شیر برای انسان غذایی کامل و حیاتبخش است چرا که حاوی همه مواد غذایی و ویتامینهای مورد نیاز بدن است. خواص خوردن شیر برای سلامتی بسیار گسترده بوده، طبع شیر از دیگاه طب سنتی معتدل بوده، مصرف آن برای همه سنین و هر مزاجی مفید است. برخی از مهمترین خواص خوردن شیر عبارتند از:
کمک به رشد کودکان: خواص خوردن شیر برای کودکان و نوجوانان بسیار گسترده بوده، کمک به رشد کودک، تامین نیازهای غذایی و تقویت و استحکام استخوانبندی کودک از مزایای مصرف شیر توسط کودکان است. متخصصان تغذیه نوشیدن 2 لیوان شیر در روز را برای کودکان توصیه میکنند.
حفظ سلامت و زیبایی پوست: سلامت پوست شامل افزایش لطافت و نرمی پوست، پاکسازی پوست صورت و از بین بردن سلولهای مرده پوست، کاهش و التیام سوزش پوست در اثر آفتاب سوختگی و آلودگی هوا از خواص خوردن شیر برای پوست است.
درمان افسردگی: شیر به رفع بدخلقی و احساس خستگی و داشتن خواب راحت کمک میکند. به طور کلی شیر حاوی تریپتوفان (یک نوع اسید آمینه) بوده که به خواب راحت کمک می کند. این ماده باعث تحریک سروتونین و ملاتونین در بدن و در نتیجه ایجاد آرامش و خواب راحت می شود. بنابراین بهترین زمان خوردن شیر، قبل از خواب شبانه است.
سلامت استخوان : شیر و فراورده های لبنی دارای کلسیم، فسفر، منیزیم و پروتئین است که برای رشد استخوان سالم ضروری است. مصرف کافی از شیر و فراورده های لبنی از اوایل دوران کودکی و در طول زندگی می تواند به داشتن استخوان های قوی و محافظت از آنها در برابر بیماریهایی مانند پوکی استخوان (اختلال شکنندگی استخوان ) کمک کند.
سلامت دندانها: کلسیم و فسفر موجود در شیر و محصولات لبنی برای توسعه و نگهداری از سلامت دندان مفید است. فراوان ترین پروتئین در شیر کازئین است و به صورت یک فیلم نازک در سطح مینای دندان، هنگامی که ماده اسیدی در دهان قرار گیرد مانع از دست رفتن کلسیم و فسفات از مینای دندان می شود.
کاهش فشار خون: تعداد زیادی از مطالعات نشان می دهد که مصرف 3 وعده لبنیات در هر روز به همراه 5 وعده میوه و سبزیجات به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی کم نمک می تواند فشار خون بالا در بزرگسالان و کودکان را کاهش دهد.
درمان بیماری های قلبی عروقی: مطالعات متعدد مصرف شیر و لبنیات را با کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی مرتبط می دانند. مطالعات نشان داده است که کلسیم بالا ممکن است سطح بالایی از کلسترول بد را در خون کاهش دهد میزان بالای کلسترول بد و مقدار پایین کلسترول خوب که هر دو عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی شناخته شده است.
کاهش وزن: مطالعات نشان داده اند که مصرف شیر و لبنیات مواد غذایی به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی با کالری کنترل شده است و با افزایش از دست دادن وزن ( به ویژه در ناحیه شکم ) همراه است.
درمان دیابت: مطالعات نشان می دهد که مصرف منظم از محصولات لبنی کم چربی می تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 که یک مشکل طولانی مدت در بزرگسالان بوده است کمک کند واقعیت این است که فرآورده های لبنی دارای شاخص گلیسمی پایین می باشد که به کنترل سطح قند خون کمک می کند.
درمان سرطان: شواهد قابل توجهی وجود دارد که افزایش مصرف شیر دارای اثر حفاظتی در برابر ابتلا به هر دو سرطان روده بزرگ و پستان دارد.
عضله سازی در ورزشکاران:یکی دیگر از خواص شیر کمک به عضله سازی است. دریافت پروتیئن کافی از مواد غذایی برای حفظ و افزایش توده های عضلانی فاقد چربی مورد نیاز بدن می باشد. شیر یکی از منابع غنی پروتئین های با کیفیت و حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری بدن بوده و با عضله سازی بدن در ارتباط است. نتایج پژوهشگران کانادایی نیز تایید کننده این واقعیت است که نوشیدن دو لیوان شیر پس از ورزش، به سوزاندن بیشتر چربی و افزایش حجم ماهیچه ای کمک می کند.
درمان التهاب مفاصل: التهاب مفاصل شایع‌ترین بیماری مفصلی است که بیشتر در میان زنان مشاهده میشود. پژوهشگران آمریکایی در تحقیقات خود دریافتند زنانی که به مقدار کافی شیر بدون چربی یا کم چرب می نوشند کمتر به التهاب مفصل زانو مبتلا می‌شوند
مقابله با آلودگی هوا : انواع فلزات سنگین مانند سرب که با سوختن بنزین و گازوئیل در هوا منتشر می شود می تواند در بدن تجمع یافته و در نهایت سرطان را به دنبال داشته باشد. برای مواجهه با آلودگی‌های ناشی از سرب به همه افراد توصیه میشود که روزانه بین ۲ تا ۴ لیوان شیر یا فرآورده‌های لبنی مصرف کنند؛ چرا که کلسیم موجود در مواد لبنی با سرب رقابت میکند و اجازه نمی‌دهد، سرب در بدن بماند. البته مصرف شیر پرچرب موجب گسترش بیماری های ریوی در هوای آلوده می شود. شیر و لبنیات پرچرب می تواند زیان‌های ناشی از آلودگی هوا را افزایش دهد.
نکات: در برخی از افراد حساسیت به لاکتوز شیر وجود دارد. آلرژی به شیر گاو می تواند علائمی مانند خس خس سینه، اسهال و استفراغ، و در حساسیت های شدید، حالتی شبیه به آسم، اگزما (بثورات خارش دار)، رینیت (التهاب در بینی)، ناراحتی دستگاه گوارش و همچنین خونریزی و ذات الریه ایجاد شود و حتی آنافیلاکسی (یک واکنش فوق حساسیتی بالقوه کشنده) ایجاد کند.
زیاده روی در مصرف شیر به دلیل تجمع کلسیم در بدن، باعث یبوست، سنگ کلیه و یا نارسایی کلیه میشود و ممکن است این خطر زمانی که مصرف مکمل های کلسیم مصرف می شوند نیز بیشتر ایجاد شود.