تب کریمه کنگو یک بیماری بسیار گسترده ای می باشد که عامل ایجاد کننده تب کریمه کنگو نوعی کنه به نام نایروویروس از خانواده بونیاویرید می باشد. این ویروس موجب ایجاد تب و مرگ و میری با نرخ بین 10 تا 40 درصد می باشد. تب کریمه کنگو در افریقا، بالکان، خاورمیانه و کشورهای آسیای جنوبی منتشر شده است.
تب کریمه کنگو چیست
ویروس تب کریمه کنگو در حیوانات و کنه وجود دارد
حیواناتی که میزبان ویروس این بیماری می باشند طیف وسیعی از حیوانات خانگی و وحشی را در بر می گیرند از جمله گاو، گوسفند و بز. پرندگان در برابر عفونت از خود مقاومت نشان می دهند اما شترمرغ ها مستعد این بیماری هستند و میزان زیادی عفونت در ناحیه داخلی بدن آن ها مشاهده شده است جایی که می تواند مورد استفاده انسان ها قرار بگیرد و آن ها را نیز آلوده کند.
به عنوان مثال، یک کشاورز در افریقایی جنوبی از این راه مبتلا به تب کریمه کنگو شد. در این حیوانات بیماری آشکاری مشاهده نمی شود. حیوانات توسط نیش کنه دچار عفونت می شوند و ویروس وارد جریان خون آن ها می گردد و تا یک هفته بعد از ایجاد عفونت باقی می ماند.
این چرخه همین طور ادامه خواهد داشت و به کنه های دیگر اجازه می دهد تا با نیش زدن این آلودگی منتقل شود. اگرچه تعدادی از کنه ها توانایی انتقال ویروس تب کریمه کنگو را دارند اما گونه هیالومما مهمترین گونه انتقال دهنده می باشد.
انتقال تب کریمه کنگو
ویروس تب کریمه کنگو با نیش کنه و یا تماس مستقیم با خون و بافت آلوده حیوان بعد از ذبح به انسان منتقل خواهد شد. بیشتر در افرادی که مبتلا به تب کریمه کنگو شده اند کار آن ها به گونه ای است که به طور مستقیم با حیوانات در ارتباطند از جمله کارگران کشاورز، کشتارگاه ها و دام پزشکان.
انتقال از انسان به انسان در صورتی که فرد مبتلا در تماس نزدیک و مستقیم با آن ها باشد تماس هایی از نوع خون، ترشحات، اندام ها یا مایع عفونی موجود در بدن. ممکن است در بیمارستان عفونت ناشی از عدم رعایت نکات بهداشتی مانند سوزن و تجهیزات آلوده و یا استفاده مجدد از آن ها ایجاد شود.
علائم و نشانه های تب کریمه کنگو
دوره کمون تب کریمه کنگو بستگی به نوع انتقال ویروس دارد. مبتلا شدن توسط نیش کنه دارای دوره کمون بین یک تا سه روز است و بیشترین زمان آن 9 روز می باشد. در دوره کمون عفونت خون و بافت ها معمولا بین 5 تا 6 روز و حداکثر تا 13 روز ادامه دارد.
علائم و نشانه ها به صورت ناگهانی و خود را با تب، درد عضلات و کوفتگی، سرگیجه، گردن درد و خشک شدن آن، کمر درد، سردرد، زخم در چشم و حساسیت به نور خود را نشان می دهد.
ممکن است فرد تهوع، استفراغ، اسهال، درد در ناحیه شکم، زخم در گوش همراه با تغییر روحیه و گیجی را تجربه کنند. بعد از دو تا 4 روز، خواب آلودگی، افسردگی و درد شکم جایگزین اضطراب خواهد شد. ناحیه بالایی شکم با بزرگ شدن کبد درد را احساس خواهد کرد.
در علائم بحرانی عبارتند از افزایش ضربان قلب، بزرگ شدن غدد لنفاوی، ایجاد مشکلات پوستی به دلیل خونریزی پوست، ایجاد مخاط سطحی از جمله در دهان و گلو و روی پوست.
گربه ممکن است که موجب بثورات بزرگتر پوستی شود که آن را اکیموز یا سایر پدیده های ایجاد شونده توسط خونریزی می نامند. در این میان علائم بیماری های هپاتیت، بیماری های سخت کلیوی، از کار افتادگی ناگهانی کبد یا نارسایی ریه ها بعد از 5 روز مبتلا شدن به بیماری تب کریمه کنگو.
نرخ مرگ و میر در انسان ها بعد از دو هفته مبتلا شدن به این بیماری تقریبا 30 درصد می باشد. افرادی که در مرحله بازیابی و بهبود هستند دوباره بعد از 9 تا 10 روز، بیماری آن ها دوباره پیشرفت می کند.
تشخیص تب کریمه کنگو
ویروس تب کریمه کنگو با آزمایش ها متفاوتی مشخص خواهد شد از جمله:
- سنجش از طریق اتصال آنزیم ها
- شناسایی آنتی ژن ها
- خنثی سازی سرم
- سنجش واکنش زنجیره پلیمری باز نویسی معکوس
- ایزوله کردن ویروس توسط محیط کشت
بیماران مبتلا به بیماری های کشنده همانند افرادی که در روزهای اولیه بیماری خود به سر می برند به صورت معمول نمی توان بیماری آن ها را تشخیص داد پس توسط تست آر ان ای خون یا نمونه برداری از بافت قابل تشخیص خواهد بود.
انجام آزمایش بر روی نمونه بیمار بی نهایت خطرناک است و باید تحت حداکثر شرایط بیولوژیکی قابل کنترل انجام شود. با این وجود، اگر نمونه ها توسط ویروسید ها، اشعه گاما، فرمالدهید یا گرما غیر فعال شده اند، می توان با روش های ابتدایی و در امنیت کامل دستکاری شوند.
درمان تب کریمه کنگو
کلی ترین روش درمان مدیریت علائم بیماری تب کریمه کنگو در افراد می باشد و حمایت از بیماران می باشد. پرستار باید مراقب تعادل مایعات، از بین بردن ناهنجاری های الکترولیت بدن، اکسیژن رسانی و پشتیبانی همودینامیک و در مرحله بعد درمان عفونت می باشد.
داروهای ضد ویروسی ریباورین برای درمان تب کریمه کنگو مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مفیدی حاصل شده است. ویروس تب کریمه کنگو در شرایط آزمایشگاهی به داروی ضد ویروسی ریباوین از خود حساسیت نشان داده است. هر دو روش خوراکی و داخل وریدی به نظر موثر خواهند بود.
جلوگیری و کنترل تب کریمه کنگو
کنترل تب کریمه کنگو در حیوانات و کنه ها
کنه ها عامل انتقال دهنده این بیماری می باشند و گونه ماده آن ها بیشتر از نر تب کریمه کنگو را منتقل می کنند. کنترل این بیماری و عفونت آن در حیوانات و کنه ها کار مشکلی است زیرا نمی توان چرخه انتقال آن را به خوبی کنترل کرد.
همچنین عفونت در حیوانات به طور کامل مشخص و مشهود نخواهد بود. افزون بر این گونه های انتقال دهنده کنه بسیار زیاد هستند و به طور گسترده پراکنده شده اند بنابراین کشتن کنه ها با روش ای شیمیایی یکی از عاقلانه ترین کارها می باشد.
به عنوان مثال، بعد از تشخیص این که یک شتر مرغ در افریقای جنوبی به این بیماری مبتلا شده است، برای اطمینان 14 روز قبل از بردن آن به کشتارگاه او را قرنطینه کردند. این کار مانع از انتقال ویروس تب کریمه کنگو هنگام ذبح حیوان خواهد شد و از انتقال این بیماری از حیوان به انسان می شود. هنوز واکسنی برای حیوانات کشف نشده است.
کاهش ریسک عفونت در انسان ها
اگرچه یک واکسن تولید شده و در مقایس کوچک در اروپای شرقی مورد استفاده قرار گرفته است اما هنوز واکسنی که به طور مطمئن برای انسان ها مورد استفاده قرار بگیرد کشف نشده است.
در غیاب واکسن، تنها را جلوگیری از عفونت در انسان افزایش آگاهی در مورد فاکتورهای ایجاد کننده خطر و بیماری و آموزش دادن به افراد می باشد. این موارد به کاهش در معرض خطر قرار گرفتن کمک خواهد کرد. سلامت عمومی باید به جنبه های مختلف تمرکز کند.
کاهش ریسک انتقال توسط کنه:
- لباس های مخصوص بپوشید ( دستکش های بلند و دیگر لباس ها)
- لباس های با رنگ روشن بپوشید تا کنه را به راحتی بر روی لباس خود تشخیص دهید.
- از اسیدها برای کشتن آکنه ها استفاده کنید.
- از مواد دفع کننده تایید شده بر روی لباس ها و پوست خود استفاده کنید.
- مدام پوست و لباس خود را برای وجود کنه بررسی کنید اگر کنه مشاهده شد به ایمنی آن ها را دور کنید.
- آلودگی های ایجاد شده بر روی حیوانات باشید، اصطبل و انبارها را تمیز کنید.
- از رفتن به محل هایی که کنه در آن وجود دارد یا فصولی که کنه در آن جا زیاد است خودداری کنید.
کاهش ریسک انتقال از حیوان به انسان
- از دستکش و دیگر لباس های محافظت کننده هنگام تماس با حیوانات و بافت های آن ها استفاده کنید. به ویژه هنگام ذبح این دسته حیوانات در کشتارگاه یا خانه.
- دو هفته قبل از انتقال حیوانات به کشتارگاه آن را قرنطینه کنید یا به صورت منظم با حشره کش ها درمان کنید.
افزایش ریسک انتقال از انسان به انسان در اجتماعات
- از تماس نزدیک با افرادی که دچار عفونت تب کریمه کنگو شده اند خودداری کنید.
- وقتی که از این دسته بیماران مراقبت می کنید از دستکش و لباس های مخصوص استفاده کنید.
- دستان خود را بعد از ملاقات با بیماران مبتلا به این بیماری به صورت متناوب بشویید.
کنترل عفونت هنگام مراقبت از بیمار
افرادی که مسئول مراقبت از بیماران مبتلا به این بیماری هستند باید از روش های استاندارد برای کنترل عفونت استفاده کنند. از جمله روش های استاندارد اولیه استفاده از تجهیزات شخصی، تزریق بی خطر و دفن ایمن می باشند.
به عنوان یک اقدام احتیاطی، کارکنان مراقبت های بهداشتی محافظت و مراقبت از بیماران را در منطقه ای خارج از ناحیه ای که افراد دچار تب کریمه کنگو شده اند انجام می دهند و از این طریق به روش استاندارد اقدامات کنترل عفونت را پیاده خواهند کرد.
نمونه گیری از افراد مشکوک به تب کریمه کنگو باید توسط پرسنل آموزش دیده و مجرب که در آزمایشگاه های مجهز کار می کنند، انجام شود.
توصیه هایی که برای بیماران و یا افراد مشکوک به این بیماری به منظور کنترل عفونت انجام می شود باید از توصیه هایی که برای ابولا تهیه شده است پیروی کند.