«شپش که نداری؟» قدیم‌ها برای اجازه گرفتن و استفاده از وسایل شخصی دیگران مثل شانه،کلاه و روسری با کنایه و طنز این جمله را می‌گفتیم، اما از همان قدیم تا به امروز این بیماری اصلا شوخی نبوده است چون خیلی‌ها را مجبور به تراشیدن موهای سر یا قرنطینه شدن می‌کرد و می‌کند، حالا اما چرا سراغ شپش، این مشکل قدیمی رفته‌ایم. چندی پیش خبری منتشر شد درباره شیوع شپش در یکی از مدارس بالای شهر تهران که جولانگاه این موجودات موذی شده بود. شپشی که همه فکر می‌کردند مال دوران قدیم است و باید به خاطره‌ها بپیوندد دوباره برگشته و حالا دارد روی سر بچه‌ها جولان می‌دهد، اما شپش چیست و چطور می‌توان آن را درمان کرد؟ برای بررسی و راهنمایی در برخورد با این مشکل سراغ دکتر ایرج اسفندیاری متخصص پوست و مو رفته‌ایم تا دیگر نگرانی درباره این موضوع قدیمی جدید شده نداشته باشید.
مهمانی شپش‌ها در بالای شهر
هنوز زمان زیادی از بازگشایی مدارس نگذشته بود که معاون وزارت بهداشت در نشست‌‌های بهداشت فردی به ضرورت مستقر شدن مربی‌های بهداشت در مراکز آموزشی و بررسی شدن تمام دانش‌آموزان در ماه‌های اوایل تحصیل تاکید کرد، اما با گذشت تنها چند هفته خبرهایی از شایع شدن شپش سر در مدارس به‌ویژه در مناطق شمال شهر به گوش رسید. اتفاقی که خیلی‌ها را متحیر کرد. تصور وجود این‌چنین بیماری‌هایی در مناطق مرفه کمی سخت بود چراکه تا بوده حرف از فقر و نبود بهداشتی و در‌نهایت شیوع این حشره موذی روی سر بچه‌هایی بوده که به‌خاطر رعایت نکردن بهداشت و نبود فرهنگ و اطلاعات کافی به شپش مبتلا می‌شدند، آن‌هم در روستاها و حاشیه‌نشین‌ها نه در بالاترین مناطق شهر! اما این مسئله واقعیت داشت چراکه مدیر یکی از مدارس مناطق یک این اتفاق را تایید می‌کند و به سیب سبز می‌گوید: «اواخر مهرماه بود که ما با مشاهده یک مورد از این بیماری تمام بچه‌های مدرسه را به کمک مربی بهداشت مورد بررسی قرار دادیم و در‌نهایت متوجه سه دانش‌آموز مبتلا به شپش سر در یک کلاس شدیم. در تماسی که با اولیای آنها داشتیم تصمیم گرفتیم این سه مورد فورا به پزشک مراجعه و تا درمان کامل در مدرسه نباشند. الحمدلله از آن به بعد مورد قابل مشاهده‌ای نداشته و سعی کرده‌ایم با بالا بردن اطلاعات بچه‌ها و اولیای آنها از شیوع آن جلوگیری کنیم.»
شپش روی سر ما چه می‌کند؟
دکتر اسفندیاری در این باره می‌گوید: «شپش موجودی انگلی است که با مساعد دیدن شرایط وارد بدن انسان شده و یک‌راست به سمت موهای سر حرکت می‌کند. این موجودات ریز که به سختی با چشم دیده می‌شوند خود را به پوست سر فرد می‌رسانند و با سوراخ کردن ریز ریز پوست از خون تغذیه می‌کنند، بنابراین بعد از ایجاد این سوراخ‌ها و در‌نهایت التهاب، فرد احساس خارش شدید کرده و به‌وجود این موجودات موذی پی می‌برد.» دکتر اسفندیاری به سیب سبز می‌گوید: «شپش‌ها روزانه بین 4 تا 6تخم تولید می‌کنند که این تخم‌ها لابه‌لای موها رشد کرده و طی یک هفته سر باز می‌کنند و شپش‌ها از آنها خارج می‌شوند. این موجودات که بعد از بالغ شدن به اندازه یک کنجد در می‌آیند به‌طور شایع روی ریشه موها در ناحیه پشت سر و گردن و اطراف گوش‌ها زندگی می‌کنند. مهمان‌های ناخوانده سر از نور و گرما فراری هستند بنابراین این بیماری در فصول سرد سال به یک‌باره رشد بالایی پیدا می‌کند، اما اگر فرزند شما جزو مبتلایان این بیماری است تعجب نکنید چراکه این بیماری به سادگی در بچه‌هایی که در مدارس ساعت‌های طولانی کنار هم هستند و از وسایل همدیگر استفاده می‌کنند، سرایت می‌یابد.»
راه چاره چیست؟
خلاصی از دست شپش‌های موذی چندان هم پیچیده و سخت نیست. دیگر امروز کمتر کسی را می‌بینیم که بعد از مشاهده شپش یا تخم آنها موهای خود را از ته بتراشد یا ازسوی اطرافیانش طرد شود چراکه درمان‌های موثر این روزها مشکل را با چند روز مصرف دارو برطرف می‌کند. اسفندیاری متخصص پست و مو در راهنمایی خود برای ازبین بردن این موجودات معتقد است: «اولا تاکید می‌کنیم که برای درمان این بیماری هیچ‌وقت با خرید محصولاتی مانند شامپوهای ضدشپش و هر قرص و دارویی خود‌درمانی نکنید، چراکه خیلی از این موجودات طبق تحقیقات نسبت به این داروهای عمومی مقاوم شده‌اند بنابراین شما برای درمان تخصصی، موثر و سریع نیاز به داروهای پیشرفته نسخه‌ای دارید. داروهایی از خانواده ملاتیون، لیندان (به شکل لوسیون و شامپو) و یولسفیا داروهایی هستند که برای درمان شپش مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما در کنار مصرف داروها برای درمان به موارد زیر دقت کنید:
مدرسه و کار تعطیل: کودک یا فرد مبتلا به شپش تا اطلاع ثانوی نباید به مدرسه و جمع دوستان خود وارد شود، چراکه بعد ازبین رفتن شپش‌های بالغ و زنده تا چند روز تخم آنها همچنان روی سر مهمان هستند پس بعد از درمان‌های دارویی این تخم‌ها را با حوصله از سر بردارید.
ادامه ی این مطلب را در شماره ی 147 مجله ی سیب سبز بخوانید