حالت تهوع حسی همراه با تمایل به استفراغ است که بیشتر افراد بارها و بارها آن را تجربه کرده اند. استفراغ یا خروج غیر ارادی محتویات معده با احساسی بدون درد همراه است که “تهوع” نامیده می شود. هنگامی که یک عامل بیماری زا یا عنصر سمی وارد بدن شما می شود بدن برای مقابله با تهدیدها وارد حالت دفاعی می شود. در ادامه مطلب، نکات و روش های ساده و موثری را جهت درمان تهوع آورده ایم.
حالت تهوع و استفراغ روش بدن برای بیرون راندن این عوامل ناخواسته از سیستم گوارشی به همراه سایر محتویات معده است. حالت تهوع می تواند احساس اضطراب، عرق و گرما به وجود آورد و ممکن است لزوماً به استفراغ منجر نشود.
علل بروز تهوع
تهوع به خودی خود یک بیماری نیست بلکه نشانه طیف گسترده ای از مشکلات بهداشتی است. حالت تهوع به دلایل مختلفی رخ می دهد از قبیل:
۱. مسکن ها
۲. گرمازدگی
۳. مصرف زیاد الکل به طور روزانه
۴. خواب ناکافی
۵. دارو های بیماری های قلبی و عروقی
۶. شیمی درمانی
۷. دارو های بی حسی
۸. انسداد روده
۹. مشکلات مغزی
۱۰. میگرن
۱۱. کم آبی
۱۲. دریازدگی
۱۳. دارو های ضد بارداری خوراکی
۱۴. چرخه قاعدگی و بارداری
۱۵. مصرف بعضی دارو ها به صورت ناشتا
۱۶. عفونت هایی مانند مسمومیت غذایی، ذات الریه، عفونت گوش، مننژیت و عفونت های کلیوی و مثانه
۱۷. ناراحتی دستگاه گوارش مانند ریفلاکس اسید معده، سوء هاضمه، سوزش سر دل، عفونت های مثانه و صفرا، هپاتیت و دیورتیکولیت
بیشتر بخوانید: چرا در ماشین سرگیجه و تهوع می گیریم
علائم شایع حالت تهوع
۱. استفراغ
۲. تعریق
۳. انقباضات غیر ارادی تکرار شونده در عضلات دستگاه گوارش
۴. افزایش ترشح بزاق
۵. خستگی
۶. از دست دادن اشتها
۷. سر درد
۸. سرگیجه
۹. باد گلو
۱۰. درد های شکمی
درمان های پزشکی و دارویی
اگرچه تهوع به راحتی به دلیل علائم آن قابل تشخیص است، اما تهوع مزمن مداوم خواستار مداخله فوری پزشکی برای آشکار کردن مشکل اساسی در زمینه سلامتی کلی بدن است. حالت تهوع همیشه به درمان نیاز ندارد اما بعضی اوقات درمان مفید است. نوع درمان با توجه به علت و شدت بیماری متفاوت است:
۱. داروهای ضد میکروب می توانند به کاهش حالت تهوع کمک کنند. حالت تهوع خفیف تا متوسط را می توان با بیسموت ساب سالیسیلات، پروکلرپرازین یا متوکلوپرامید درمان کرد. این داروها نباید به كودكان زیر ۱۲ سال یا افراد مبتلا به آبله مرغان و آنفولانزا داده شود.
۲. آنتی هیستامین ها یا اسکوپولامین یا هر دو ممکن است برای تهوع ناشی از دریا زدگی یا تهوع ناشی از حرکت تجویز شوند.
۳. آز آنجا که استفراغ منجر به از دست دادن آب بدن می شود باید تعادل مایعات بدن را با مصرف آب زیاد حفظ کرد.
درمان های خانگی موثر جهت درمان تهوع
از خود مراقبت کنید
۱. به اندازه کافی استراحت کنید.
۲. لباس گشاد بپوشید.
۳. بعد از صرف غذا حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه صاف بنشینید.
۴. از مکان های تنگ و خفه دوری کنید.
۵. رژیم غذایی های غذایی بخصوص، بویژه پیروی از رژیم “برت” است که شامل غذاهایی از جمله: موز، برنج، سس سیب بدون شکر افزودنی، نان تست، ماکارونی ساده، سوپ جوجه، کرکر، نان غیر روغنی است.
۶. هنگامی که با تهوع دست و پنجه نرم می کنید مصرف غذاهای ترش ممکن است برای معده راحت تر باشد مگر اینکه در دهان خود زخمی داشته باشید.
۷. از مصرف غذاهای بسیار شیرین خودداری کنید و در عوض غذاهای شور را انتخاب کنید. همچنین از مصرف غذاهای تند، لبنیات و غذاهای پر از چربی خودداری کنید.
۸. نوشیدنی های پاک و خنک توصیه می شود. برای مثال سوپ، نوشیدنی های گازدار و مکعب های یخ ساخته شده از نوشیدنی های مختلف هستند.
۹. نوشیدنی هایی که معده را آرام می کند مانند نوشیدنی زنجبیل یا چای بابونه بنوشید.
۱۰. حواس خود را با فیلم یا موسیقی یا فعالیتی پرت کنید.
۱۱. بعضی اوقات بوی برخی غذاها به خصوص غذاهای چرب می تواند باعث تهوع شود. برخی از عطرها همچنین ممکن است حالت تهوع ایجاد کنند. از نزدیکی با آنها جلوگیری کنید.
۱۲. از خوردن وعده های غذایی سنگین قبل یا هنگام مسافرت خودداری کنید.
۱۳. اگر تهوع به استفراغ ختم شد داروهای تجویز شده خود را مصرف کرده و استراحت کنید.
۱۴. اگر شیمی درمانی یا هر نوع دارو دلیل تهوع شماست، توصیه می شود با پزشک خود مشورت کنید تا به دنبال گزینه های بهتری باشد. همچنین اگر تحت شیمی درمانی قرار دارید از مصرف نوشیدنی های کافئین دار خودداری کنید.
برای رفع و کاهش تهوع زنجبیل مصرف کنید
زنجبیل یکی از راهکارهای درمانی است که می تواند به کاهش ناراحتی های ناشی از حالت تهوع کمک کند. اعتقاد بر این است که عناصر موجود در ریشه زنجبیل به نام جینجرول و شوشول ها دلیل خاصیت ضد میکروبی زنجبیل است. همچنین زنجبیل به عنوان یک درمان برای از بین بردن تهوع هنگام بارداری شناخته شده است.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ که در مطالعات پرستاری و مامایی منتشر شد نشان داد که مصرف زنجبیل قبل از هفته شانزدهم بارداری به تسکین حالت تهوع و استفراغ کمک کرده است. یک بررسی منظم از ۱۲ آزمایش کنترل شده تصادفی بر روی ۱۲۷۸ زن باردار نشان داد که زنجبیل می تواند یک گزینه جایگزین برای کاهش علائم تهوع و استفراغ در بارداری بدون ایجاد خطر سوزش قلب یا سقط جنین باشد.
یک بررسی منظم دیگر که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، این دیدگاه را تأیید کرد که استفاده از زنجبیل با بهبود حالت تهوع و استفراغ که در اوایل بارداری تجربه می شود همراه است.
زنجبیل همچنین ممکن است به کاهش حالت تهوع بعد از عمل و شیمی درمانی نیز کمک کند. مطالعه ای در سال ۲۰۱۸ این فرضیه را تایید کرد که زنجبیل بر حالت تهوع افراد بعد از شیمی درمانی تاثیر مثبت دارد. با اینحال برای اثبات اثرات مثبت زنجبیل بر حالت تهوع ناشی از شیمی درمانی، تحقیقات بیشتری لازم است.
برای برطرف کردن حالت تهوع می توانید زنجبیل را به نوشیدنی ها، سوپ ها و غذا های خود اضافه کنید. بخاطر داشته باشید اگر داروی ضد انعقادی، آسپیرین یا داروی مشابهی مصرف می کنید از مصرف زنجبیل خودداری کنید. با اینکه تاثیر زنجبیل بر درمان تهوع مشخص شده است اما تحقیقات بیشتری برای تعیین میزان دوز لازم برای درمان تهوع لازم است.
بیشتر بخوانید: از معجزه زنجبیل بیشتر بدانید
درمان تهوع با آروماتراپی نعناع
نعناع با آرامش دادن آستر معده ممکن است به مقابله با حالت تهوع کمک کند. خاصیت ضد اسپاسم نعناع همچنین می تواند به جلوگیری از گرفتگی معده کمک کند. دو مطالعه استفاده از نعناع به عنوان برطرف کننده حالت تهوع را تاثیرگذار تشخیص دادند اما باز هم تحقیقات بیشتری با نمونه های بزرگ تر نیاز است. مطالعه ای در سال ۲۰۱۸ بر روی زنان باردار انجام شد نشان داد که نعناع باعث کاهش شدت تهوع و استفراغ در زنان باردار می شود.
بررسی دیگری که در سال ۲۰۱۲ انجام شد و شامل چهار مطالعه بالینی بود، نشان داد که آروماتراپی نعناع در بهبود حالت تهوع ناشی از بارداری، بعد از عمل و شیمی درمانی مفید است. با این حال، این مطالعه نیازمند تحقیقات بیشتر برای رفع نواقص پژوهش حاضر مانند اندازه نمونه کوچک، ابزارهای نادرست برای اندازه گیری، دوز و روش استفاده از نعناع و دارونما های نامناسب است.
یافته های یک تحقیق در سال ۲۰۱۲ اظهار داشت که نعناع بهبود چشمگیری در حالت تهوع و استفراغ ناشی از بارداری نشان نمی دهد. برای تسکین حالت تهوع می توانید یک دستمال پنبه ای را با روغن نعناع آغشته کرده و از پشت پارچه تنفس کنید. با اینکه مطالعات زیادی برای تاثیر نعناع بر روی حالت تهوع منتشر شده اما باز هم تحقیقات بیشتری لازم است.
مکمل های ویتامین B6 و درمان تهوع
گفته می شود که ویتامین B6 علائم تهوع و استفراغ را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. مطالعه ای در سال ۲۰۱۹ نشان داد که ب۶ تاثیر بیشتری بر روی وضعیت زنان باردار دارد تا زنجبیل.
هر دو دیمن هیدرینات و ویتامین B6 باعث کاهش تهوع در بارداری شدند. قبل از صرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید. مطالعات استفاده از ویتامین ب۶ را به عنوان یک ضد میکروب تایید کرده است. در مقایسه با زنجبیل، ویتامین ب۶ یک روش درمانی مؤثرتر است.
درمان تهوع با کنترل تنفس
تنفس کنترل شده ممکن است تا حدودی باعث کاهش ناراحتی هاب حالت تهوع شود. یافته های یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد که تمرین تنفس دیافراگمی به کاهش سرعت تنفس و بهبود حالت تهوع، خستگی و استفراغ ناشی از دریازدگی و حرکت زدگی کمک می کند. یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۱۵ نشان داد که ترکیب تنفس کنترل شده با آروماتراپی در کاهش علائم تهوع و ناراحتی های همراه آن موثر است.
طب سوزنی و اکیو پرشر
طب سوزنی ممکن است با اعمال فشار در نقاط خاصی از بدن به کاهش حالت تهوع و علائم مرتبط با آن کمک کند. در طب سوزنی، اعمال فشار از طریق استفاده از سوزن طبی واقع می شود در حالی که در اکوپرشر از فشار دست استفاده می شود.
فشار آوردن به نقطه نیگان، که روی بازوی داخلی شما در نزدیکی مچ دست قرار دارد می تواند به تسکین حالت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی کمک کند.
یک بررسی سیستماتیک نشان داد که استفاده از طب سوزنی در نقطه نیگان به طور قابل توجهی با کاهش تهوع و استفراغ همراه بود. اکیوپرشر نیز برای درمان تهوع بعد از عمل مفید واقع می شود. یک بررسی سیستماتیک دیگر در سال ۲۰۱۳ نشان داد که طب سوزنی می تواند به عنوان درمانی کمکی برای کاهش تهوع در نتیجه شیمی درمانی در نظر گرفته شود.
استنشاق رابینگ الکل برای درمان تهوع
رابینگ الکل، از نظر شیمیایی ۷۰ درصد ایزوپروپیل، یک حلال آلی بسیار فرار است که معمولاً در خانواده ها بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. دو مطالعه گزارش داده اند كه افرادي كه پد الكلی استنشاق كرده بودند زودتر از گروه كنترل كاهش تهوع را تجربه كردند.
مطالعه ای دیگر در سال ۲۰۱۸ تاثیر استفاده از آروماتراپی با الکل برای مهار علائم تهوع و استفراغ خفیف تا متوسط را نشان داد.
روغن لیمو
روغن اسانس لیمو ممکن است به کاهش علائم حالت تهوع کمک کند. همانطور که از نتایج یک آزمایش کنترل شده تصادفی گزارش شده است که در آن ۴۰ درصد از زنان باردار در این مطالعه گفتند آروماتراپی روغن اسانس لیمو به عنوان درمانی برای راحتی از حالت تهوع تاثیر گذار بوده است. با اینحال برای اثبات دقیق این مورد تحقیقات بیشتری نیاز است.
درمان تهوع با زیره و رازیانه
زیره به عنوان یک کمک کننده هضم شناخته شده است و ممکن است به خلاص شدن از سوء هاضمه ناشی از حالت تهوع و علائم مرتبط با آن کمک کند. یک مطالعه نشان داد که تقریباً ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بعد از یک دوره ۴ هفته ای درمان از تهوع ناشی از سندرم تسکین یافتند.
رازیانه یکی دیگر از گیاهان دارویی است که ممکن است تا حدودی به رفع حالت تهوع کمک کند. رازیانه به آزادسازی گازهای تجمع یافته در معده و در نتیجه به هضم غذا کمک می کند.
این اقدامات ممکن است به بهبود علائم تهوع ناشی از سوء هاضمه کمک کند. مطالعه ای که شامل ۸۰ دانش آموز دختر بود نشان داد که مصرف رازیانه به کاهش شدت حالت تهوع ناشی از قاعدگی کمک می کند.
تاثیر آن وقتی که ۳ روز قبل از قاعدگی به مدت ۳ ماه مصرف شد بسیار چشمگیر بود. همچنین ترکیب های بی حس کننده درون رازیانه به سرکوب کردن درد های ناشی و همراه با تهوع کمک می کند. توجه داشته باشید که اگرچه زیره یک روش جایگزین پیشنهادی برای کاهش حالت تهوع است اما باید به مقدار متوسط مصرف شود.
چگونه جلوی تهوع را باید گرفت؟
با رعایت برخی اقدامات پیشگیرانه ممکن است از ایجاد حالت تهوع خودداری کنید:
۱. مرتباً دست خود را بشویید تا دچار عفونت هایی که می تواند تهوع ایجاد کند نشویید. از اشتراک لباس و ظروف با یک فرد آلوده خودداری کنید.
۲. خانه خود را مرتبا ضد عفونی کنید.
۳. اگر پرخوری دلیل تهوع است، وعده های غذایی مکرر کوچک بخورید تا معده به تدریج بتواند غذاها را هضم کند.
۴. اگر پرخوری دلیل تهوع باشد، وعده های غذایی کوچک بخورید تا معده به تدریج بتواند غذاها را هضم کند.
۵. از غذا خوردن در مکان هایی ک احتمال دارد غذایشان آلوده باشد خودداری کنید.
۶. از خوردن غذاهایی که باعث حالت تهوع می شود خودداری کنید.
۷. حالت تهوع ممکن است در ساعات مشخصی از روز تحریک شود. در هنگام احساس تهوع از خوردن غذاهایی که واقعاً دوست دارید خودداری کنید تا ربط دادن غذاهای مورد علاقه خود با تهوع و استفراغ جلوگیری کنید.
پیامدها
تهوع شدید باعث استفراغ می شود. استفراغ مداوم و کنترل نشده می تواند منجر به عدم تعادل الکترولیت و مایعات، کمبود آب بدن، از بین رفتن انرژی و کمبودهای مواد مغذی شود که می تواند بر سلامتی فرد مبتلا تأثیر بگذارد. علائم کم آبی شامل :
۱. احساس خستگی
۲. رنگ پریدگی
۳. تشنگی مکرر
۴. کم شدن ادرار
چه هنگام این حالت به مشکلی جدی تبدیل می شود ؟
اگرچه تهوع یک بیماری نیست، اما در شرایط زیر مساله ای جدی محسوب می شود :
۱. سردرد شدید، درد در قفسه سینه یا ناحیه شکم
۲. سفتی گردن
۳. در ۲۴ ساعت گذشته استفراغ کرده اید و حالت ضعف دارید.
۴. ادرار نامنظم
۵. کاهش وزن به دلیل کم شدن اشتها و کم شدن آب بدن
۶. مشاهده خون در استفراغ
۷. خشک شدن دهان و تار شدن دید
توصیه می شود فوراً به دنبال ارزیابی و مشورت پزشکی باشید.
سخن آخر
اگرچه حالت تهوع دلیلی جدی برای نگرانی نیست اما ممکن است باعث احساس خستگی شود. از آنجا که حالت تهوع معمولاً نشانه ای از یک موضوع اساسی بهداشتی و بیماری پنهان است باید از وضعیت سلامتی خود آگاهی حاصل کنید.
با دنبال کردن روشهای ساده تهوع خفیف ممکن است ظرف چند ساعت کاهش یابد. با این حال اگر به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر دچار حالت حالت تهوع بودید به دنبال کمک فوری پزشکی باشید. هنگام تجربه حالت تهوع، استراحت دادن به معده و خوردن غذاهای بدون چربی و مصرف زیاد مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن بسیار مهم است.