجتناب شود توضیح داده می شوند. به این ترتیب می دانید رژیم غذایی سالم بعد از آسیب دیدگی سر باید شامل چه مواردی باشد.

به گزارش مایوکلینیک، مانند همیشه قبل از ایجاد تغییرات قابل توجه در رژیم غذایی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

ضربه مغزی دقیقا چیست؟

یک ضربه مغزی (که بعنوان آسیب تروماتیک خفیف مغزی نیز شناخته می‌شود) توسط یک ضربه مستقیم به سر یا نیروهای غیرمستقیمی که به سر منتقل می‌شوند و باعث می‌شوند که مغز در درون جمجمه، تکان بخورد، ایجاد می‌شود. این مسئله منجر به یک اختلال عصبی موقت با مجموعه وسیعی از علائم بالقوه می‌گردد.

آیا ممکن است بخاطر ضربه به سر، دچار ضربه مغزی شوم؟

بله، اگرچه هنوز روشن نیست که برای ایجاد ضربه مغزی، چقدر نیرو باید وجود داشته باشد. با اینحال، ضربه مغزی می‌تواند بدون ضربه مستقیم به سر نیز اتفاق بیفتد.

هرگونه تغییر سریع در شتاب (بعنوان مثال کاهش سرعت) می‌تواند باعث آسیب به مغز شود. ضربه مغزی ممکن است بعلت سقوط، تصادف ماشین یا در طول فعالیتی مانند ورزش رخ دهد.

برای آسیب دیدگی سر

بهترین رژیم غذایی برای افراد آسیب دیده از ناحیه سر برنامه ای است که مغز را تغذیه می کند. مغز برای عملکرد به سطوح قابل توجهی از انرژی احتیاج دارد و هنگام آسیب دیدگی برای بهبود موثر به مقدار بیشتری نیاز دارد.

یک رژیم غذایی مناسب برای آسیب مغزی باید سرشار از پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی مانند منیزیم و زینک باشد که هر دو به دنبال ضربه و آسیب مغزی از بین می روند. برخی از بهترین نوع مواد غذایی مفید مواد غذایی حاوی مقادیر زیادی ترکیبات به نام فلاونوئیدها هستند.

فلاونوئیدها برای بیماران بعد از آسیب دیدگی سر بسیار مفید هستند زیرا آنتی اکسیدان های موجود در آنها به مبارزه با رادیکال های آزاد کمک می کنند یعنی مولکول های ناپایدار که باعث التهاب بافت مغز و تغییر در جریان خون مغزی می شوند، بنابراین با مصرف مواد غذایی کاهنده التهاب می توان شانس خود را برای بهبودی از ضربه مغزی افزایش داد.

 اگر هوشیاریام را از دست ندهم، هنوز هم می‌تواند یک ضربه مغزی باشد؟

بله، می‌تواند باشد. در واقع ممکن است بعضی از افراد در ابتدا، عادی و طبیعی بنظر برسند. اما به یاد داشته باشید که بعضی از نشانه‌ها بعد از چندین ساعت، آشکار می‌شوند. هرگونه از دست دادن هوشیاری نباید نادیده گرفته شود و ممکن است به توجه فوری پزشکی نیاز داشته باشد.

علائم و نشانه‌های ضربه مغزی کدامند؟

علائم ضربه مغزی، اغلب در بین افراد مختلف، متفاوت است و می‌تواند بطور جسمی و ذهنی بروز کند. سر درد یکی از شایع‌ترین علائم اولیه است. دیگر علائم رایج شامل سرگیجه یا عدم تعادل، تهوع یا استفراغ، حساسیت به نور یا صدا، گیجی، اختلال در حافظه کوتاه مدت و شکل خواب می‌باشد.

علائم دیگر ضربه خفیف به سر عبارتند از:

• سردرد خفیف
• تهوع (دل به هم خوردگی)
• سرگیجه خفیف
• تاری دید مختصر

علائم ضربه شدید به سر

اگر به دنبال ضربه سر متوجه علائم زیر شدید، نشانه آسیب شدید به سر و نیازمند بررسی بیشتر است.

• بیهوشی مختصر یا طولانی
• مشکل بیدار ماندن که چندین ساعت پس از حادثه همچنان باقی می‌ماند
• خارج شدن مایع روشنی از بینی یا گوش‌ها (ممکن است مایع مغزی نخاعی باشد)
• خونریزی از یک یا هر دو گوش
• کبودی پشت یک یا هر دو گوش
• هر علامتی از آسیب یا شکستگی جمجه
• مشکل حرف زدن مانند لکنت زبان
• مشکل درک سخنان دیگران
• مشکل حفظ تعادل یا راه رفتن
• از بین رفتن حس یا احساس ضعف در بخشی از بدن
• ضعف عمومی
• مشکل دید مانند تاری یا دوتایی دیدن
• تشنج (حرکات ناگهانی و غیرقابل کنترل بدن)
• فراموشی مثلا به خاطر نیاوردن قبل و بعد از حادثه
• تحریک‌پذیری و رفتار غیرعادی

در صورت وجود هر یک از این علائم به ویژه بیهوشی (حتی به مدت کوتاه) لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. تا آن جا که صدمه به سر جزئی و خفیف است، احتمالا لازم نیست مراجعه‌ای به پزشک یا بیمارستان صورت گیرد.

چه زمانی باید به دکتر یا اورژانس مراجعه کنم؟

اگر هرگونه نگرانی در مورد آسیب جدی‌تر وجود دارد، نباید برای برای درخواست مراقبت فوری پزشکی، لحظه‌ای تردید کنید. بعد از هر ضربه به سر، باید مدتی حواستان به علائمی که ممکن است با تاخیر رخ دهند مانند افزایش خواب آلودگی، لکنت زبان، تغییرات بینایی، سردرهای شدید یا سردرهایی که مدام بدتر می‌شوند، گردن درد و تغییرات سطح انگیختگی باشید.

این علائم می‌توانند نشانه یک آسیب تروماتیک مغز مانند خونریزی در مغز یا شکستگی باشد و اگر بموقع درمان نشود، عواقب مرگباری بدنبال دارد.

بهترین مواد غذایی برای بهبود آسیب مغزی کدامند؟

در حال حاضر می دانیم رژیم درست برای آسیب دیدگی سر به چه نیاز دارد در اینجا برخی از بهترین مواد غذایی برای بهبود آسیب مغزی آورده شده است:

شکلات تلخ

میزان بالای منیزیم و آنتی اکسیدان موجود در شکلات تلخ 2 ماده مغذی ضروری برای سلامت مغز آن را به یک ماده غذای عالی برای بهبود ضربه مغزی تبدیل می کند. البته این بدان معنا نیست باید آن را به هر وعده غذایی اضافه کنید.

اگرچه شکلات تلخ قند فرآوری شده کمتری نسبت به شکلات شیری دارد، اما باز هم مقداری قند در آن موجود است. با این وجود، مزایای شکلات تلخ برای سلامتی کاملا ثابت شده است و بیشتر مواقع می توان آن را بدون هیچ گونه احساس گناهی خورد.

به طور کلی، هر چه درصد کاکائو بیشتر باشد قند کمتری در آن وجود دارد، بنابراین برای بهره مندی از بیشترین مزایای آن محصولات حاوی حداقل 70 درصد کاکائو را بخرید.

ماهی چرب

اسیدهای چرب امگا 3 موجود در انواع خاصی از ماهی ها بهترین ماده غذایی برای بهبود آسیب مغزی هستند. مغز تقریبا 60 درصد چربی دارد و بیش از نیمی از این چربی امگا 3 است، بنابراین برای بهبودی مغز مصرف امگا 3 بسیار مهم است. به علاوه، مغز در واقع از امگا 3 برای بازسازی سلول های مغزی استفاده می کند.

امگا 3 نقش مهمی در حفظ پلاستیسیته مغز (انعطاف‌پذیری مغزی) ایفا می کند. از آنجا که بخش بزرگی از توانبخشی ضربه مغزی حول محور نروپلاستی برای ترمیم مغز می چرخد به طور قطع باید امگا 3 را در رژیم غذایی آسیب مغزی خود بگنجانید. برخی از ماهی هایی که منابع غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند عبارتند از:

• ماهی قزل آلا (4،123 میلی گرم در هر وعده)
• ماهی خال مخالی (4،107 میلی گرم در هر وعده)
• ساردین (2،205 میلی گرم در هر وعده)

برای بهره مندی از بیشترین مزایای آنها برای سلامتی بهتر است ماهی را پخته یا کبابی کنید.

بیشتر بخوانید:از فواید و کاربردهای ترخون

روغن دانه کتان

اگر به غذاهای دریایی علاقه ندارید بسیاری از مواد غذایی دیگر سرشار از امگا 3 وجود دارد که می توان به رژیم غذایی آسیب دیدگی سر خود اضافه کرد. به عنوان مثال، روغن دانه کتان به عنوان منبع عالی اسیدهای چرب امگا 3 جایگزین بسیار خوبی برای ماهی محسوب می شود.

با این حال، امگا 3 موجود در روغن دانه کتان به آسانی مانند امگا 3 موجود در ماهی پردازش نمی شود، بنابراین برای تامین همان میزان مزایا باید مقدار بیشتری مصرف کرد، همچنین می توان دانه های کتان آسیاب شده را به ماست صبحانه یا جو دوسر اضافه کرد.

سبزی های تیره و برگ دار

سبزی های برگ تیره مانند کلم پیچ و اسفناج به عنوان دو ماده غذایی عالی برای بیماران آسیب مغزی هستند. آنها نه تنها شامل برخی مواد مغذی غنی هستند بلکه مقادیر زیادی امگا 3 نیز دارند.

کلم پیچ دارای سطح بالایی از ویتامین B است. ویتامین های گروه B ارتباط بین نورون ها را بهبود می بخشد و ترمیم عصبی را پس از ضربه مغزی تقویت می کند، بنابراین کلم پیچ نیز یکی از مواد غذایی مفید برای بهبود آسیب دیدگی سر محسوب می شود.

گردو و تخمه کدو تنبل

انواع خاصی از دانه ها مانند گردو و تخم کدو نیز منابع غنی امگا 3 هستند. به عنوان مثال، گردو حاوی حدود 2 هزار و 500 میلی گرم امگا 3 در هر وعده است. علاوه بر این، پوست گردو سرشار از آنتی اکسیدان است که ضمن کاهش التهاب باعث بهبودی مغز می شود.

دانه های کدو تنبل نیز حاوی مقادیر خوبی از امگا 3 هستند، اما حاوی اسیدهای چرب امگا 6 نیز هستند. تحقیقات نشان می دهد امگا 6 بیش از حد می تواند التهاب را افزایش دهد چیزی که افراد باید در دوران نقاهت ناشی از آسیب مغزی از آن اجتناب کنند، بنابراین میزان مصرف دانه های کدو تنبل را محدود کنید.

توت ها

توت ها سرشار از آنتی اکسیدان هستند همانطور که گفته شد در محافظت از مغز در برابر آسیب و کاهش التهاب گزینه های بسیار مفیدی هستند، همچنین مطالعات نشان می دهند انواع توت ها مانند توت فرنگی و زغال اخته برای بهبود حافظه، یادگیری و سایر عملکردهای شناختی مفید هستند.

زغال اخته به ویژه می تواند تولید فاکتور نورون ‌زایی مشتق‌شده از مغز را افزایش دهد، یک پروتئین مهم رشد که به عنوان کود برای مغز عمل می کند. فاکتور نورون ‌زایی مشتق ‌شده از مغز باعث وارد شدن مغز به فرآیندی تحت عنوان نوروژنز شناخته می شود.

نوروژنز شبیه پلاستیسیته عصبی است مگر در مواردی که نوروپلاستیسیتی به توانایی مغز در بازسازی مجدد خود اشاره دارد نوروژنز در واقع شامل ایجاد سلول های جدید مغزی می شود. همه این موارد باعث می شود انواع توت ها به ویژه بلوبری بهترین ماده غذایی برای بهبود آسیب مغزی باشند.

تخم مرغ و آووکادو

تخم مرغ به عنوان منبع خوبی از کولین برای بیماران آسیب مغزی مهم است. کولین به عنوان یک ماده مغذی برای ایجاد انتقال دهنده عصبی استیل کولین استفاده می شود که به بهبود خلق و خو و حافظه کمک می کند، همچنین مصرف بیشتر کولین منجر به عملکرد شناختی بهتر می شود.

برای بهره مندی از مزایای بیشتر آن برای سلامتی تخم مرغ را با آووکادو پر کنید. آووکادو سرشار از اسید اولئیک است که مغز از آن برای پردازش سریع تر اطلاعات استفاده می کند، بنابراین ترکیب تخم مرغ با آووکادو مغز را در یک وعده غذایی کوچک تقویت شناختی کند.

گوشت

گوشت منبع بسیار خوبی از زینک است، یکی از مواد مغذی که پس از آسیب سر در مغز تخلیه می شود. در واقع، بر اساس مطالعات بالینی از دست دادن زینک “متناسب با شدت ضربه مغزی” به نظر می رسد. از آنجا که زینک نقش مهمی در سیستم ایمنی و شکل گیری خاطرات ایفا می کند ضروری است بیماران پس از آسیب مغزی راهی برای پر کردن آن پیدا کنند.

گوشت قرمز منبع بسیار خوبی از زینک محسوب می شود. با این حال، گوشت فرآوری شده با افزایش خطر بیماری های قلبی مرتبط است، بنابراین در صورت تمایل برای استفاده از آن اعتدال را رعایت کنید.

حبوبات و تخم کدو

در صورت داشتن سابقه بیماری قلبی یا ترجیح می دهید به طور کامل از محصولات گوشتی اجتناب کنید جایگزین هایی برای گوشت وجود دارد. به عنوان مثال، حبوبات مانند نخود و عدس زینک مورد نیاز برای بهبود آسیب مغزی را تامین کنند.

علاوه بر این، دانه هایی مانند تخم کدو و دانه کتان نیز کلسترول و فشار خون را کاهش می دهند. این امر باعث می شود آنها یک ماده غذایی عالی برای افزودن به برنامه رژیم غذایی برای آسیب سر باشند.

ریشه یا پودر زردچوبه

در نهایت یکی از بهترین مواد غذایی برای بهبود آسیب مغزی ادویه است. زردچوبه در بسیاری از غذاها استفاده می شود و به عنوان منبع غنی کورکومین برای بیماران ضربه مغزی فواید زیادی دارد. کورکومین نه تنها یک آنتی اکسیدان است بلکه تولید فاکتور رشد ضروری در مغز به نام فاکتور نورون ‌زایی مشتق ‌شده از مغز را نیز تحریک می کند.

همانطور که در بالا ذکر شد فاکتور نورون ‌زایی مشتق شده از مغز به این عضو بدن اجازه می دهد تا باعث ایجاد نوروژنز شود. بعد از مدتی به طعم قوی زردچوبه طعم عادت می کنید، اما چون ادویه است می توانید تقریبا آن را به هر چیزی اضافه کنید! می توانید مقداری از آن را روی برنج بپاشید یا حتی به چای خود اضافه کنید. سوپ مرغ نیز با زردچوبه گزینه عالی محسوب می شود.

کارهایی که باید بعد از ضربه مغزی انجام دهید

اگر دچار ضربه خفیف به سر شدید:

• از کسی بخواهید که لااقل 48 ساعت کنار شما بماند و یا دسترسی به او یا کمک‌های پزشکی با یک تلفن میسر باشد
• استراحت کامل و طولانی کرده و از موقعیت‌ها استرس‌زا بپرهیزید
• الکل یا مواد مخدر مصرف نکنید
• قرص‌های خواب و آرام‌بخش مصرف نکنید (مگر به تجویز پزشک)
• استامینوفن برای سردرد کافی است و از سایر مسکن‌ها استفاده نکنید (مگر به تجویز پزشک)
• تا بهبودی کامل سر کار، دانشگاه یا مدرسه نروید
• تا بهبودی کامل رانندگی، موتورسواری یا دوچرخه‌سواری و یا با ماشین‌آلات کار نکنید

توصیه‌هایی برای کودکان

اگر کودک‌تان دچار ضربه خفیف به سر شد:

• برای سردرد خفیف استامینوفن بدهید، اما مسکن‌هایی چون ایبوپروفن و آسپیرین مجاز نیستند (هرگز به کودک زیر 16 سال آسپیرین ندهید)
• زیاد هیجان‌زده‌شان نکنید
• زیاد ملاقات کننده بالای سرشان نیاورید
• لااقل سه هفته اجازه بازی‌هایی را که احتمال برخورد در آن‌ها زیاد است (مانند فوتبال) ندهید

ایمنی در منزل

رعایت این دستورات ساده، به ایمنی شما و کودکان‌تان در منزل کمک می‌کند:

• همیشه پله‌ها را تمیز کنید، تا احتمال سر خوردن از آن‌ها به حداقل برسد
• در هر کاری که می‌خواهید خودتان برای خانه انجام دهید تا بابت آن هزینه‌ای پرداخت کنید، نهایت احتیاط را به عمل آورید
• برای تعویص لامپ از صندلی نامطمئن استفاده نکنید؛ نردبان تاشو بهتر است.
• آشغال‌ها را از وسط راهرو و آشپزخانه جمع کنید، تا کسی پایش روی آن‌ها نرفته و سر نخورد.

 منزل خود را مناسب ایمنی کودک‌تان بسازید

ایمن ساختن همه اطراف و جوانب خانه به طور کامل البته ممکن نیست، ولی می‌توان کارهایی انجام داد که منزل برای کودکانی که تازه پا گرفته‌اند ایمن‌تر شود، مثلا با:

• بستن کامل پنجره‌ها، طوری کودکان نتوانند به آسانی آن‌ها را باز کنند
• دور کردن مبل‌ها و تخت‌ها از پنجره‌ها تا کودک دسترسی به آن‌ها نداشته باشد
• قرار دادن موانعی برای جلوگیری از سر کردن به پایین از لبه پله‌ها

ضربه مغزی چگونه درمان می‌شود؟

فقط استراحت و استراحت. از ضربه مغزی اغلب بعنوان «یک بحران انرژی» یاد می‌شود زیرا سوخت و ساز مغز، تحت تاثیر قرار می‌گیرد بنابراین لازم است مقدار محرک‌های خارجی را که بصورت روزانه با آنها مواجهیم، کاهش دهیم. این محرک‌ها شامل مدرسه یا محل کار، استفاده از وسایل چند رسانه‌ای(از جمله تلویزیون، کامپیوتر و تلفن) و فعالیت بدنی می‌باشد.

بیشتر بخوانید:مضرات عجیب بادمجان که نمیدانستید

چه مدت طول می‌کشد تا ضربه مغزی بهبود یابد؟

میزان زمان بهبودی از فردی به فرد دیگر، متفاوت است اما برای موارد معمولی (بدون عارضه) بطور متوسط حدود ۳ تا ۴ هفته است. زمان ریکاوری، در افراد مسن تر و همچنین کسانی که دارای مشکلات پزشکی دیگر (بعنوان مثال سردرد مزمن) و یا دیگر آسیب‌های دائمی (بعنوان مثال شکستگی گردن) هستند، اغلب مدت بیشتری طول می‌کشد. اگر برای استراحت مغز، اقدامات لازم انجام نشود، علائم نیز طولانی‌تر می‌شوند.

پزشکتان، برنامه‌ای برای بازگشت تدریجی شما به مدرسه یا محل کار تهیه می‌کند. سپس هنگامیکه علائم برطرف شدند، قدم بقدم به فعالیت‌های فیزیکی و ورزشی‌تان بر می‌گردید. بسیار مهم است که با وجود علائم، به خودتان فشار نیاورید و خیلی زود، فعالیت‌تان را از سر نگیرید زیرا این کار، فقط بهبودی شما را به تاخیر می‌اندازد.

مواد غذایی که در دوران نقاهت مغزی باید از مصرف آنها اجتناب کرد

تا الان برخی از بهترین مواد غذایی برای آسیب مغزی معرفی شدند زمان آن فرار سیده برخی از مواد غذایی ممنوعه در دوران نقاهت مطرح شوند. به طور کلی باید از مواد غذایی حاوی چربی اشباع و شکر فرآوری شده اجتناب کنید. این مواد غذایی می توانند فاکتور نورون ‌زایی مشتق ‌شده از مغز و پلاستیسیته عصبی را مختل کنند. برخی از مواد غذایی سرشار از چربی اشباع و قند عبارتند از:

• محصولات لبنی (کره، خامه، شیر، پنیر و …)
• گوشت های چرب مانند استیک ریب آی یا گوشت بره
• گوشت فرآوری شده (سالامی یا سوسیس)
• نوشیدنی های شیرین

لازم به ذکر است این ممنوعیت مطلق نیست زیرا برخی از این مواد غذایی مانند محصولات لبنی دارای مزایای مهمی برای سلامتی هستند. نکته کلیدی این است اگر می خواهید عملکرد مغز خود را بهبود بخشید مصرف این مواد غذایی را محدود کنید.

آیا این مواد غذایی مفید برای آسیب دیدگی سر بی خطر است؟

سعی شده تا حد امکان این لیست سالم نگهداشته شود، اما بسیاری از مواد غذایی مفید برای مغز سرشار از چربی و قند هستند. اگرچه چربی و قند موجود در این مواد غذایی از نوع سالم تری هستند، اما در صورت ابتلا به کلسترول بالا یا قرار گیری در معرض سکته مغزی یا حمله قلبی برخی از مواد غذایی موجود در این لیست ممکن است بی خطر نباشند. قبل از افزودن هر یک از این مواد غذایی به رژیم غذایی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

مترجم: الهه زارعی

این مطالب را نیز بخوانید:

ضربه به سر چه موقع خطرناک می شود؟ + میزان مختلف ضربات

ضربه به سر، علت نیمی از سکته های مغزی

هنگام ضربه مغزی چه باید کرد؟ +کمکهای اولیه